Το ενδιαφέρον της αμερικανικής Chevron για έρευνες σε δύο οικόπεδα νοτίως της Κρήτης είναι η πιο πρόσφατη ψηφίδα σε μια αλυσίδα νέων δεδομένων που διαμορφώνονται στην ευρύτερη περιοχή και επηρεάζονται από τις γεωστρατηγικές επιδιώξεις των άμεσα ενδιαφερομένων χωρών, αλλά και του διεθνούς παράγοντα, προεξάρχουσας της νέας αμερικανικής ηγεσίας. Η προοπτική επανάληψης των εργασιών για το καλώδιο ηλεκτρικής σύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ μπαίνει, επίσης, στο ίδιο πλαίσιο.
Είναι αυτά τα νέα δεδομένα που θέτουν ερωτήματα για τις πιθανές αντιδράσεις της Αγκυρας και για την επίπτωση που θα μπορούσαν να έχουν οι εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η Αθήνα κινείται για να εξασφαλίσει στήριξη έναντι ενδεχόμενης τουρκικής αντίδρασης. Την ίδια στιγμή, η πραγματοποίηση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας δείχνει να μετατίθεται για άλλη μια φορά χρονικά, εξαιτίας της εσωτερικής κατάστασης στη γείτονα, που στο παρελθόν έχει επιλέξει την εκτόνωση των εσωτερικών κρίσεων διά της εξαγωγής τους.
Επιμέλεια: Δώρα Αντωνίου
ΑΠΟΨΕΙΣ
Ισορροπία στα ενεργειακά σχέδια
Του Σωτήρη Ντάλη*
Ο πρόσφατος εορτασμός της επετείου της Επανάστασης του 1821 μας θύμισε την επιτυχή σύνδεση του νέου ελληνισμού με την Ευρώπη που αναδύθηκε ως βούληση για πολιτική ενότητα, που θέλει σήμερα μια διεθνή τάξη με κανόνες, αλλά φαίνεται πως είναι υποχρεωμένη να δουλέψει μόνη της προς αυτή την κατεύθυνση.
Αυτή την Ευρώπη θέλουν να συναντήσουν οι Tούρκοι φοιτητές και μαθητές που βλέπουμε αυτές τις μέρες στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης. Εχουν περάσει όλη τη ζωή τους υπό το καθεστώς Ερντογάν. Θέλουν αλλαγή, ελευθερία και δημοκρατία. Ο Ερντογάν είναι ένας αυταρχικός ηγέτης που έβαλε στη φυλακή τον Ντεμιρτάς και τον Καβαλά και τώρα επιχειρεί να εξοντώσει πολιτικά τον δημοφιλή αρχηγό του κυρίαρχου κόμματος της αντιπολίτευσης. Πόσο θα του κοστίσει σε αυτή τη γεωπολιτική συγκυρία με ένα διεθνές σκηνικό μάλλον ανεκτικό στους αυταρχικούς ηγέτες;
Η ευρωπαϊκή «συμμαχία των προθύμων» δηλώνει πως η Τουρκία είναι απαραίτητη για τη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο πρόεδρος Τραμπ μιλάει για έναν «καλό ηγέτη» της Τουρκίας, ο οποίος ανταποδίδει πως αν το «θελήσει ο θεός» θα συναντήσει τον Αμερικανό πρόεδρο.
Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος των ΗΠΑ υπογράφει στον Λευκό Οίκο τη διακήρυξη για την Ημέρα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, όπου υπογραμμίζεται ότι η στρατιωτική συνεργασία ΗΠΑ και Ελλάδας αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ευρώπη.
Εστω και με καθυστέρηση, η συμφωνία με τη Chevron είναι μια χρήσιμη κίνηση για το μέλλον των ελληνοαμερικανικών σχέσεων.
Πράγματι, η μόνιμη παρουσία αμερικανικών ναυτικών δυνάμεων στον κόλπο της Σούδας και οι τακτικές διμερείς εκπαιδευτικές ασκήσεις ενισχύουν διαρκώς το παραδοσιακό διπλωματικό, στρατιωτικό και πολιτικό πλαίσιο συνεργασίας. Η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν είναι συγκυριακή. Ηταν και είναι στάση αρχών με γνώμονα τη διεθνή νομιμότητα, η οποία δεν πρέπει να αμφισβητείται ούτε να θεωρείται ξεπερασμένη.
Μπορούμε να πετύχουμε περαιτέρω γεωπολιτική αναβάθμιση, μετά την Αλεξανδρούπολη. Μας ενδιαφέρει η αναβάθμιση της σημασίας του ελληνικού νησιωτικού εδάφους. Να έχουμε κάποιο επιπλέον όφελος από τον απαραίτητο σταθεροποιητικό ρόλο μας στην ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου.
Εστω και με καθυστέρηση, η συμφωνία με τη Chevron είναι μια χρήσιμη κίνηση, για το μέλλον των ελληνοαμερικανικών σχέσεων που θα περάσουν μέσα και από μπίζνες για την ενέργεια. Εξάλλου και η γεωπολιτική αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης μέσα από την ίδια λογική υλοποιήθηκε.
Οι Αμερικανοί με τη Chevron και οι Γάλλοι με την απαραίτητη εγγύηση για την πόντιση του καλωδίου της ηλεκτρικής διασύνδεσης με Κύπρο και Ισραήλ, μπορούν να δημιουργήσουν το απαραίτητο γεωπολιτικό πλαίσιο που θα ισορροπήσει τα ενεργειακά σχέδια της Τουρκίας στη Μεσόγειο.
* Ο κ. Σωτήρης Ντάλης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και πρόεδρος του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Ο παράγων «σταθερότητα»
Του Τριαντάφυλλου Καρατράντου
Η πρόθεση της πολυεθνικής εταιρείας Chevron να συμμετάσχει στις έρευνες για την αξιοποίηση υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης δημιουργεί νέα δεδομένα σε ενεργειακό, αλλά και γεωπολιτικό επίπεδο. Οι έρευνες, συνδυαστικά με το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, αλλά και με τη συζήτηση περί αγωγών, που είχε αποτελέσει προτεραιότητα για τη διακυβέρνηση Τραμπ την περίοδο 2016-2020, φέρνουν δυναμικά στην επιφάνεια τη νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική της Ανατολικής Μεσογείου.
Η ενεργειακή ασφάλεια αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ισορροπίας ισχύος και των συμμαχιών στην περιοχή. Οι έρευνες στις οποίες θέλει να συμμετάσχει η Chevron αφορούν περιοχές που είχαν συμπεριληφθεί στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Είναι δύσκολο να πιστέψει κάποιος πως η συγκεκριμένη πολυεθνική, συμφερόντων ΗΠΑ, λειτουργεί εκτός του πλαισίου που έχει η νέα διακυβέρνηση για την περιοχή. Μην ξεχνάμε άλλωστε πως ο ενεργειακός τομέας αποτέλεσε και αποτελεί σημαντική παράμετρο για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως για παράδειγμα με το LNG, και αποτελεί ραγδαίως αναπτυσσόμενο τομέα στη στρατηγική συμμαχία Ελλάδας – ΗΠΑ.
Βλέπουμε λοιπόν μια εκδοχή της νέας προσέγγισης των ΗΠΑ στην ανάδειξη στρατηγικών δρώντων στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία δημιουργεί ευκαιρίες που αξιοποιούν συστηματικά τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα, η Κύπρος και η Αίγυπτος, συνδυαστικά με το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία.
Η όποια αντίδραση της Τουρκίας θα ζυγίσει όλα τα δεδομένα και τον τρόπο με τον οποίο ο Τραμπ «διαβάζει» τις κινήσεις των κρατών.
Προφανώς η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν ικανοποιεί την Τουρκία, που έχει αντιδράσει και στο καλώδιο ηλεκτρικής σύνδεσης. Η ενεργός συμμετοχή άλλων χωρών –και κυρίως της Ελλάδας και της Κύπρου– στην ενεργειακή σκακιέρα της περιοχής ήταν πάντα ένα ενδεχόμενο που η γειτονική χώρα «διάβαζε» ως απομόνωση.
Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και την κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας, όπου μετά την προφυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου έχει δημιουργηθεί ένα έντονα πολωτικό κλίμα με μεγάλες διαδηλώσεις και οξείες αντιδράσεις κατά της αυταρχικής στροφής του προέδρου Ερντογάν. Η Τουρκία στο παρελθόν έχει κάνει εξαγωγή εσωτερικών κρίσεων, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση την κρίση των Ιμίων. Αυτό θα είναι πάντα ένα ενδεχόμενο, ιδιαίτερα αν συνδυαστεί με τον φόβο περί «ενεργειακής απομόνωσης».
Δεν πρέπει όμως να προσεγγίζουμε αυτό το ενδεχόμενο ως νομοτέλεια. Η συμμετοχή της Chevron αντανακλά στις ΗΠΑ και σ’ αυτή τη φάση η Τουρκία και ο πρόεδρος Ερντογάν βρίσκονται σε τροχιά ενίσχυσης των σχέσεων με αρκετά ανοιχτά ζητήματα, όπως οι αμυντικοί εξοπλισμοί. Η όποια λοιπόν αντίδραση της Τουρκίας θα ζυγίσει όλα τα δεδομένα και τον τρόπο με τον οποίο ο πρόεδρος Τραμπ «διαβάζει» τις κινήσεις των κρατών. Οταν όλοι θέλουν σταθερότητα, είναι δύσκολο να κερδίσεις προκαλώντας αστάθεια.
* Ο κ. Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι δρ Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών, κύριος ερευνητής ΕΛΙΑΜΕΠ.
