Στα μέσα Ιανουαρίου, λίγες ημέρες μετά την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ, είχε ανακοινωθεί η συμφωνία Ισραήλ και Χαμάς. Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούνιο, το Ισραήλ πραγματοποίησε στοχευμένες επιθέσεις στο Ιράν και η Μέση Ανατολή βρίσκεται ξανά σε απόλυτη ανασφάλεια και στον προθάλαμο μιας πιθανής εξαιρετικά δύσκολης κλιμάκωσης. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή, που ακολούθησαν την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ, έχουν αλλάξει ριζικά την κατάσταση στην περιοχή. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός πως έχουν πολλαπλές επιπτώσεις για την περιφερειακή, την ευρωπαϊκή, αλλά και την παγκόσμια ασφάλεια. Μπορεί το μεγαλύτερο βάρος των πολεμικών αντιπαραθέσεων να έχει πέσει στη Γάζα και στα παράλληλα μέτωπα του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ, τους Χούθι, τις σιιτικές πολιτοφυλακές, αλλά και το καθεστώς Ασαντ, πριν αυτό ανατραπεί, ωστόσο κύριος αντίπαλος και μεγαλύτερη απειλή για το Ισραήλ ήταν και παραμένει το Ιράν. Το είχαν άλλωστε ξεκαθαρίσει με δηλώσεις τους τόσο ο πρωθυπουργός Νετανιάχου, όσο και άλλοι αξιωματούχοι του Ισραήλ. Ιδιαίτερα, η απόκτηση από το Ιράν πυρηνικού όπλου αποτελεί κόκκινη γραμμή για το Ισραήλ. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να τοποθετήσουμε και τις στρατιωτικές επιθέσεις που επέφεραν πλήγματα στο πυρηνικό πρόγραμμα και στο οπλοστάσιο του Ιράν, αλλά και στην ηγεσία των ενόπλων δυνάμεών του.
Αυτές οι επιθέσεις, πέραν του στοχευμένου και συγκεκριμένου αποτελέσματός τους, αναδεικνύουν τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται το Ιράν. Η επιτυχημένη αντιμετώπιση από πλευράς Ισραήλ του μεγαλύτερου αριθμού των συμμάχων του (Χεζμπολάχ, Ασαντ, Χαμάς, πολιτοφυλακές) αποδυνάμωσε το Ιράν από τον επιχειρησιακό βραχίονα των «αντιπροσώπων» και από την περιφερειακή του ισχύ και επίδραση. Επίσης, σε αυτή τη συνθήκη πρέπει να προσθέσουμε και τη διογκωμένη δυσαρέσκεια και αντίδραση μεγάλου μέρους των πολιτών στο αυταρχικό θεοκρατικό καθεστώς. Το Ισραήλ αξιοποιώντας τα στρατηγικά αδιέξοδα και διλήμματα του Ιράν το οδήγησε σε ένα πιεστικό δίλημμα του φυλακισμένου. Είναι η επιλογή της κλιμάκωσης, ως απάντηση στο Ισραήλ, ο τρόπος για να βγει το καθεστώς της Τεχεράνης από τη δύσκολη θέση του; Ακόμη και αν αποτελεί τη βραχυπρόθεσμη επιλογή, μεσοπρόθεσμα το Ιράν θα βγει χαμένο από μια κλιμάκωση, καθώς θα πρέπει να συνυπολογίσει και την παράμετρο εμπλοκής των ΗΠΑ.
Μια πιθανή όμως κλιμάκωση και ευθεία στρατιωτική σύγκρουση των δύο χωρών θα έχει επιπτώσεις και στα υπόλοιπα κράτη του υποσυστήματος της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, αλλά και στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Γενικευμένη αστάθεια και ανασφάλεια. Ενα νέο πολεμικό μέτωπο με παγκόσμιες επιπτώσεις, το οποίο θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαχειριστεί η παγκόσμια κοινότητα, έχοντας ακόμη σε εξέλιξη τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και σημαντικές επιπτώσεις σε τομείς όπως η ενεργειακή και οικονομική ασφάλεια, καθώς και η ναυτιλία. Σε αυτή τη δύσκολη εξίσωση πρέπει να προστεθεί η αντίδραση και ο ρόλος της Τουρκίας. Ενας διακριτός τομέας πιθανών επιπτώσεων περιλαμβάνει προσφυγικούς πληθυσμούς, ισλαμιστική ριζοσπαστικοποίηση και ενίσχυση της τρομοκρατικής απειλής. Δεν πρέπει τέλος να ξεχνάμε και την όξυνση του αντισημιτισμού και το πώς αυτή συνδέεται με τον βίαιο εξτρεμισμό και την τρομοκρατία διαφόρων μορφών και εκκινήσεων. Η κλιμάκωση δεν συμφέρει την περιοχή, αλλά οι επιλογές είναι πλέον στα χέρια του Ιράν και του Ισραήλ.
* Ο κ. Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι δρ Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών, κύριος ερευνητής ΕΛΙΑΜΕΠ.
