Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και διατροφής μας φέρνει σε συνεχή επαφή με ουσίες που όχι μόνο δεν προσφέρουν κάτι στον οργανισμό, αλλά λειτουργούν ως «σιωπηλά δηλητήρια». Δεν είναι τοξικά με την παραδοσιακή έννοια — δεν θα προκαλέσουν άμεσα μια δηλητηρίαση — όμως με την καθημερινή, χρόνια κατανάλωση, αποδυναμώνουν το σώμα, φθείρουν τα όργανά μας και οδηγούν σε χρόνιες φλεγμονές, ορμονική δυσλειτουργία και εκφυλιστικές νόσους.
Ας δούμε τα βασικά «διατροφικά δηλητήρια» που καταναλώνουμε καθημερινά, πού κρύβονται και πώς επιβαρύνουν την υγεία μας.
Advertisment
1. Επεξεργασμένη ζάχαρη (λευκή)
Η ζάχαρη είναι ένας από τους κύριους «σιωπηλούς δολοφόνους» της εποχής μας. Η υπερκατανάλωση απλής, ραφιναρισμένης ζάχαρης συνδέεται άμεσα με φλεγμονώδεις διεργασίες, αντίσταση στην ινσουλίνη, παχυσαρκία, καρδιαγγειακά νοσήματα και τύπου 2 διαβήτη.
Βρίσκεται σχεδόν παντού: σε γλυκά, αρτοσκευάσματα, αναψυκτικά, δημητριακά και ακόμα και σε «υγιεινά» γιαούρτια και σάλτσες. Το πιο επικίνδυνο είναι ότι συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε την ποσότητα που καταναλώνουμε καθημερινά.
2. Λευκά άλευρα και επεξεργασμένοι υδατάνθρακες
Το λευκό αλεύρι είναι ουσιαστικά άδειος υδατάνθρακας χωρίς φυτικές ίνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Απορροφάται γρήγορα και ανεβάζει απότομα τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, με αποτέλεσμα διακυμάνσεις ενέργειας, πείνα, και καταπόνηση του παγκρέατος.
Advertisment
Ψωμιά, ζυμαρικά, πίτες, γλυκά και κράκερ είναι τα πιο συχνά μέσα κατανάλωσης λευκών αλεύρων.
3. Υδρογονωμένα και τρανς λιπαρά
Τα υδρογονωμένα έλαια δημιουργούνται τεχνητά για να αυξάνουν τη διάρκεια ζωής των τροφίμων. Περιέχουν τρανς λιπαρά, τα οποία είναι πλέον επισήμως αναγνωρισμένα ως επικίνδυνα για την καρδιαγγειακή υγεία, καθώς αυξάνουν τη “κακή” χοληστερόλη (LDL) και μειώνουν τη “καλή” (HDL).
Βρίσκονται σε μαργαρίνες, πατατάκια, μπισκότα, βιομηχανικά αρτοσκευάσματα και τηγανητά fast food.
4. Ραφιναρισμένο επιτραπέζιο αλάτι
Το υπερβολικό αλάτι στη διατροφή, ειδικά όταν προέρχεται από επεξεργασμένα τρόφιμα, συνδέεται με υπέρταση, κατακράτηση υγρών και νεφρική επιβάρυνση.
Το πρόβλημα δεν είναι το φυσικό αλάτι αλλά το ραφιναρισμένο, χημικά λευκασμένο επιτραπέζιο αλάτι, που είναι φτωχό σε ανόργανα στοιχεία. Βρίσκεται κυρίως σε αλλαντικά, έτοιμα γεύματα, κονσέρβες και αλμυρά snacks.
5. Τεχνητά γλυκαντικά
Τα τεχνητά γλυκαντικά (π.χ. ασπαρτάμη, σακχαρίνη, σουκραλόζη) έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως ως «υγιεινή» εναλλακτική της ζάχαρης. Όμως, έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να διαταράσσουν τη γλυκαιμική ρύθμιση, να επηρεάζουν αρνητικά το μικροβίωμα του εντέρου και να αυξάνουν την επιθυμία για γλυκό.
Θα τα βρεις σε προϊόντα “light”, αναψυκτικά διαίτης, τσίχλες και “διαιτητικά” γλυκά.
6. Συντηρητικά και πρόσθετα (π.χ. νιτρώδη, MSG)
Οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για να παρατείνουν τη διάρκεια ζωής των τροφίμων μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία.
- Τα νιτρώδη και νιτρικά άλατα, που βρίσκονται κυρίως σε αλλαντικά, σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου.
- Το γλουταμινικό μονονάτριο (MSG) μπορεί να προκαλέσει νευρολογικά συμπτώματα σε ευαίσθητα άτομα, ενώ η χρόνια κατανάλωση προκαλεί συζήτηση για τις επιπτώσεις του.
7. Ραφιναρισμένα φυτικά έλαια (σε υψηλές θερμοκρασίες)
Έλαια όπως καλαμποκέλαιο, σογιέλαιο και ηλιέλαιο, όταν εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες, οξειδώνονται και δημιουργούν επιβλαβείς ενώσεις. Επιπλέον, περιέχουν μεγάλες ποσότητες ωμέγα-6 λιπαρών οξέων, τα οποία σε υπερκατανάλωση οδηγούν σε φλεγμονώδη απόκριση του οργανισμού.
Πώς να προστατευτούμε
- Διαβάζουμε τις ετικέτες τροφίμων – ειδικά τα “κρυφά” συστατικά.
- Μαγειρεύουμε στο σπίτι όσο συχνότερα μπορούμε.
- Επιλέγουμε φυσικά, ανεπεξέργαστα τρόφιμα: λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ξηρούς καρπούς και καλής ποιότητας πρωτεΐνες.
- Προτιμούμε εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, θαλασσινό ανεπεξέργαστο αλάτι, και φυσικές γλυκαντικές επιλογές όπως το μέλι ή οι χουρμάδες.
Το σώμα μας δεν είναι φτιαγμένο για να αντέχει χρόνια επιβάρυνση από βιομηχανικά «τρόφιμα». Όσο περισσότερο αφαιρούμε τα διατροφικά δηλητήρια από την καθημερινότητά μας, τόσο περισσότερο δίνουμε χώρο στην ενέργεια, την καθαρή σκέψη, τη ζωτικότητα και τη μακροχρόνια υγεία.
Πηγές:
- World Health Organization. Guideline: Sugar Intake for Adults and Children. https://www.who.int/publications/i/item/9789241549028
- Harvard T.H. Chan School of Public Health. The Nutrition Source: Carbohydrates. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/carbohydrates/
- U.S. Food and Drug Administration. Removing Trans Fat. https://www.fda.gov/food/food-additives-petitions/removing-trans-fat
- American Heart Association. How much sodium should I eat per day? https://www.heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/eat-smart/sodium/how-much-sodium-should-i-eat-per-day
- National Institutes of Health (NIH). Artificial sweeteners and the gut microbiome. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4045287/
- International Agency for Research on Cancer (IARC). Processed Meat and Cancer. https://www.iarc.who.int/wp-content/uploads/2018/07/pr240_E.pdf
- Journal of Clinical Lipidology. Omega-6/omega-3 ratio and chronic disease. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4808858/
