Όταν ακούμε για γράψιμο, το μυαλό μας πάει αμέσως σε μυθοπλασία, λογοτεχνία, συγγραφείς. Είναι ένας τρόπος να ξεδιπλωθεί η φαντασία και η δημιουργικότητα, να αποτυπωθεί η ιστορία, να καταγραφούν σκέψεις και απόψεις. Είναι όμως μόνο αυτό; Πρέπει να είμαστε συγγραφείς για να γράψουμε; Όχι απαραίτητα. Το γράψιμο μπορεί να είναι κάτι πολύ πιο προσωπικό — ένα εργαλείο αυτοπαρατήρησης και θεραπείας. Ένας τρόπος να δούμε καθαρότερα τι σκεφτόμαστε, πώς νιώθουμε και τι κουβαλάμε μέσα μας.
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι, με ή χωρίς εμπειρία στη γραφή, ανακαλύπτουν την αξία του προσωπικού ημερολογίου, της αφηγηματικής θεραπείας, της ελεύθερης καταγραφής. Δε θέλουν να γίνουν συγγραφείς, θέλουν να γίνουν πιο αυθεντικοί με τον εαυτό τους.
Advertisment
Δεν είμαστε η ιστορία μας, αλλά μπορούμε να τη γράψουμε
Η αφηγηματική θεραπεία στηρίζεται στην ιδέα ότι η ζωή μας δεν είναι μόνο αυτό που συμβαίνει, αλλά και ο τρόπος που την αφηγούμαστε. Η ερμηνεία που δίνουμε στις εμπειρίες μας, οι λέξεις που χρησιμοποιούμε, οι ρόλοι που αναλαμβάνουμε, διαμορφώνουν τον ψυχικό μας κόσμο.
Συχνά, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, εγκλωβιζόμαστε σε ιστορίες με σταθερούς ρόλους: «είμαι αυτός που πάντα τα παρατάει», «είμαι αυτή που δεν ακούνε», «είμαι ο καλός που όλοι εκμεταλλεύονται». Αυτές οι ιστορίες έχουν γραφτεί σιωπηλά και επαναλαμβάνονται καθημερινά μέσα από σκέψεις, σχέσεις, επιλογές.
Η αφήγηση, όταν γίνεται συνειδητά, προσφέρει τη δυνατότητα να αποστασιοποιηθούμε από τα μοτίβα αυτά και να τα δούμε πιο καθαρά. Χωρίς να αναιρεί τα γεγονότα, τα ξαναβάζει σε πλαίσιο. Μπορούμε να εντοπίσουμε ποια στοιχεία ενισχύσαμε, ποια αγνοήσαμε, τι μάθαμε και πού θέλουμε να πάμε από εδώ και πέρα.
Advertisment
Τεχνικές γραφής για εσωτερική κατανόηση
Το θεραπευτικό γράψιμο δεν απαιτεί συγκεκριμένο ταλέντο ή ύφος. Δεν γράφουμε για να εντυπωσιάσουμε. Γράφουμε για να καταλάβουμε. Αυτές είναι μερικές προσιτές τεχνικές:
- Ελεύθερη γραφή (free writing)
Βάζουμε χρονόμετρο για 10-15 λεπτά και γράφουμε ό,τι έρχεται στο μυαλό μας, χωρίς φίλτρο, χωρίς διόρθωση. Αυτό βοηθά στην αποφόρτιση αλλά και στην αποκάλυψη ασυνείδητων σκέψεων. - Ημερήσια ερώτηση
Κάθε μέρα ξεκινάμε με μια ερώτηση: Τι με δυσκόλεψε σήμερα; Ποια στιγμή με χαλάρωσε; Πώς ένιωσα όταν… Αυτές οι ερωτήσεις λειτουργούν σαν καθρέφτης. - Αντιστροφή προοπτικής
Περιγράφουμε ένα γεγονός από την οπτική του “παρατηρητή”. Ή γράφουμε τι θα λέγαμε σε έναν φίλο που βίωσε το ίδιο. Συχνά αυτό αλλάζει εντελώς τη συναισθηματική μας θέση. - Γράμματα χωρίς αποστολή
Γράφουμε σε πρόσωπα με τα οποία έχουμε ανοιχτά ζητήματα (ή και στον εαυτό μας). Δεν χρειάζεται να τα στείλουμε. Το γράψιμο λειτουργεί ως πράξη ολοκλήρωσης. - Αφήγηση ζωής ανά κεφάλαιο
Μικρές ιστορίες για σημαντικές περιόδους: παιδικά χρόνια, εφηβεία, σημαντικές αποφάσεις, σχέσεις, απώλειες. Σκοπός δεν είναι η εξιστόρηση αλλά η κατανόηση των θεμάτων που επανέρχονται.
Οι τεχνικές αυτές, αν εφαρμόζονται με συνέπεια, ενισχύουν τη σύνδεση με τον εαυτό, φωτίζουν εσωτερικά μοτίβα και διευκολύνουν την αλλαγή.
Πραγματικά παραδείγματα, απτά οφέλη
Υπάρχουν χιλιάδες ιστορίες ανθρώπων που μέσα από το προσωπικό γράψιμο έκαναν αλλαγές στη ζωή τους. Μια γυναίκα που ξεκίνησε να γράφει γράμματα στον νεότερο εαυτό της κατανόησε ότι οι ενοχές της για μια παλιά σχέση ήταν υπερβολικά αυστηρές. Ένας άνδρας, αφού κατέγραφε επί μήνες το πώς τον επηρέαζε η δουλειά του, αναγνώρισε ότι είχε ανάγκη να αλλάξει πορεία — και το έκανε.
Έρευνες δείχνουν ότι το θεραπευτικό γράψιμο μειώνει το άγχος, ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα και βελτιώνει τη σωματική υγεία. Ο ψυχολόγος James Pennebaker απέδειξε ότι άτομα που έγραψαν για δύσκολες εμπειρίες είχαν λιγότερες επισκέψεις σε γιατρούς και μεγαλύτερη συναισθηματική σταθερότητα.
Η εξωτερίκευση του εσωτερικού διαλόγου λειτουργεί αποσυμφορητικά. Όταν δούμε τις σκέψεις μας έξω από το κεφάλι μας, τις καταλαβαίνουμε καλύτερα. Μπορούμε να διακρίνουμε τι μας βαραίνει και τι μας ενεργοποιεί κι έτσι το γράψιμο γίνεται εργαλείο επίγνωσης.
Δεν ξαναγράφουμε το παρελθόν, αλλά τον τρόπο που ζούμε με αυτό
Το γράψιμο δεν λύνει από μόνο του τα προβλήματα. Μπορεί όμως να τα φωτίσει. Μας βοηθά να σταθούμε με ειλικρίνεια μπροστά στην εμπειρία μας και να της δώσουμε μορφή. Αυτό από μόνο του είναι ανακουφιστικό και ενδυναμωτικό.
Όταν αφηγούμαστε τον εαυτό μας με δικά μας λόγια, γινόμαστε περισσότερο ο συγγραφέας και λιγότερο το αποτέλεσμα της ζωής μας κι αυτό στην πράξη, είναι ένα βήμα θεραπείας.
Πηγές
- White, M., & Epston, D. (1990). Narrative Means to Therapeutic Ends. Norton & Company.
- Pennebaker, J.W., & Smyth, J.M. (2016). Opening Up by Writing It Down. Guilford Press.
- McAdams, D.P. (2001). The Psychology of Life Stories. Review of General Psychology, 5(2), 100–122.
