Στην οικογένεια Τραμπ πέρασε το νησί Σάσων στην Αλβανία και αποτελεί, μέχρι σήμερα, ένα από τα τελευταία νησιά της Μεσογείου που ακόμα δεν έχουν πέσει «θύμα» της υπερεκμετάλλευσης.
Οι Αλβανοί αποκαλούν τη Σάσων «Ishulli i Trumpëve – Νησί του Τραμπ». Μέχρι τώρα ως επί το πλείστον παρέμενε μακριά από την τουριστική ανάπτυξη, αλλά πλέον βρίσκεται στα πρόθυρα να γίνει ακόμα ένα κέντρο υπερπολυτελούς τουρισμού, άλλη μια προσθήκη στο χαρτοφυλάκιο ακινήτων της Ιβάνκα Τραμπ και του Τζάρεντ Κούσνερ.
Μιλώντας στο podcast του Λεξ Φρίντμαν τον Ιούλιο του 2024, η Τραμπ ήταν ιδιαίτερα ενθουσιασμένη με αυτό: «Συνεργάζομαι με τον σύζυγό μου, έχουμε αυτό το νησί 1.400 στρεμμάτων στη Μεσόγειο και φέρνουμε τους καλύτερους αρχιτέκτονες και τις καλύτερες εταιρείες», είπε. «Θα είναι εξαιρετικό».
Η Σάσων στην Αλβανία
Όταν ο δημοσιογράφος Μάρζιο Μιάν του Guardian επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Κούσνερ, διαπίστωσε έναν υπέρμετρο ενθουσιασμό για τη Σάσων, που φαινόταν να θεωρεί κάτι σαν θησαυρό. Είπε ότι σχεδιάζει «να δημιουργήσει το ιδανικό θέρετρο στο οποίο θα ήθελα να βρίσκομαι με την οικογένειά μου και τους φίλους μου».
Η Σάσων βρίσκεται ανάμεσα στην Αδριατική Θάλασσα και το Ιόνιο Πέλαγος, σε στρατηγική θέση στην είσοδο του κόλπου της Βλόρα, στο στενό του Οτράντο που χωρίζει την Ιταλία από την Αλβανία.
Ο Κούσνερ έμεινε επίσης άφωνος όταν το πρωτοείδε το 2021 και όπως είπε στον δημοσιογράφο: «Ήμουν απλά πολύ έκπληκτος που κάτι τέτοιο υπήρχε στη μέση της Μεσογείου και δεν είχε αναπτυχθεί». Η προκαταρκτική έγκριση από την αλβανική κυβέρνηση για το έργο του Κούσνερ ήρθε στις 30 Δεκεμβρίου 2024.
Κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής εποχής της, από το 1946 έως το 1991, η Σάσων έγινε σύμβολο ακραίας απομόνωσης: ένα απρόσιτο στρατιωτικό φρούριο που ο δικτάτορας Ενβέρ Χότζα, ο οποίος φοβόταν ότι η χώρα θα έπεφτε θύμα μιας υπερδύναμης, φανταζόταν ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στην υπεράσπισή τους έναντι μιας επίθεσης από το ΝΑΤΟ ή τα μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Υπάρχουν περίπου 3.600 καταφύγια στη Σάσων. Ορισμένα από αυτά θα διατηρηθούν και θα ενσωματωθούν στο νέο κτηματομεσιτικό έργο, σύμφωνα με τον Κούσνερ.
Για δεκαετίες, οι στρατιώτες που σταθμεύουν στο νησί περίμεναν μια τέτοια επίθεση, σαρώνοντας τον ορίζοντα, αφουγκραζόμενοι το υποβρύχιο που αργά ή γρήγορα θα αναδυόταν από τα βάθη της Αδριατικής. Στο νησί υπήρχε μια στρατιωτική βάση με κατοικίες, θέατρο, σχολείο και νοσοκομείο. Μέχρι τη δεκαετία του 1970, περίπου 150 οικογένειες στρατιωτικών ζούσαν στο νησί χωρίς επαφή με την ηπειρωτική χώρα. Η αναμονή έληξε μόνο με την πτώση του καθεστώτος το 1991.
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, υπάρχουν περίπου 16 χιλιόμετρα τούνελ, τα οποία τώρα κατοικούνται κυρίως από νυχτερίδες, οχιές και άγρια κουνέλια. Υπάρχουν περίπου 3.600 καταφύγια στη Σάσων. Ορισμένα από αυτά θα διατηρηθούν και θα ενσωματωθούν στο νέο κτηματομεσιτικό έργο, σύμφωνα με τον Κούσνερ.
Αναφορικά με τις πινακίδες που προειδοποιούσαν για νάρκες, ο ξεναγός του δημοσιογράφου ανέφερε ότι «στην πραγματικότητα, δεν είναι ακριβώς νάρκες». «Αυτό το μέρος είναι γεμάτο από μη πυροδοτημένα πυρομαχικά, υπάρχουν ακόμα πολλές περιοχές που πρέπει να καθαριστούν».
Αυτές τις μέρες, το νησί ελέγχεται από τις αλβανικές ένοπλες δυνάμεις. Περιπολείται από τρεις ναύτες, οι οποίοι πηγαινοέρχονται ανάμεσα στις σκουριασμένες και ετοιμόρροπες αποβάθρες στον κόλπο του Σαν Νίκολο.
Επεκτατικές διαθέσεις
Η Αλβανία δεν είναι ο μόνος στόχος του Κούσνερ: ενδιαφέρεται επίσης για τη Σερβία, όπου η Affinity Partners σχεδιάζει να μετατρέψει το πρώην κτίριο του υπουργείου Άμυνας στο Βελιγράδι σε πολυτελές ξενοδοχείο. Ο επιχειρηματικός διαμεσολαβητής της Affinity στην περιοχή είναι ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Γκρενέλ, ο οποίος διετέλεσε ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για τη Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο μεταξύ 2019 και 2021. Σύμφωνα με τους New York Times, όσο ο Γκρένελ ήταν ειδικός απεσταλμένος, προώθησε ένα σχετικό σχέδιο που προέβλεπε την από κοινού ανάπλαση του πρώην υπουργείου Άμυνας από τη Σερβία και τις ΗΠΑ. Έκτοτε ένωσε τις δυνάμεις του με τον Κούσνερ για τη νέα συμφωνία ανάπτυξης και είναι πλέον εταίρος στην Affinity.
Ο πρόεδρος της Σερβίας, ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, είδε στον Γκρένελ και τον Κούσνερ μια ευκαιρία να έρθει κοντά στον Τραμπ σε περίπτωση που κερδίσει την επανεκλογή του, σύμφωνα με τους Financial Times.
Οι διαπραγματεύσεις με την Affinity για την πώληση της Σάσων κρατήθηκαν μυστικές.
Ο Κούσνερ, ο οποίος υπηρέτησε ως ανώτερος σύμβουλος του Τραμπ από το 2017 έως το 2021, αρνήθηκε ότι χρησιμοποίησε τη θέση του για να προωθήσει οποιαδήποτε σχέδια για την ανάπτυξη της Σάσων. «Δεν συνάντησα ποτέ τον πρωθυπουργό Ράμα όταν ήμουν στην κυβέρνηση», ανέφερε στον δημοσιογράφο ο Κούσνερ. «Αλλά ακόμη και αν το είχα κάνει, δεν πρόκειται για σύγκρουση συμφερόντων. Οι άνθρωποι που υπηρετούν στην κυβέρνηση, χτίζουν διαφορετικές σχέσεις». Υποστήριξε ότι το ενδιαφέρον για τη Σερβία και την Αλβανία «αυξάνεται τρομερά» ως αποτέλεσμα των συμφωνιών της εταιρείας του για ακίνητα.
Οι διαπραγματεύσεις με την Affinity για την πώληση της Σάσων κρατήθηκαν μυστικές. Οι κάτοικοι και οι βουλευτές δεν γνώριζαν για τη συμφωνία ύψους 1,4 δισ. δολαρίων μέχρι που δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες.
Η Μιρέλα Κουμπάρο, υπουργός Τουρισμού και Περιβάλλοντος της Αλβανίας, υπερασπίστηκε την απόφαση του Ράμα να συνάψει συμφωνία με την εταιρεία του Κούσνερ, η οποία επικρίθηκε έντονα από την αντιπολίτευση. «Δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε την Ιταλία, την Κροατία και την Ελλάδα στον τομέα του μαζικού τουρισμού. Δεν έχουμε αρκετές υποδομές ή εμπειρία», είπε. «Πρέπει να επικεντρωθούμε στην ποιότητα. Στην αξία έναντι του όγκου. Περισσότερα κέρδη και λιγότερα προβλήματα».
Σχεδόν 12 εκατομμύρια ξένοι επισκέπτες ταξίδεψαν στην Αλβανία το 2024, σημειώνοντας αύξηση 15% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με τα τοπικά μέσα ενημέρωσης. Αυτό είναι «πάρα πολλοί για εμάς και υπερβολική ρύπανση», δήλωσε η Κουμπάρο. «Η Σάσων είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε. Η ιδανική συνταγή: φύση και τουρισμός πολυτελείας». Ήταν ενθουσιασμένη με το έργο, εξηγώντας ότι η Affinity συνεργάζεται στενά με την κυβερνητική υπηρεσία που είναι υπεύθυνη για τις στρατηγικές επενδύσεις, δηλαδή εκείνες που ξεπερνούν τα 15 εκατ. ευρώ.
Το αντάλλαγμα είναι ουσιαστικό: μηδενικοί φόροι κατά τη φάση της κατασκευής και το κράτος φροντίζει για όλες τις υποδομές, συμπεριλαμβανομένου του νερού, του ηλεκτρικού ρεύματος και της αποχέτευσης, σύμφωνα με την Κουμπάρο.
Η ανησυχία
Τι, όμως, ανησυχεί περιβαλλοντολόγους όπως ο Όλσι Νίκα, θαλάσσιος βιολόγος και διευθυντής της ΜΚΟ EcoAlbania; «Η περιοχή αυτή βρίσκεται στο θαλάσσιο εθνικό πάρκο Καραμπουρούν-Σάσων. Αυτό σημαίνει ότι οι παραλίες και τα ύδατα σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από την ακτή προστατεύονται. Τι θα κάνουν στον τόπο τα μεγάλα δημόσια έργα, η κατασκευή αποβάθρων, η κίνηση των σκαφών αναψυχής και η απορροή λυμάτων;».
«Όταν οι άνθρωποι ανακοινώνουν μια ανάπτυξη, όλοι φοβούνται».
Ο Αμπεχσέρα, από την Affinity, ανέφερε στον Guardian ότι η εταιρεία είχε προσλάβει την παγκόσμια εταιρεία βιώσιμης ανάπτυξης Arup ως σύμβουλο για το έργο. «Η πρακτική τους επικεντρώνεται κυρίως στην πραγματική ανάδειξη και τον σεβασμό της τοπικής οικολογίας και του περιβάλλοντος», είπε.
Ο Κούσνερ, επίσης, είχε έτοιμη μια απάντηση. «Όταν οι άνθρωποι ανακοινώνουν μια ανάπτυξη, όλοι φοβούνται», δήλωσε τον Ιούλιο του 2024. «Όλοι υποθέτουν το χειρότερο. Αλλά μόλις δουν τα σχέδια που έχουμε, τον τρόπο με τον οποίο το σχεδιάζουμε, τον τρόπο με τον οποίο είμαστε πιστοί και λαμβάνουμε υπόψη το περιβάλλον γύρω μας, νομίζω ότι ο κόσμος θα μείνει πολύ, πολύ ευχαριστημένος. Και πάλι, με τις εξελίξεις, ποτέ δεν μπορείς να τους κάνεις όλους ευτυχισμένους».
Φωτογραφία: Hotolmo22/Wikipedia
