Να έχει λόγο στις αμυντικές συμφωνίες που συνάπτουν οι Ευρωπαίοι εταίροι με την Τουρκία διεκδικεί η Αθήνα. Μετά τις παρεμβάσεις προς το Παρίσι για τους πυραύλους Meteor, η ελληνική πλευρά ετοιμάζει και φάκελο διαμαρτυρίας προς την Ιταλία, για το γεγονός ότι δεν είχε ειδοποιηθεί πριν από τη μεταβίβαση της Piaggio Aerospace στην τουρκική Baykar.
Το ζήτημα της πιθανής πώλησης πυραύλων αέρος-αέρος Meteor από το πολυεθνικό ευρωπαϊκό κονσόρτσιουμ MBDA στην Τουρκία συζητήθηκε στη συνάντηση που είχαν την περασμένη Τρίτη, στο περιθώριο της άτυπης συνόδου κορυφής της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Σύμφωνα με πληροφορίες, κατά το τετ α τετ με τον Γάλλο πρόεδρο, που πραγματοποιήθηκε σε θετικό κλίμα, ο πρωθυπουργός ζήτησε να ενημερωθεί για τις εξελίξεις, με τον Μακρόν να επιβεβαιώνει τις συζητήσεις, αλλά να αναφέρει πως η επίτευξη συμφωνίας δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Παράλληλα, το Παρίσι καθιστά σαφές ότι «κλειδί» για την ενδεχόμενη πώληση των πυραύλων είναι η Βρετανία και όχι η Γαλλία.
Κατά τις ίδιες πηγές, η Αθήνα θα συνεχίσει να παρακολουθεί το θέμα, αλλά δεν πρόκειται να παρέμβει προκειμένου να αποτραπεί η πώληση. Οπως επισημαίνεται, η χώρα δεν ετεροπροσδιορίζεται, προωθεί το δικό της εξοπλιστικό πρόγραμμα, ενώ έχει αναπτύξει στέρεη αμυντική συνεργασία με τη Γαλλία, στο πλαίσιο της οποίας πραγματοποιήθηκε η προμήθεια των μαχητικών Rafale αλλά και των φρεγατών. Μάλιστα, κατά πληροφορίες, η πιθανότητα πώλησης των Meteor στην Τουρκία δεν αναμένεται να επηρεάσει την απόκτηση και τέταρτης φρεγάτας από τη Γαλλία, καθώς κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι «ο προγραμματισμός για την ενίσχυση των Ε.Δ. προχωράει κανονικά». Πρόκειται για μια προσέγγιση που διαφοροποιείται αισθητά από τη στάση που κράτησε στο ίδιο θέμα ο υπουργός Αμυνας.
Τέλος, από την Αθήνα αξιολογείται θετικά το γεγονός ότι με αφορμή τη δημοσιοποίηση των διαπραγματεύσεων μεταξύ Αγκυρας και του ευρωπαϊκού κονσόρτσιουμ για τους πυραύλους, γαλλικές διπλωματικές πηγές έσπευσαν την περασμένη Πέμπτη να υπενθυμίσουν πως το άρθρο 2 της συμφωνίας για την εγκαθίδρυση στρατηγικής εταιρικής σχέσης στην άμυνα και στην ασφάλεια περιλαμβάνει ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής σε περίπτωση που ένα από τα δύο κράτη χρειαστεί να αποκρούσει κάποια κίνηση επιθετικότητας.
Η Γαλλία πάντως, κυρίως ως μέρος κονσόρτσιουμ αλλά και εθνικά, έχει στο παρελθόν συναινέσει στην πώληση οπλικών συστημάτων προς την Τουρκία, όχι όμως τέτοιων που να ανατρέπουν την πάγια αρχή των τελευταίων 50 ετών, οπότε η Ελλάδα αγοράζει όπλα τα οποία δεν υπάρχουν στο οπλοστάσιο των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων (ΤΕΔ).
Η Γαλλία είναι στην πραγματικότητα η τελευταία από τις μεγάλες χώρες της Ευρώπης με βιομηχανικές αμυντικές δυνατότητες (μετά το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ιταλία και την Ισπανία), που αναζητούν πρόσβαση στην αγορά της Τουρκίας. Τόσο οι Γάλλοι όσο και οι Γερμανοί, στην πρώτη περίπτωση για τους Meteor, στη δεύτερη για τα μαχητικά Eurofighter, ρίχνουν το μπαλάκι στις πιέσεις που έρχονται από το Λονδίνο. Ιδίως το συμβόλαιο για τα Eurofighter αφορά την προμήθεια συνολικά 40 αεροσκαφών σε δύο φάσεις (20 και 20) με κόστος που υπολογίζεται περί τα 5,5 δισ. ευρώ. Και στην περίπτωση των Eurofighter, ωστόσο, το Βερολίνο δεν έχει αποφανθεί, αλλά έχει επιτρέψει τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην κατασκευάστρια εταιρεία και στην Αγκυρα.
Η Ρώμη αγνόησε τον ευρωπαϊκό κανονισμό 2019/452, ο οποίος προβλέπει ότι οι ξένες επενδύσεις, όπως αυτή της Baykar, σε επιχειρήσεις που βρίσκονται υπό κρατικό έλεγχο θα πρέπει να κοινοποιούνται και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Τα γερμανικά υποβρύχια
Η Γερμανία έχει, βέβαια, παραδοσιακές σχέσεις με την Τουρκία στον τομέα των εξοπλισμών, αν και εσχάτως δεν είναι τόσο αρμονικές. Το Βερολίνο ακολουθεί μια βιομηχανική πολιτική η οποία αντιμετωπίζει την Τουρκία όχι τόσο ως ένα σύμμαχο στο ΝΑΤΟ, όσο μια τρίτη χώρα με πολιτικές προτεραιότητες που δεν είναι παρά σπάνια εναρμονισμένες με εκείνες της Γερμανίας. Ενα από τα πιο εμβληματικά συμβόλαια είναι αυτό της ναυπήγησης έξι υποβρυχίων τύπου 214, όπως, δηλαδή, τα κλάσης «Παπανικολής» του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.). Πρόκειται για ένα πρόγραμμα με ονομαστική αξία 2,5 δισ. ευρώ, που στην πραγματικότητα έχει κοστίσει πολύ περισσότερο στους Τούρκους, οι οποίοι έπειτα από 15 χρόνια έχουν κατορθώσει να ναυπηγήσουν και να εντάξουν στον στόλο το πρώτο από τα έξι υποβρύχια.
Αν και η υπόθεση των Meteor μονοπώλησε το ενδιαφέρον των ΜΜΕ στην Ελλάδα κυρίως λόγω της δημοσιοποίησης που επέλεξε ο κ. Δένδιας ως μοχλό πίεσης, στην Αθήνα υπάρχει πολύ μεγάλη ενόχληση για τον τρόπο που η Ιταλία προχώρησε στην πώληση της εταιρείας Piaggio Aerospace στην Baykar του γαμπρού του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που αναπτύσσει τα λογής UAV και drones. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της «Κ», η Αθήνα ετοιμάζει φάκελο διαμαρτυρίας προς την Ιταλία, καθώς η Ρώμη αγνόησε πλήρως τον ευρωπαϊκό κανονισμό 2019/452 (σε εφαρμογή από τις 11 Οκτωβρίου 2020), που προβλέπει ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις που βρίσκονται υπό άμεσο κρατικό έλεγχο της Ε.Ε. θα πρέπει να κοινοποιούνται και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη. Η αρμόδια ιταλική αρχή δεν έστειλε ενημέρωση (notification form) στα υπόλοιπα κράτη-μέλη του ευρωπαϊκού μηχανισμού που έχει συσταθεί γι’ αυτό τον σκοπό. Το άρθρο 7 του ευρωπαϊκού κανονισμού αναφέρει, συγκεκριμένα, ότι «όταν ένα κράτος-μέλος ή η Επιτροπή εκτιμά ότι η άμεση ξένη επένδυση που δεν τελεί υπό έλεγχο είναι πιθανόν να θίξει την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη», τότε είναι δυνατόν να ζητηθεί «από το κράτος-μέλος στο οποίο προγραμματίζεται ή έχει πραγματοποιηθεί η άμεση ξένη επένδυση» η απαιτούμενη πληροφόρηση.
Η Ιταλία, ειδικά η Leonardo, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες αεροναυπηγικής στον κόσμο, επιθυμεί τη διεύρυνση της συνεργασίας με την Αγκυρα και δη την Baykar, μάλιστα οι δύο πλευρές αναζητούν τον ακριβή τρόπο, κυρίως στον τομέα των μη επανδρωμένων αεροχημάτων. Η Ιταλία έχει στο παρελθόν προμηθεύσει την Τουρκία με ελικόπτερα και κάποια ραντάρ μέσου βεληνεκούς.
Από τις χώρες της Ε.Ε., εκείνη με τις πιο αδιατάρακτες σχέσεις συνεργασίας στον τομέα των αμυντικών προμηθειών με την Τουρκία είναι η Ισπανία. Υπενθυμίζεται ότι για το ελικοπτεροφόρο Anadolu, το οποίο οι Τούρκοι έχουν μετατρέψει σε πλωτή πλατφόρμα μεταφοράς UAV, την τεχνογνωσία έχουν παράσχει οι Ισπανοί (κλάση Χουάν Κάρλος Ι). Στην Ισπανία κατασκευάζονται και τα μεταγωγικά Α-400 (πολυεθνικό ευρωπαϊκό κονσόρτσιουμ), αλλά και τα αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας CN-235, δηλαδή τα ιπτάμενα ραντάρ που τακτικά καταγράφεται να παραβιάζουν τον εθνικό εναέριο χώρο.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, δεδομένου ότι δεν παρεμποδίζεται από κάποια ανάγκη για ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, έχει σταθερές σχέσεις με την Τουρκία, αφού τα τελευταία δέκα χρόνια υπολογίζεται ότι έχουν υπογραφεί συμβόλαια αξίας περί τα 2,2 δισ. ευρώ, τα περισσότερα από αυτά κρίσιμα για τη μελλοντική περαιτέρω ανάπτυξη της τουρκικής αεροναυπηγικής βιομηχανίας.
Τι θέλει και τι παίρνει η Τουρκία από χώρες της Ε.Ε.
ΓΑΛΛΙΑ: Πύραυλοι αέρος-αέρος τύπου Meteor
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Υποβρύχια τύπου 214
ΙΤΑΛΙΑ: Μη επανδρωμένα αεροχήματα
ΙΣΠΑΝΙΑ: Πλωτή πλατφόρμα μεταφοράς UAV
