Δυο βήματα από τη ρωμαϊκή έπαυλη που «ανέστησε» η Λίνα Μενδώνη χάρη στις επίμονες ανασκαφές στη λεωφόρο Ολγας βρίσκεται η μεγάλη «κυβερνητική έπαυλη». Πρόκειται για τα πρώην γραφεία της Eurobank επί της λεωφόρου Αμαλίας, που μίσθωσε η Βουλή και παραχώρησε στο Μέγαρο Μαξίμου. Μετά 2.000 χρόνια θα ανακαλυφθεί κι αυτό το εξαώροφο κτίριο σε κάποιες μελλοντικές ανασκαφές. Οι απόγονοί μας θα λένε ότι στην «εποχή Μητσοτάκη» εργάζονταν εκεί νυχθημερόν ο υπουργός Επικρατείας Ακης Σκέρτσος και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης.
Σε λίγες ημέρες ο Σκέρτσος κλείνει έξι χρόνια σε αυτήν τη θέση. Oσοι έχουν ταξιδέψει μέσα στη μαύρη τρύπα της πολιτικής συχνά προειδοποιούν πως έξι χρόνια υπουργικού βίου ισοδυναμούν τουλάχιστον με εξήντα χρόνια φυσιολογικής ζωής. Για έναν Μαθουσάλα του επιτελικού κράτους (θυμίζουμε ότι, σύμφωνα με τη «Γένεση», ο Μαθουσάλας ήταν παππούς του Νώε και πέθανε σε ηλικία 969 ετών), ο Σκέρτσος μοιάζει απροσδόκητα αειθαλής. Οσοι τον γνωρίζουν από προηγούμενους αιώνες, όταν εργαζόταν δίπλα στον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη στην κυβέρνηση Παπανδρέου ή όταν ήταν διευθυντής του ιδιαίτερου γραφείου του Γιάννη Στουρνάρα ως υπουργού Οικονομικών στην κυβέρνηση Σαμαρά, βεβαιώνουν ότι δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου. Είναι εξίσου ανέκφραστος, αλλά και πράος, εξίσου χαμηλότονος, αλλά και επίμονος, εξίσου ευγενικός, αλλά και εσωστρεφής. Μπορεί να έχει γκριζάρει η άλλοτε ξανθή κώμη του, αλλά δείχνει σαραντάρης, ενώ έχει πατήσει τα 47.
Η εκδίκηση των Τζεντάι
Ο Σκέρτσος μοιάζει σαν να έχει ιδιότητες τεχνητής νοημοσύνης, αν σκεφτεί κανείς τα άπειρα κουτάκια του αγαπημένου του φύλλου εργασίας (excel), τα οποία ορίζουν την πρόοδο του κυβερνητικού έργου σε μοριακό επίπεδο. Παίζει τα «εξέλ» στα δάχτυλα, εκνευρίζοντας πολλές φορές συναδέλφους του με την επιμονή του ακόμη και σε δευτερεύουσες λεπτομέρειες. Από την άλλη, οι επικριτές του εσχάτως διακινούν την κακία ότι έχει χαθεί στο κβαντικό βάθος της διοίκησης παλεύοντας με πρωτόνια, ηλεκτρόνια και κουάρκ, και λησμονώντας τη μεγάλη εικόνα του κυβερνητικού έργου, που πλέον διαχειρίζεται ο Κωστής Χατζηδάκης. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, έχει κατηγορηθεί από τους Τζεντάι της Δεξιάς ως θιασώτης της ατζέντας των αφυπνισμένων (woke) και της τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Υπάρχουν άνθρωποι που περνούν απαρατήρητοι και άνθρωποι που μαγνητίζουν τους άλλους με μεγάλη ευκολία. Ο συγκεκριμένος υπουργός δεν ανήκει σε καμία από τις δύο κατηγορίες. Μοιάζει σαν να συγκρατεί συνειδητά και να επαναφέρει ξανά προς τον εαυτό του οποιαδήποτε θετική ενέργεια εκπέμπει αβίαστα όταν μιλάει. Είναι άγνωστο πώς το κατορθώνει αυτό. Σαν να θέλει να κερδίζει τους άλλους μόνο με τον ορθολογισμό του και όχι με το παιχνίδι της γοητείας, που αν ήθελε μάλλον θα μπορούσε άνετα να παίξει.
Η αλήθεια είναι, όμως, ότι πίσω από το γαλάζιο βλέμμα ενός βιο-ρομπότ σκανδιναβικού σχεδιασμού κρύβεται ένας ευσυγκίνητος Θεσσαλονικιός. «Εχασα τον αδελφό μου το 2001 σε τροχαίο δυστύχημα και γι’ αυτό έχω τόσο μεγάλη ευαισθησία με τον νέο αυστηρό Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και την ψηφιοποίηση των κλήσεων που θα έρχονται στο κινητό του οδηγού. Ηθελα να κάνω κάτι γι’ αυτό. Ηθελα να κάνω κάτι για τους 650 ανθρώπους που χάνονται στον δρόμο κάθε χρόνο». Ισως μόνον ο Σκέρτσος από ολόκληρο το υπουργικό συμβούλιο μπορεί να συνδυάσει μέσα σε μία φράση την τεχνοκρατική λογική με το τραυματικό βίωμα.
Η «δύσκολη δουλειά» των άλλων
Παρ’ όλα αυτά, πολιτικός δεν είναι. Ή, ακριβέστερα, είναι και δεν είναι. Δεν μπορεί να είναι μόνο τεχνοκράτης ένας επίμονος επιστάτης. Δεν μπορεί όμως να είναι ούτε βέρος πολιτικός ένα στέλεχος που, ενώ έχει σπουδάσει δημοσιογραφία στο Αριστοτέλειο (ΑΠΘ) και διαχείριση πολιτικών εκστρατειών στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσιγκτον των ΗΠΑ, αρνείται πεισματικά να κατέλθει στις εκλογές και να γίνει επαγγελματίας πολιτικός.
«Σέβομαι πολύ τους πολιτικούς. Η δουλειά του πολιτικού είναι η πιο δύσκολη δουλειά. Πιστεύω ότι ο πολιτικός ανήκει στον λαό του ολοκληρωτικά, κάτι που εγώ δεν μπορώ να το κάνω». Θεωρεί τον ιδιωτικό του χώρο «πολύτιμο και αδιαπραγμάτευτο». Τότε γιατί τον θυσιάζει τόσα χρόνια στις ανελέητες υποχρεώσεις της εφαρμοσμένης πολιτικής; «Είμαι στην πολιτική ως συνειδητός πολίτης». Κάποιοι φίλοι του ερμηνεύουν τη στάση του λίγο διαφορετικά: «Είναι ένας ιεραπόστολος της φιλελεύθερης πολιτικής ηθικής». Δηλαδή, με άλλα λόγια, δουλειά πολλή στην κυβέρνηση, σε συνδυασμό με σθεναρή αντίσταση στους πειρασμούς και όρκους καρδιάς για αυστηρή αποχή από τις αμαρτίες της εξουσίας.
Το Μέγαρο Μαξίμου επί Μητσοτάκη έχει περάσει πολλές εποχές με διαφορετικές μυθιστορηματικές προσωπικότητες στον ρόλο του συντονιστή μέχρι τη σημερινή εποχή, κατά την οποία επικρατεί ο Χατζηδάκης. Ο Σκέρτσος σε κάθε εποχή έκανε περίπου τα ίδια, δηλαδή όχι απλώς παρακολούθηση, αλλά και συμμετοχή στην επώδυνη σύλληψη και κύηση του κυβερνητικού έργου. Για παράδειγμα, κυβερνητικό στέλεχος τον θυμάται νωρίς το πρωί την εποχή του κορωνοϊού να τρέχει επάνω στον κυλιόμενο διάδρομο της γυμναστικής και να βρίσκεται σε μία ακόμη «τέλκο» (τηλεδιάσκεψη στην κυβερνητική αργκό) για να συντονίσει την οριστικοποίηση της αυτοεξέτασης για τον ιό (self-test).
«Η κυβέρνηση δεν έχει σταματήσει να παράγει έργο για το σήμερα και πολιτική σκέψη για το αύριο. Ηδη σκεφτόμαστε με όρους της επόμενης προγραμματικής περιόδου, 2028-2034».
Ο ύπνος και το όνειρο
Είναι ίσως ο μοναδικός υπουργός που δεν έχει αστυνομική φρουρά. Στον ελεύθερο χρόνο του προτιμάει τα μοναχικά σπορ. Δεν εγκατέλειψε ποτέ το κολύμπι και το τρέξιμο (που συχνά κάνει στις 6 το πρωί), ενώ δεν παραλείπει να βγάζει τον σκύλο του βόλτα. Κατά τα άλλα, παρκάρει κάθε πρωί το γιαπωνέζικης μάρκας οικογενειακό αυτοκίνητο (που φυσικά είναι οικολογικό) κάπου κοντά στο γραφείο. Επιστρέφει στο σπίτι το απόγευμα, συνεχίζει να εργάζεται έως τις 9 και κοιμάται στις 11. Η αδυναμία του είναι ο 14χρονος γιος του, Βασίλης, και η σύζυγός του, Αυγή, δικαστικός. Οι τρεις τους έχουν συμφωνήσει ότι η πολιτική δεν θα συνεχιστεί για πάντα. «Η πολιτική δεν είναι το οικογενειακό μας όνειρο».
Παρ’ όλα αυτά, αν αυτή η κυβέρνηση βρίσκεται διαρκώς σε έναν οργασμό από «τέλκο» για να υπηρετηθεί η φιλοδοξία για ακόμη περισσότερο έργο, ο Ακης συμμετέχει στις περισσότερες από αυτές. Και όχι μόνον. Παραδέχεται αφοπλιστικά ότι δέχεται πάνω από σαράντα μηνύματα την ώρα στο κινητό του, καθώς συμμετέχει σε περίπου 1.500(!) ομάδες συνομιλίας στην εφαρμογή WhatsΑpp με αντικείμενο όλες τις πτυχές του κυβερνητικού έργου. Και αυτό ισχύει ακόμη και τώρα, που έχει μοιράσει αυτό το απίστευτο χαμαλίκι με τον Κωστή, ο οποίος επωμίζεται τα οικονομικά υπουργεία.
Κατά συνέπεια, τις μομφές ότι πνίγεται (και πνίγει τους άλλους) μέσα σε μια κουταλιά νερό, μάλλον τις ακούει βερεσέ. Πιστεύει ότι όταν ένα έργο στηρίζεται σε γενικότητες σχεδόν πάντοτε μένει στα χαρτιά. Για να γίνει πράξη, χρειάζεται κάποιος να αποδώσει έμφαση στις λεπτομέρειες από τις οποίες αποτελείται. Είναι άλλωστε ο εισηγητής της «θεωρίας του παζλ», βάσει της οποίας «η Ελλάδα που θέλουμε» είναι ένα παζλ που αποτελείται από πολλά μικρά κομμάτια. «Μέχρι το 2027 θα έχουμε συμπληρώσει τα περισσότερα κομμάτια και θα έχει αναδειχθεί η μεγάλη εικόνα».
Οι βολές και η στήριξη
Eνα από τα κομμάτια του παζλ ήταν και η ισότητα στον γάμο, που υποστήριξε πέρυσι στη Βουλή, αλλά στη συνέχεια δέχθηκε τα βέλη της δεξιάς πτέρυγας, σαν να ήταν το νομοσχέδιο δική του ιδέα. Οι φίλοι του λένε ότι επρόκειτο για άλλη μία προγραμματική δέσμευση στην εκπλήρωση της οποίας κλήθηκε, ως συνήθως, να συμβάλει. Ασφαλώς την πίστευε, αλλά η εστίαση της κριτικής στο πρόσωπό του ήταν άδικη. Ο Αντώνης Σαμαράς κατά καιρούς έχει προσωποποιήσει στον Σκέρτσο όψεις προοδευτικότητας στην κυβερνητική πολιτική με τις οποίες σφόδρα διαφωνεί. Οταν όμως τού αναφέρουν τον Σαμαρά, ο Σκέρτσος υπενθυμίζει ότι υπηρέτησε –διά του Στουρνάρα– και στη δική του κυβέρνηση και τιμάει το έργο της. Οσο για την Κατερίνα Σακελλαροπούλου, λέγεται ότι εισηγήθηκε την ανανέωση της θητείας της. Το ότι δεν εισακούστηκε δεν επηρέασε ασφαλώς τη σχέση του με τον πρωθυπουργό. Στηρίζει, εξάλλου, πάντοτε όλες τις αποφάσεις του. Προφανώς και την ανομολόγητη, αλλά οφθαλμοφανή «δεξιά στροφή» σε διάφορα θέματα. Aλλωστε, το εκσυγχρονιστικό ημισφαίριο του κυβερνητικού εγκεφάλου είναι αρκετά έξυπνο για να αναγνωρίζει την αναγκαιότητα συνεργασίας με το δεξιό ημισφαίριο…
Τόσα χρόνια στο αμπάρι του Μαξίμου, έχει συνηθίσει στις φουρτούνες. Πριν από 3-4 μήνες η κυβέρνηση κόντευε να βουλιάξει μέσα στη θύελλα που προκάλεσαν οι θεωρίες συνωμοσίας για τα Τέμπη. Σήμερα, ο Αϊ-Νικόλας μάλλον άλλαξε διάθεση. Πώς τα κατάφεραν; «Είναι πολλές οι αιτίες, αλλά η βασικότερη είναι ότι η κυβέρνηση δεν έχει σταματήσει να παράγει έργο για το σήμερα και πολιτική σκέψη για το αύριο. Ηδη σκεφτόμαστε με όρους της επόμενης προγραμματικής περιόδου, 2028-2034».
Εννοεί ότι η συζήτηση για το επόμενο ΕΣΠΑ έχει αρχίσει στην Ευρώπη και η Ελλάδα συμμετέχει σε αυτήν. «Δεν μπορεί να περιμένεις να φτάσεις στο 2030 για να προγραμματίσεις τι θα κάνεις το 2030». Σε μια κοινωνία που οι περισσότεροι δεν νοιαζόμαστε να προγραμματίσουμε ούτε τι θα κάνουμε το βράδυ, αυτός ο τρόπος σκέψης μάλλον ακούγεται εξωτικός. Αλλά είναι ταυτόχρονα εντελώς απαραίτητος.
Κι όμως θυμώνει
Οποιος αναρωτιέται αν ο Σκέρτσος επιτρέπει στον εαυτό του να ανεβάζει σφυγμούς, δεν έχει παρά να τον ρωτήσει για τις τελευταίες δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα. Ο πρώην πρωθυπουργός τάχθηκε υπέρ της φορολόγησης της πλουτοκρατίας, και ο Ακης δεν αντιστάθηκε στον πειρασμό να του απαντήσει με στοιχεία για τα φορολογικά έσοδα από τον μεγάλο πλούτο. «Μου ανάβει τα λαμπάκια ο Τσίπρας, μου ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι όταν μιλάει για φορολογία πλούτου όταν ο ίδιος δεν έκανε τίποτα σε αυτή την κατεύθυνση. Θέλω όμως να απαντώ με επιχειρήματα και όχι με προσωπικές επιθέσεις και συνθήματα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο Μητσοτάκης είναι ο μόνος που αντιτάχθηκε στο μεγάλο κεφάλαιο και φορολόγησε την ενέργεια και τις τράπεζες».
Είναι προφανές πως ανήκει στους κεντρώους που η Αριστερά κατόρθωσε να μεταμορφώσει σε κεντροδεξιούς. «Η Αριστερά τρέφεται από πολλά δήθεν και αυτά τα δήθεν με έφεραν πιο κοντά στην Κεντροδεξιά». Μιλάει για την πολιτική του Μητσοτάκη σαν μια συμφωνία αλήθειας. «Αυτό που εννοούμε θα το λέμε και αυτό που λέμε θα το εννοούμε». Πιστεύει φυσικά ότι ο Μητσοτάκης θα κερδίσει τρίτη τετραετία. Οτι αυτό είναι όχι μόνον εφικτό, αλλά και απαραίτητο. Γιατί απαραίτητο;
«Διότι πιστεύω ότι η Ελλάδα χαλάει γρήγορα και φτιάχνει δύσκολα. Γι’ αυτό δεν αρκεί μόνο το έργο που κάνουμε. Πρέπει κυρίως να οριστικοποιήσουμε μια νέα κουλτούρα. Πρέπει να μη θέλουμε να επιστρέψουμε ποτέ σε νοοτροπίες και πολιτικές που είναι αδιέξοδες». Οι σκέψεις αυτές είναι άλλη μία εκδήλωση της διττής υπόστασης του προσώπου. Εκφράζουν μια αγωνία πολύ συναισθηματική για κάποιον ψυχρό ρεαλιστή και μια ουτοπία βαθιά πολιτική για κάποιον ορκισμένο τεχνοκράτη. Ισως γι’ αυτό πολλοί δυσκολεύονται να τον πιστέψουν όταν διαβεβαιώνει ότι γι’ αυτόν η πολιτική έχει ημερομηνία λήξης. Ισως η θεραπεία από την επιμόλυνση της «αίσθησης καθήκοντος» να είναι δύσκολη υπόθεση.
