Φόρτωση Text-to-Speech…
Κάθε φορά που ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας, η συζήτηση και τα σενάρια για τη διαδοχή του φουντώνουν. Η πρόσφατη αδιαθεσία, που τον οδήγησε σε βραχεία νοσηλεία, δεν ήταν εξαίρεση. Ωστόσο, στα 87 χρόνια του ο Αρχιεπίσκοπος παραμένει «πνευματικά και σωματικά ικανός», όπως αναφέρει ιεράρχης, ώστε να συνεχίσει να υπηρετεί το αξίωμα, ενώ εμφανίζεται να έχει καταστήσει σαφές προς κάθε κατεύθυνση ότι δεν προτίθεται να αποχωρήσει και να ανοίξει τον δρόμο για τη διαδοχή του.
Τα τελευταία 17 χρόνια που υπηρετεί ως Αρχιεπίσκοπος, ο κ. Ιερώνυμος πέτυχε κάτι εξαιρετικά σημαντικό, που του αναγνωρίζουν τα μέλη της Ιεραρχίας: κατάφερε να εξομαλύνει συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις και να είναι σήμερα σε θέση να εγγυηθεί την ενότητα της Εκκλησίας της Ελλάδος, έχοντας τη στήριξη της ευρείας πλειοψηφίας και σε κεντρικά θέματα ακόμη και του συνόλου της Ιεραρχίας.
Βαθύ αποτύπωμα
Η ισχύς του αποτυπώνεται στο γεγονός ότι η επιθυμία του γίνεται σεβαστή σε κάθε εκλογή μητροπολίτη, ενώ ακόμη και σε μεγάλα ζητήματα όπου καταγράφονται αποκλίνουσες απόψεις, τελικά επιτυγχάνεται σύμπνοια. Βεβαίως, το γεγονός ότι στη διάρκεια της θητείας του εξελέγησαν 49 μητροπολίτες σε σύνολο 82, δίνει το μέτρο της ισχύος του.
Υπό αυτήν την έννοια, όσο και αν οι φιλοδοξίες στο εσωτερικό της Ιεραρχίας είναι υπαρκτές –και θεμιτές άλλωστε– δείχνει να υπάρχει κοινή αντίληψη ότι στη δεδομένη συγκυρία ο κ. Ιερώνυμος έχει την απόλυτη πρωτοβουλία κινήσεων.
Στο παρασκήνιο, όμως, η κινητικότητα για την εξασφάλιση υποστήριξης και συμμαχιών είναι διαρκής και οι ισορροπίες μεταβαλλόμενες, καθώς επηρεάζονται από τις ευρύτερες εξελίξεις και τη συγκυρία. Σε ένα τμήμα της Ιεραρχίας έχει ανοίξει η συζήτηση για τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να έχει ο διάδοχος του κ. Ιερωνύμου ώστε να καταφέρει να ανταποκριθεί σε προκλήσεις που ανακύπτουν.
Σημαντικότερη από αυτές είναι η ανάγκη που διαπιστώνουν κάποιοι ιεράρχες να καταφέρει η Σύνοδος να συγκλίνει προς την κοινωνία. Εκδηλώνεται προβληματισμός ότι καταγράφεται μια διαβρωτική διείσδυση της Ακροδεξιάς στο εκκλησιαστικό ακροατήριο, με ιδεολογικοποίηση και συχνά στρέβλωση του κεντρικού νοήματος με το οποίο η Εκκλησία θα έπρεπε να απευθύνεται στο ακροατήριό της.
Οι αγωνίες της κοινωνίας – Στους κόλπους της Ιεραρχίας καταγράφονται προβληματισμοί για την ανάγκη μιας ηγεσίας που θα καταφέρει να αφουγκραστεί την κοινωνία και να ενσωματώσει στις αποφάσεις και στις κινήσεις της Εκκλησίας τις αγωνίες αυτές.
Το στίγμα
Με βάση αυτό το δεδομένο, καταγράφονται προβληματισμοί για την ανάγκη μιας ηγεσίας που θα καταφέρει να αφουγκραστεί την κοινωνία και να ενσωματώσει στις αποφάσεις και στις κινήσεις της Ιεραρχίας τις αγωνίες αυτές. Να καταφέρει, δηλαδή, η Εκκλησία να αποκτήσει μια σύγχρονη αναφορά σε όσα εξελίσσονται στην κοινωνία.
Για να κωδικοποιήσει αυτή την ανάγκη, ιεράρχης αναφέρει ότι το ιδανικό θα ήταν μια ηγεσία «50% Χριστόδουλος και 50% Ιερώνυμος». Και το εξηγεί λέγοντας πως ο μακαριστός Χριστόδουλος κατάφερε να μεταδώσει την αίσθηση ότι κατανοεί τις αγωνίες και τις ανησυχίες των πιστών και τις ενσωματώνει στον δημόσιο λόγο με τον οποίο εκφράζεται η Ιεραρχία, ενισχύοντας την αίσθηση ενός ισχυρού δεσμού με το εκκλησιαστικό ακροατήριο.
Από την άλλη, ο νυν Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος, χωρίς να έχει το χάρισμα της αμεσότητας στη σχέση με το εκκλησιαστικό ακροατήριο, αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματικός στη διαχείριση των ζητημάτων που η Εκκλησία καλείται να αντιμετωπίσει, πέτυχε τη νομοθέτηση για την επίλυση εκκρεμοτήτων, οδήγησε χωρίς ορατούς κραδασμούς την Εκκλησία μέσα από δύο κρίσεις –την οικονομική και την υγειονομική κατά την περίοδο του κορωνοϊού– και κατάφερε να διατηρεί ισορροπίες στο εσωτερικό της Ιεραρχίας, που εμφανίζεται σε παρατεταμένη σύμπνοια. Μπορεί να επικρατήσει στην επόμενη ημέρα ένα «υβρίδιο» ιεράρχη που «να είναι στα πράγματα και να μπορεί να λύνει προβλήματα», όπως περιγράφεται;
Κινούμενη άμμος
Εν πολλοίς, ο χρόνος κατά τον οποίο θα προκύψει ζήτημα διαδοχής θα κρίνει και τις επιλογές, καθώς οι συμμαχίες, οι ομαδοποιήσεις και τα στρατόπεδα στο εσωτερικό της Ιεραρχίας διαρκώς μεταβάλλονται και επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες. Είναι οι συγκυρίες αυτές που θα καθορίσουν τις εξελίξεις.
Μία σταθερά, πάντως, που δείχνει να βαραίνει σημαντικά στις αποφάσεις είναι η ηλικιακή διάσταση. «Η Ιεραρχία θέλει μεγάλο άνθρωπο. Δεν θέλει κάποιον που θα μείνει για δεκαετίες στη θέση αυτή», παρατηρεί ιεράρχης. Λαμβάνοντας υπόψη αυτήν την παράμετρο, στη συζήτηση για τη διαδοχή φαίνεται να αποκτούν προβάδισμα ορισμένοι μεγαλύτερης ηλικίας ιεράρχες. Ο μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος, 72 ετών, παραμένει μια ισχυρή υποψηφιότητα, παρά το γεγονός ότι ένα πρόβλημα υγείας που τον ταλαιπώρησε και το οποίο πλέον έχει ξεπεράσει, οδήγησε σε ανακατατάξεις στην ομάδα υποστηρικτών του. Πολύ κοντά ηλικιακά, αλλά και ενισχυμένοι στα σενάρια που αναπτύσσονται, εμφανίζονται το τελευταίο διάστημα ο Μεσογαίας Νικόλαος, 71 χρόνων, και ο Δημητριάδος Ιγνάτιος, 70 χρόνων. Οι μητροπολίτες Χαλκίδος Χρυσόστομος, 68 ετών, και Πατρών, επίσης Χρυσόστομος, 67 ετών, συμπληρώνουν αυτήν την ηλικιακή ομάδα.
Λίγα χρόνια νεότερος, 64 ετών, είναι ο μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος, ο οποίος εμφανίζεται αυτή τη στιγμή να διαθέτει την πιο ισχυρή ομάδα υποστηρικτών στο εσωτερικό της Ιεραρχίας και ο οποίος έχει κατά καιρούς συγκρουστεί με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο για τη θέση της Εκκλησίας σε κεντρικά ζητήματα.
Η νέα γενιά
Με δεδομένη την προτίμηση της Ιεραρχίας σε μεγαλύτερης ηλικίας υποψηφίους, δεν φαίνεται πολύ πιθανή η επικράτηση σε μια διαδικασία διαδοχής κάποιου από τους νεότερους μητροπολίτες, που ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος προώθησε τα τελευταία χρόνια σε μια σειρά από μητροπόλεις, επιτυγχάνοντας σημαντική ηλικιακή ανανέωση της Ιεραρχίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ενδιαφερόμενοι και ότι δεν εκδηλώνονται φιλοδοξίες. Ο Νέας Ιωνίας Γαβριήλ, στα 50 του χρόνια, είναι ένα από τα ονόματα που επανέρχονται σε πιθανά σενάρια διαδοχής. Ο Φθιώτιδος Συμεών, ετών 49, θεωρείται επίσης μια υποψηφιότητα προερχόμενη από αυτήν τη γενιά, ενώ στην ίδια ομάδα ανήκει και ο Θεσσαλονίκης Φιλόθεος, επίσης στο 49ο έτος της ηλικίας του.
Είναι κοινή η εκτίμηση ότι αυτή τη στιγμή δεν εμφανίζεται να έχει σαφές προβάδισμα κάποιος από τους ιεράρχες, καθώς διαμορφώνονται ομαδοποιήσεις και καταγράφεται υποστήριξη υπέρ τους ενός ή του άλλου, όταν τίθενται συγκεκριμένα θέματα, αλλά δείχνει να υπάρχει κοινή αντίληψη ότι η συγκυρία κατά την οποία θα ανοίξει θέμα διαδοχής θα κρίνει πολλά. Ενας παράγοντας που επίσης μπορεί να αποδειχθεί σημαντικός είναι αν ο Αρχιεπίσκοπος θα επιδιώξει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να «δείξει» ποιον θα επιθυμούσε ως διάδοχό του και να επιδιώξει να εξασφαλίσει στήριξη προς μια τέτοια κατεύθυνση. Σίγουρα υπάρχουν και πολιτικές παρεμβάσεις που επιχειρείται να ασκηθούν. Ωστόσο, ιεράρχες με εμπειρία από ανάλογες διαδικασίες στο παρελθόν θεωρούν ότι πολύ πιο σημαντικό είναι το εσωτερικό παιχνίδι ισορροπιών και εξουσίας, παρά οι εξωγενείς παρεμβάσεις που πάντοτε επιχειρούνται.
Τελικά, αυτό που θα βαρύνει καθοριστικά είναι το ποιος από τους πιθανούς διεκδικητές θα καταφέρει να «εξουδετερώσει» άλλους διεκδικητές με το να τους προσεταιρισθεί και να τους ενσωματώσει σε ένα κοινό αφήγημα για την επόμενη μέρα
