Για δεκαετίες, η νόσος του Πάρκινσον – μια νευροεκφυλιστική διαταραχή που επηρεάζει την κινητικότητα, την ισορροπία και πολλές άλλες λειτουργίες του σώματος – αντιμετωπιζόταν κυρίως φαρμακευτικά ή μέσω της λεγόμενης «βαθιάς εγκεφαλικής διέγερσης» (Deep Brain Stimulation, DBS). Ωστόσο, μια νέα τεχνολογική και επιστημονική καινοτομία έρχεται να ανατρέψει τα δεδομένα – η προσαρμοστική (ή «έξυπνη») εγκεφαλική διέγερση.
Αυτό το επαναστατικό εργαλείο αλλάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη νευρολογία, καθώς προσαρμόζει τη θεραπεία στις πραγματικές, καθημερινές ανάγκες του ασθενούς – μια εξέλιξη που θυμίζει τη μετάβαση από ένα ρολόι με κουρδιστήρι σε ένα smartwatch. Αλλά ας δούμε πιο αναλυτικά τι σημαίνει αυτό.
Advertisment
Τι είναι η προσαρμοστική βαθιά εγκεφαλική διέγερση (aDBS)
Η παραδοσιακή μέθοδος DBS λειτουργεί με την εμφύτευση ηλεκτροδίων σε συγκεκριμένα σημεία του εγκεφάλου, τα οποία παρέχουν ηλεκτρικά ερεθίσματα με σταθερή ένταση και συχνότητα, με σκοπό να μειώσουν τα κινητικά συμπτώματα του Πάρκινσον όπως ο τρόμος, η δυσκινησία και η δυσκαμψία.
Η νέα τεχνολογία της προσαρμοστικής διέγερσης (adaptive DBS – aDBS) προσθέτει ένα στοιχείο εξυπνάδας. Τα ηλεκτρόδια δεν στέλνουν πλέον σταθερά σήματα, αλλά ανιχνεύουν τη νευρωνική δραστηριότητα σε πραγματικό χρόνο και τροποποιούν τη διέγερση ανάλογα με τις ανάγκες του εγκεφάλου. Είναι σαν να έχεις έναν προσωπικό νευρο-προπονητή που καταλαβαίνει πότε δυσκολεύεσαι και σου δίνει ακριβώς την υποστήριξη που χρειάζεσαι.
Πώς λειτουργεί στην πράξη;
Η aDBS παρακολουθεί βιοδείκτες, όπως τα λεγόμενα «βήτα κύματα», τα οποία αυξάνονται κατά τη διάρκεια επεισοδίων τρόμου ή ακινησίας. Όταν οι αισθητήρες ανιχνεύσουν τέτοια σημάδια, η συσκευή προσαρμόζει την ένταση της διέγερσης αυτόματα. Αντί να “δουλεύει στο φουλ” συνεχώς, η θεραπεία γίνεται ευφυής, εξοικονομώντας ενέργεια και μειώνοντας τις παρενέργειες.
Advertisment
Γιατί είναι σημαντικό αυτό το βήμα;
Η μετατόπιση από μια παθητική σε μια ενεργητικά προσαρμοζόμενη θεραπεία είναι πιο κοντά στην ιδέα της εξατομικευμένης ιατρικής που πρεσβεύει και η λειτουργική ιατρική. Δεν πρόκειται για έναν καθολικό τρόπο δράσης, αλλά για μια δυναμική αλληλεπίδραση με το ίδιο το νευρικό σύστημα του ασθενούς.
Οφέλη:
- Καλύτερος έλεγχος των συμπτωμάτων: Οι ασθενείς βιώνουν πιο συνεπή κινητικότητα, λιγότερους τρόμους και λιγότερες δυσκινησίες.
- Λιγότερες παρενέργειες: Η στοχευμένη διέγερση μειώνει την ανάγκη για υπερβολική φαρμακευτική αγωγή και τις ανεπιθύμητες παρενέργειες που τη συνοδεύουν.
- Αυξημένη ποιότητα ζωής: Καλύτερος ύπνος, δυνατότητα συμμετοχής σε κοινωνικές δραστηριότητες, λιγότερη εξάντληση από τα συμπτώματα.
- Μείωση της εξάρτησης από τον γιατρό: Καθώς η συσκευή “μαθαίνει”, οι ασθενείς δεν χρειάζεται να πηγαίνουν τόσο συχνά για επαναρρύθμιση.
Η ευρύτερη εικόνα – Τεχνολογία που εξυπηρετεί τον άνθρωπο
Η εξέλιξη της aDBS εντάσσεται σε μια συνολικότερη τάση στην ιατρική, τη χρήση εξυπνότερων τεχνολογιών που “ακούν” το σώμα και αντιδρούν με ακρίβεια. Αυτή η βιοανατροφοδότηση είναι παρόμοια με ό,τι προσπαθούμε να κάνουμε και με τη διατροφή και τον τρόπο ζωής – να ακούμε τα μηνύματα του σώματος και να προσαρμοζόμαστε.
Για παράδειγμα, στη λειτουργική ιατρική, προσαρμόζουμε τα πρωτόκολλα ανάλογα με βιοδείκτες όπως η φλεγμονή, τα επίπεδα βιταμινών, η μικροβιακή ισορροπία. Αντίστοιχα, στην aDBS, η ρύθμιση δεν είναι αυθαίρετη αλλά βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα του ίδιου του εγκεφάλου.
Ο ρόλος του τρόπου ζωής στη διαχείριση της νόσου του Πάρκινσον
Η τεχνολογία είναι ισχυρό εργαλείο, αλλά δεν υποκαθιστά τον ρόλο που έχει η συνολική προσέγγιση της υγείας. Υπάρχουν ισχυρά στοιχεία ότι η διατροφή, η κίνηση, ο ύπνος και η μείωση του άγχους μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου του Πάρκινσον
Αναλυτικά:
- Αντιοξειδωτική διατροφή (πλούσια σε φυτοθρεπτικά, ωμέγα-3, κουρκουμίνη)
- Άσκηση (ειδικά περπάτημα, tai chi, χορός)
- Καλός ύπνος για την αποτοξίνωση του εγκεφάλου (μέσω του γλυμφατικού συστήματος)
- Διαχείριση στρες (π.χ. με διαλογισμό ή θεραπεία)
Η προσαρμοστική διέγερση είναι μια πολύτιμη τεχνολογική λύση, αλλά το ανθρώπινο σώμα χρειάζεται και τις κατάλληλες «πρώτες ύλες» για να ανακάμψει και να ευδοκιμήσει.
Συνδυαστική ιατρική
Η μεγάλη πρόκληση – αλλά και η ελπίδα – είναι να συνδυάσουμε την τεχνολογία αιχμής με τις αρχές της ολιστικής, προληπτικής και εξατομικευμένης ιατρικής. Ο ασθενής είναι ένας ολόκληρος οργανισμός με ανάγκες, ρυθμούς και δυνατότητες ίασης. Ίσως στο μέλλον, οι νευροδιεγέρτες να λειτουργούν σε συνεργασία με διατροφικά πρωτόκολλα, wearable συσκευές που παρακολουθούν φλεγμονώδεις δείκτες ή ακόμα και ψυχοσυναισθηματική κατάσταση. Αυτό είναι το μέλλον της ιατρικής: η σύζευξη ανθρώπου και τεχνολογίας σε μια ενσυνείδητη, υγιή ισορροπία.
Πηγές:
1. PsyPost (2024). From fixed pulses to smart stimulation: Parkinson’s treatment takes a leap forward.
https://www.psypost.org/from-fixed-pulses-to-smart-stimulation-parkinsons-treatment-takes-a-leap-forward
2.Little, S. et al. (2013). Adaptive deep brain stimulation in advanced Parkinson disease. Annals of Neurology, 74(3), 449–457.
https://doi.org/10.1002/ana.23951
3.University of California San Francisco (UCSF) (2024). Taming Parkinson’s disease with intelligent brain pacemakers.
https://www.ucsf.edu/news/2024/08/428246/taming-parkinsons-disease-intelligent-brain-pacemakers
4.National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS). Parkinson’s Disease – Hope Through Research.
https://www.ninds.nih.gov/health-information/disorders/parkinsons-disease
