Το 2025 αποτέλεσε μια χρονιά – ορόσημο για την κλιματική κρίση, αναδεικνύοντας την επείγουσα ανάγκη για δράση σε έναν πλανήτη που θερμαίνεται ασταμάτητα.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, οι επιπτώσεις της κλιματικής κατάρρευσης έγιναν αισθητές παγκοσμίως, με ακραία καιρικά φαινόμενα και αλλεπάλληλα θερμοκρασιακά ρεκόρ.
11 χρόνια με θερμοκρασίες ρεκόρ
Τα στοιχεία του 2025 για το κλίμα αποτυπώνουν μια ανησυχητική εικόνα. Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός αναφέρει ότι τα τελευταία 11 χρόνια ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί ποτέ, με το 2025 να αναμένεται πιθανότατα να καταλάβει τη δεύτερη ή την τρίτη θέση σε αυτήν την ιστορική λίστα.
Παράλληλα, τα στοιχεία της Υπηρεσίας Παρακολούθησης Κλιματικής Αλλαγής Copernicus αναμένεται να επιβεβαιώσουν ότι η τελευταία τριετία ξεπέρασε συνολικά το όριο του 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, έναν στόχο-ορόσημο που τέθηκε πριν από μία δεκαετία με τη Συμφωνία του Παρισιού.
Η αιτία είναι σαφής: οι συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου κατέγραψαν ιστορικό υψηλό το 2025, ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας, της καύσης ορυκτών καυσίμων και των αλλαγών στη χρήση γης.
Η τελευταία τριετία ξεπέρασε συνολικά το όριο του 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα
Η επιστροφή Τραμπ και η ρητορική της «απάτης»
Στο πολιτικό προσκήνιο, το 2025 σημαδεύτηκε από την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, ο οποίος απέσυρε για δεύτερη φορά τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη Συμφωνία του Παρισιού. Η στάση του έγινε ακόμα πιο ξεκάθαρη στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο, όταν χαρακτήρισε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας «ανέκδοτο» και «υπερβολικά ακριβές», περιγράφοντας παράλληλα την κλιματική αλλαγή ως τη «μεγαλύτερη απάτη που έχει διαπραχθεί ποτέ στον κόσμο».
Στη Γροιλανδία, το καλοκαίρι έφτασε 12 ημέρες νωρίτερα από το συνηθισμένο, οδηγώντας σε απώλεια 105 δισεκατομμυρίων τόνων πάγου
Από την πρώτη κιόλας ημέρα της θητείας του, ο Τραμπ ήρε το «πάγωμα» στις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), με αποτέλεσμα οι αμερικανικές πωλήσεις να εκτοξευθούν. Παρότι το LNG προβάλλεται συχνά ως καύσιμο-γέφυρα για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, οι εκπομπές που σχετίζονται με την παραγωγή και τη μεταφορά του είναι κατά 33% υψηλότερες από εκείνες του άνθρακα. Φέτος, η Αμερική προμήθευσε σχεδόν το μισό LNG της Ευρώπης.
Την ίδια στιγμή, η Κίνα φαινόταν να κερδίζει έδαφος: αν και παραμένει ο μεγαλύτερος ρυπαντής παγκοσμίως, οι εκπομπές CO₂ της χώρας παρέμειναν στάσιμες ή μειώθηκαν για 18 συνεχόμενους μήνες.
Το ευρωπαϊκό «παζλ» και η COP30
Στις Βρυξέλλες, η πολιτική της ΕΕ για το κλίμα θύμιζε ένα περίπλοκο «παζλ». Η πρόσφατη υπαναχώρηση από τα σχέδια κατάργησης των αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης έως το 2035 ήρθε σε αντίθεση με τη νομικά δεσμευτική συμφωνία για μείωση των εκπομπών κατά 90% έως το 2040.
Παράλληλα, η νομοθεσία του Green Deal υπέστη συνεχείς τροποποιήσεις μέσω του πακέτου «Omnibus I», το οποίο δέχθηκε σφοδρή κριτική από οργανώσεις όπως η Διεθνής Αμνηστία, που έκανε λόγο για «παρανάλωμα» κανονισμών.
Στο διεθνές πεδίο, η σύνοδος COP30 στη Βραζιλία, παρότι φιλοξενήθηκε στα όρια του Αμαζονίου, δεν θεωρήθηκε επιτυχημένη. Παρά τη δημιουργία νέων συνασπισμών μεταξύ χωρών, η πρόοδος στους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού παρέμεινε περιορισμένη, με τον οργανισμό Climate Action Tracker να προειδοποιεί ότι ο πλανήτης βρίσκεται σε τροχιά θέρμανσης κατά 2,6 βαθμούς Κελσίου έως το 2100.
Στιγμιότυπο από τη σύνοδο COP30 στη Βραζιλία
Πάγοι που λιώνουν, θάλασσες που ανεβαίνουν
Εισερχόμαστε πλέον σε μια περίοδο που οι επιστήμονες του ETH Ζυρίχης χαρακτηρίζουν ως «αιχμή της εξαφάνισης των παγετώνων». Η Βενεζουέλα έχει ήδη χάσει και τον τελευταίο της παγετώνα, ενώ περιοχές όπως οι Άλπεις και οι Άνδεις αλλάζουν για πάντα. Στην Ελβετία, η κατάρρευση ενός παγετώνα ισοπέδωσε το χωριό Blatten τον Μάιο, υπενθυμίζοντας τους άμεσους και απτούς κινδύνους της κλιματικής κρίσης.
Στην Ευρώπη, οι εκπομπές από τις δασικές πυρκαγιές κατέγραψαν ιστορικό ρεκόρ στην Ισπανία και την Πορτογαλία
Στη Γροιλανδία, το καλοκαίρι έφτασε 12 ημέρες νωρίτερα από το συνηθισμένο, οδηγώντας σε απώλεια 105 δισεκατομμυρίων τόνων πάγου. Το εκτεταμένο αυτό λιώσιμο επιταχύνει την άνοδο της στάθμης των θαλασσών, η οποία το 2024 κατέγραψε ιστορικό ρεκόρ στα 5,9 χιλιοστά, θέτοντας σε κατάσταση συναγερμού τις παράκτιες κοινότητες παγκοσμίως.
Δορυφορική εικόνα του χωριού Blatten με τα κατεστραμμένα σπίτια
Φυσικές καταστροφές και θερμοκρασίες σοκ
Το 2025, επισημαίνει το Euronews, σημαδεύτηκε από μια σειρά φυσικών καταστροφών: φονικές πλημμύρες σε Ινδονησία και Μαλαισία, κατολισθήσεις στο Μεξικό και ο τυφώνας Melissa που έπληξε την Καραϊβική. Στη Μέση Ανατολή, η πενταετής ξηρασία προκάλεσε εκτεταμένη έλλειψη υδατικών πόρων στην περιοχή της Εύφορης Ημισελήνου, με τις επιστημονικές αναλύσεις να δείχνουν ότι τέτοια φαινόμενα θα εμφανίζονται πλέον κάθε 10 χρόνια, αντί για κάθε αιώνα.
Στην Ευρώπη, οι εκπομπές από τις δασικές πυρκαγιές κατέγραψαν ιστορικό ρεκόρ στην Ισπανία και την Πορτογαλία, ενώ οι θερμοκρασίες έφτασαν σε πρωτοφανή επίπεδα: η Τουρκία άγγιξε τους 50,5°C, η Φινλανδία βίωσε παρατεταμένο καύσωνα και η Ιαπωνία κατέγραψε εθνικό ρεκόρ 41,8°C τον Αύγουστο.
Τι περιμένουμε για το 2026;
Οι προοπτικές για το 2026 δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού. Η Μετεωρολογική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου (Met Office) προβλέπει ότι η νέα χρονιά θα είναι μία από τις τέσσερις θερμότερες στην ιστορία.
Ωστόσο, υπάρχει μια χαραμάδα ελπίδας: η επερχόμενη διεθνής διάσκεψη στην Κολομβία τον Απρίλιο, που θα επικεντρωθεί στη «Δίκαιη Μετάβαση από τα Ορυκτά Καύσιμα», φιλοδοξεί να δώσει νέα ώθηση στις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
