Ένας «Ευρωπαϊκός Κανονισμός Επαναπροωθήσεων» θα αποτελέσει τη νέα κοινή βάση για τις αποφάσεις των 27 κρατών-μελών της ΕΕ, παρέχοντας σαφήνεια και ενιαίους κανόνες για όλη την Ένωση. Σύμφωνα με το προσχέδιο του κανονισμού που διέρρευσε, εισάγεται η δυνατότητα επαναπροώθησης ατόμων που έχουν λάβει εντολή απομάκρυνσης προς τρίτες χώρες, με τις οποίες η ΕΕ διατηρεί συμφωνίες ή μνημόνια συνεργασίας για επιστροφές (hub επαναπροωθήσεων).
Ο κανονισμός προβλέπει αυστηρές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ατόμων που υπόκεινται σε επαναπροώθηση. Συγκεκριμένα, οι συμφωνίες επαναπατρισμού μπορούν να συνάπτονται μόνο με χώρες όπου τηρούνται τα διεθνή πρότυπα και οι αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και την αρχή της μη επαναπροώθησης.
Όροι και περιορισμοί στις επαναπροωθήσεις
Το πλαίσιο προβλέπει ότι οι συμφωνίες πρέπει να καθορίζουν τις συνθήκες μεταφοράς των μεταναστών και το διάστημα παραμονής τους στη χώρα προορισμού, είτε βραχυπρόθεσμα είτε μακροπρόθεσμα. Επίσης, οι συμφωνίες συνοδεύονται από μηχανισμό παρακολούθησης, ώστε να αξιολογείται διαρκώς η εφαρμογή τους και να λαμβάνονται υπόψη οι εξελίξεις στη χώρα υποδοχής.
Εξαιρέσεις προβλέπονται για ανήλικους χωρίς συνοδεία και οικογένειες με παιδιά, οι οποίοι δεν μπορούν να επαναπροωθηθούν σε τρίτες χώρες μέσω αυτών των συμφωνιών.
Ο κανονισμός και η ανάγκη ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής
Ο κανονισμός αποτελείται από 52 άρθρα και είναι δεσμευτικός για όλα τα κράτη-μέλη. Σύμφωνα με το προσχέδιο, «το σημερινό σύστημα, με 27 διαφορετικά εθνικά πλαίσια επαναπατρισμού, κάθε ένα με τις δικές του διαδικασίες, υπονομεύει την αποτελεσματικότητα των επιστροφών σε επίπεδο ΕΕ».
Η ανάγκη για ένα κοινό σύστημα επαναπατρισμού εντάσσεται στο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, με στόχο να καταστεί η διαχείριση των μεταναστευτικών ροών αποτελεσματική και αξιόπιστη. Σύμφωνα με την εισαγωγή του κειμένου, «όταν άτομα που δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ παραμένουν, το συνολικό σύστημα μετανάστευσης και ασύλου αποδυναμώνεται».
Επί του παρόντος, μόλις το 20% των ατόμων που λαμβάνουν εντολή απομάκρυνσης φεύγουν πράγματι από την ΕΕ, ενώ πολλοί εξαφανίζονται από τις αρχές και μετακινούνται σε άλλα κράτη-μέλη. Η έλλειψη ενιαίου πλαισίου καθυστερεί ή εμποδίζει τις διαδικασίες, δημιουργώντας νομική αβεβαιότητα τόσο για τις εθνικές αρχές όσο και για τους ίδιους τους μετανάστες.
Σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Ο κανονισμός επισημαίνει τη συμμόρφωση της ΕΕ με το διεθνές δίκαιο και τις συνθήκες προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων:
-Της Χάρτας των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ
-Της Σύμβασης της Γενεύης για τους πρόσφυγες
-Της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
– Του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα
– Της Σύμβασης του ΟΗΕ κατά των βασανιστηρίων
– Της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να καθιερώσει ένα ενιαίο και λειτουργικό σύστημα επιστροφών μεταναστών, με γνώμονα την αποτελεσματικότητα, αλλά και τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το νέο πλαίσιο στοχεύει στην επιτάχυνση των διαδικασιών, στην αποφυγή παράτυπων μετακινήσεων μεταναστών μεταξύ κρατών-μελών και στην καλύτερη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στην ΕΕ.
