Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ υποστήριξε ότι ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, έχει αποδεχθεί εγγυήσεις τύπου «Άρθρου 5» για το Κίεβο. Ήταν κάτι που χαροποίησε τους Δυτικούς. Ειδικοί, ωστόσο, προειδοποιούν ότι μπορεί η διαδικασία να τιναχτεί στον αέρα εάν δεν υπάρχουν ρητές διευκρινήσεις και προς το παρόν δεν υπάρχουν.
Υπάρχουν πιθανά προβλήματα με τις εγγυήσεις τύπου Άρθρου 5, που μπορούν να υπονομεύσουν την ειρηνευτική πρωτοβουλία του Λευκού Οίκου αν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα.
«Τα ζητήματα ασφαλείας είναι υπερβολικά κρίσιμα τόσο για τη Μόσχα όσο και για το Κίεβο για να παραμείνουν ασαφή ή να μείνουν εκτός ρητής συμφωνίας» λένε σε ανάλυσή τους οι Μαρκ Επίσκοπος, Επίκ. Καθ. Ιστορίας στο Marymount University, Τζορτζ Μπίμπι πρώην διευθυντικό στέλεχος στη CIA και Ανατόλ Λίβεν πρώην καθηγητής στο Τμήμα Πολεμικών Σπουδών του King’s College London.
Οι τρεις ειδικοί με ανάλυσή τους στο Responsible Statecraft λένε πως αν και η Μόσχα έχει αποδεχτεί την αρχή ότι το Κίεβο θα πρέπει να εξέλθει από τον πόλεμο με έναν αποτελεσματικό αποτρεπτικό μηχανισμό κατά μελλοντικής επιθετικότητας, η ουσία βρίσκεται στις λεπτομέρειες: ποια ακριβώς μορφή θα πάρει αυτός ο μηχανισμός.
Τα τελευταία τρία χρόνια, η Ρωσία απορρίπτει σταθερά κάθε σχήμα εγγυήσεων ασφαλείας που θα επιτρέπει τη μόνιμη παρουσία νατοϊκών ή δυτικών στρατευμάτων στο ουκρανικό έδαφος.
Παρόλο που έχει επιδείξει σχετική ευελιξία σε άλλα ζητήματα -όπως η μη παρεμπόδιση της ευρωπαϊκής πορείας του Κιέβου- παραμένει ανυποχώρητη ως προς το ζήτημα της παρουσίας δυτικών δυνάμεων στην Ουκρανία.
Χρειάζεται ξεκάθαρη απάντηση
Παρόλα αυτά, ακόμη και στο σημείο αυτό υπάρχουν αποχρώσεις που θα πρέπει να εξεταστούν στις διμερείς διαπραγματεύσεις ΗΠΑ–Ρωσίας, λένει οι ειδικοί
Η Ρωσία απορρίπτει αυστηρά την προληπτική αποστολή δυτικών στρατευμάτων στην Ουκρανία μετά από μια ειρηνευτική συμφωνία. Όμως αυτό σύμφωνα με τους τρεις ειδικούς, διαφέρει ουσιωδώς από την περίπτωση κατά την οποία ευρωπαϊκές δυνάμεις αναπτυχθούν ως αντίδραση σε μελλοντική ρωσική επανεισβολή.
«Και στις δύο περιπτώσεις, πρέπει να καθοριστεί τι ακριβώς ρόλο θα έχουν αυτές οι ευρωπαϊκές δυνάμεις (καθώς ο Τραμπ έχει ρητά αποκλείσει την παρουσία Αμερικανών στρατιωτών επί τόπου)».
«Θα συμπράττουν με τις ουκρανικές δυνάμεις στη γραμμή επαφής; Ή θα περιορίζονται σε ρόλους υποστήριξης, εφοδιαστικής κάλυψης και διαχείρισης των μετόπισθεν;»
Έτσι στην ανάλυσή τους υπογραμμίζουν ότι τα ερωτήματα αυτά πρέπει να απαντηθούν ξεκάθαρα από την ευρωπαϊκή πλευρά, όχι μόνο για να υπάρχει διαφάνεια προς το Κίεβο, αλλά και τους Ευρωπαίους ψηφοφόρους εάν οι κυβερνήσεις τους προτίθενται να εμπλακούν σε πόλεμο με τη Ρωσία σε περίπτωση επανάληψης των εχθροπραξιών.
Όσον αφορά τις προληπτικές αποστολές, μένει να φανεί αν η Μόσχα θα δείξει έστω και περιορισμένη ευελιξία σε σχέση με μικρά ευρωπαϊκά αποσπάσματα, αυστηρά περιορισμένα σε ρόλους εκπαίδευσης και τεχνικής υποστήριξης.
Ασάφεια Τύπου Ταϊβάν
Ακόμα και σε ένα τέτοιο -μάλλον απίθανο- σενάριο, το Κρεμλίνο θα επιμείνει σε αυστηρούς μηχανισμούς επαλήθευσης και δεσμευτικές εγγυήσεις ότι αυτή η δύναμη δεν θα αυξηθεί ούτε ποσοτικά ούτε ποιοτικά ως προς τη στρατιωτική της λειτουργία.
Στην πράξη, αναφέρεται στην ανάλυση, οι εγγυήσεις ασφαλείας τύπου Άρθρου 5 μπορεί να μοιάζουν πολύ με ό,τι ήδη πράττει η Δύση για την Ουκρανία, αλλά με κάποιες πρόσθετες λειτουργίες, ίσως και την επιβολή ζωνών απαγόρευσης πτήσεων ή την παροχή εναέριας υποστήριξης.
Αν η Μόσχα εξασφαλίσει επαρκείς ανταποδοτικές ρυθμίσεις -άρση κυρώσεων, όχι μόνο απαγόρευση ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αλλά και έγγραφες εγγυήσεις για μη περαιτέρω διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς, και ικανοποιητική επίλυση των εδαφικών διαφορών- τότε ίσως αποδεχθεί ένα μοντέλο στρατηγικής ασάφειας τύπου Ταϊβάν, αναφέρεται στην ανάλυση
«Δηλαδή, να αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο ευρωπαϊκής στρατιωτικής επέμβασης σε περίπτωση μελλοντικής εισβολής, χωρίς όμως ρητή δέσμευση καμίας δυτικής χώρας να πολεμήσει για λογαριασμό της Ουκρανίας».
Είναι σαφές ότι η Ρωσία διαθέτει αδιαπραγμάτευτες «κόκκινες γραμμές» στα συγκεκριμένα ζητήματα και είναι εξαιρετικά σημαντικό, σε αυτό το προχωρημένο στάδιο διαπραγμάτευσης, να αποσαφηνιστεί πού ακριβώς βρίσκονται, τονίζουν οι τρεις αναλυτές.
Σε αντίθεση με την Κωνσταντινούπολη το 2022, η Ουκρανία διαθέτει πλέον μια συμμαχία εγγυητριών χωρών πρόθυμων να της παρέχουν ουσιαστικές εγγυήσεις ασφαλείας. Όμως το «παράθυρο» για επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας δεν θα παραμείνει ανοιχτό επ’ άπειρον — και ίσως να μην υπάρξει ξανά ανάλογη ευκαιρία στο προσεχές μέλλον αν οι παρούσες συνομιλίες καταρρεύσουν.
Εάν οι δυτικοί δεν δώσουν σημασία σε αυτές τις λεπτομέρειες, οι τρεις ειδικοί προειδοποιούν ότι κινδυνεύουν αυτές να εξελιχθούν σε διπλωματική «ωρολογιακή βόμβα» ικανή να ακυρώσει την ουσιαστική πρόοδο που καταγράφηκε τις τελευταίες ημέρες στην Αλάσκα και στον Λευκό Οίκο.
