Τα τελευταία 24ωρα οι Πυροσβεστικές Υπηρεσίες αντιμετωπίζουν καθημερινά πάνω από 100 πυρκαγιές σε όλη τη χώρα. Στα μέτωπα επιχειρούν σχεδόν 5.000 πυροσβέστες, ενώ μέχρι το τελευταίο φως μπαίνουν στη μάχη πάνω από 60 εναέρια μέσα. Πέραν των κρατικών μέσων, όμως, αυτή την καλοκαιρινή «κανονικότητα» χρειάζεται να την αντιμετωπίσουν και οι ίδιοι οι πολίτες.
Οι δασικές πυρκαγιές σκοτώνουν άμεσα εκατοντάδες ανθρώπους κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο. Αν και μπορεί να μοιάζουν αποκαλυπτικές, ο απολογισμός των θυμάτων είναι πολύ μικρότερος σε σύγκριση με τις πλημμύρες, που σκοτώνουν χιλιάδες, και τους καύσωνες, που σκοτώνουν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.
Ωστόσο, αν υπολογίσουμε και τον καπνό, το ανθρώπινο κόστος αυξάνεται δραματικά. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη μελέτη, η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλείται από τις δασικές πυρκαγιές σκοτώνει περίπου 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους τον χρόνο.
Μέχρι το τέλος του αιώνα, η συνολική καμένη έκταση αναμένεται να αυξηθεί κατά 40%
Οι τοξικοί καπνοί μπορούν να ταξιδέψουν σε τεράστιες αποστάσεις: στήλες καπνού από τις δασικές πυρκαγιές στην Αυστραλία έχουν φτάσει έως τη Νότια Αμερική, ενώ ο καπνός από τις πυρκαγιές στον Καναδά – που συχνά πνίγουν πόλεις στις ΗΠΑ – έχει ρυπάνει την ατμόσφαιρα στην Ευρώπη.
Με τις πυρκαγιές να είναι ένα ευρύτερο φαινόμενο, ακόμα και οι βρετανική Guardian δίνει απαντήσεις και προτείνει τρόπους ώστε οι άνθρωποι να προσαρμοστούν και να μάθουν πώς να προστατεύονται.
Τι προκαλεί τις δασικές πυρκαγιές;
Πολλοί παράγοντες μπορούν να πυροδοτήσουν μια δασική πυρκαγιά: φυσικές αιτίες, όπως οι κεραυνοί· ελαττωματικές υποδομές, όπως πτώσεις γραμμών ηλεκτρικού ρεύματος· ή απερίσκεπτη ανθρώπινη συμπεριφορά.
Καταστροφικές φωτιές τα τελευταία χρόνια έχουν ξεκινήσει από καπνιστές που πέταξαν αναμμένα τσιγάρα, τουρίστες που δεν έσβησαν σωστά τις φωτιές κατασκήνωσης και ακόμη και από εμπρηστές που έβαλαν σκόπιμα φωτιά στη φύση.
Όμως, το αν αυτές οι σπίθες θα εξελιχθούν σε μικρές εστίες ή σε ανεξέλεγκτες πυρκαγιές εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες. Οι φωτιές χρειάζονται ζεστό, ξηρό καύσιμο για να καούν και εξαπλώνονται ευκολότερα με ισχυρούς ανέμους.
Πώς επηρεάζει η κλιματική κατάρρευση τις δασικές πυρκαγιές;
Η ρύπανση από τα ορυκτά καύσιμα έχει θερμάνει τον πλανήτη κατά περίπου 1,3°C, αυξάνοντας τον κίνδυνο παρατεταμένων περιόδων καύσωνα που μετατρέπουν τα δάση και τις πεδιάδες σε πυριτιδαποθήκες. Σε ορισμένες περιοχές, όπως η Μεσόγειος, η παγκόσμια υπερθέρμανση τροφοδοτεί επίσης ξηρασίες που ξεραίνουν ακόμη και πλούσια φυτά.
Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι αυτές οι μεταβολές έχουν κάνει πιο πιθανές τις πυρκαγιές που σημειώθηκαν φέτος σε μέρη όπως η Καλιφόρνια, η Νότια Κορέα και η Αυστραλία — σε ορισμένες περιπτώσεις διπλασιάζοντας την πιθανότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών συνθηκών που βοηθούν τις φωτιές να εξαπλωθούν.
Γίνονται οι δασικές πυρκαγιές χειρότερες;
Ακόμη και με την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, η συνολική έκταση που καίγεται από φωτιές έχει μειωθεί. Αυτό οφείλεται στο ότι άνθρωποι έχουν μετατρέψει εκτάσεις γης που παλαιότερα καίγονταν ελεύθερα σε αγροτικές ή αστικές περιοχές -κυρίως τις τελευταίες δεκαετίες στην Αφρική- που εμποδίζουν την εξάπλωση των φλογών.
Τα τελευταία μοντέλα δείχνουν ότι οι αλλαγές στη χρήση γης και άλλοι ανθρώπινοι παράγοντες έχουν μειώσει την καμένη έκταση κατά 19,1% από το 1900, ενώ οι κλιματικές αλλαγές την έχουν αυξήσει κατά 15,8% — με αποτέλεσμα μια μικρή συνολική μείωση της τάξης του 3,3%.
Θα γίνουν οι δασικές πυρκαγιές πιο συχνές;
Οι συνθήκες για σφοδρές πυρκαγιές αναμένεται να χειροτερεύσουν όσο ο πλανήτης θερμαίνεται. Δύο ξεχωριστοί μετεωρολογικοί δείκτες προβλέπουν σταθερή αύξηση στον αριθμό των ημερών με υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη.
Μέχρι το τέλος του αιώνα, η συνολική καμένη έκταση αναμένεται να αυξηθεί κατά 40%, ακόμη και σε ένα αισιόδοξο σενάριο μείωσης της ρύπανσης από άνθρακα, σύμφωνα με άλλη μελέτη. Σε ένα χειρότερο σενάριο, η καμένη έκταση προβλέπεται να διπλασιαστεί.
Πώς μπορούμε να προσαρμοστούμε στις δασικές πυρκαγιές;
Ο κίνδυνος που θέτουν οι δασικές πυρκαγιές για τους ανθρώπους και τις περιουσίες μπορεί να μειωθεί σημαντικά μέσω καλύτερης διαχείρισης της γης. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών για να ανακοπεί η εξάπλωση μιας φωτιάς, την αποτροπή νέας δόμησης σε περιοχές επιρρεπείς σε πυρκαγιές και ακόμη και την αποστολή κοπαδιών κατσικιών σε εγκαταλελειμμένες αγροτικές εκτάσεις για να βοσκήσουν την υπερβολική βλάστηση.
Σε ορισμένα μέρη, οι πυροσβέστες εφαρμόζουν την τεχνική της ελεγχόμενης καύσης εδαφών, ώστε να αποφεύγεται η συσσώρευση καύσιμης ύλης που θα μπορούσε να προκαλέσει καταστροφικές πυρκαγιές — μια μακροχρόνια πρακτική των ιθαγενών στην Αυστραλία και τη Βόρεια Αμερική, που αρχίζουν να υιοθετούν και Ευρωπαίοι ειδικοί.
Πώς μένουμε ασφαλείς σε μια πυρκαγιά;
Αν ζείτε σε περιοχή με κίνδυνο δασικών πυρκαγιών, καταρτίστε ένα σχέδιο πριν ξεσπάσει η καταστροφή. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τον εντοπισμό ασφαλών διαδρομών και κοντινών καταφυγίων, καθώς και την προετοιμασία μιας τσάντας έκτακτης ανάγκης. Ορισμένες πυροσβεστικές υπηρεσίες συνιστούν τη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας γύρω από το σπίτι, απαλλαγμένης από φύλλα και εύφλεκτα υλικά.
Οι ειδικοί συμβουλεύουν να εκκενώσετε αμέσως αν σας το ζητήσουν οι αρχές — ή αν το σπίτι σας κινδυνεύει, ακόμη κι αν δεν έχει εκδοθεί επίσημη προειδοποίηση. Για να αποφύγετε τον καπνό, κρατήστε τα παράθυρα κλειστά και χρησιμοποιήστε μάσκες με φίλτρο.
