του Κώστα Καραντινινή*
Η EUROSTAT και οι εθνικές στατιστικές υπηρεσίες υπολογίζουν κάθε χρόνο το “επιχειρηματικό εισόδημα” της γεωργίας ως τα καθαρά έσοδα που απομένουν κάθε χρόνο στην τσέπη του παραγωγού όταν αφαιρεθούν από την αξία της συνολικής γεωργικής παραγωγής όλα τα έξοδα, αγροτικές εισροές, εφόδια, μισθοί, ενοίκια, τόκοι, και φόροι και προστεθούν οι ενισχύσεις της ΚΑΠ.
Η φετινή πτώση αυξάνει την ψαλίδα μεταξύ Ελληνικού-Ευρωπαϊκού αγροτικού επιχειρηματικού εισοδήματος κατά σχεδόν 30% (αύξηση στην ΕΕ-27 +17% μείωση στην Ελλάδα κατά -12,5% = 29,5%). Κυρίως όμως θα πρέπει να μας προβληματίσει η μακροχρόνια τάση μείωσης του σχετικού επιχειρηματικού εισοδήματος των Ελλήνων γεωργών σε σχέση με των υπολοίπων Ευρωπαίων συναδέλφων τους. Η φαινομενικά παράλληλη πορεία του Ελληνικού και του Ευρωπαϊκού επιχειρηματικού εισοδήματος στο διάγραμμα δεν αντικατοπτρίζει την σχετική θέση της Ελλάδας σε σχέση με την ΕΕ-27, αφού η μεταβολή του Ελληνικού υπολείπεται του Ευρωπαϊκού. Ενώ το Ελληνικό επιχειρηματικό εισόδημα αποτελούσε το 7,3% του συνόλου ΕΕ-27 το 2005, δύο δεκαετίες μετά έχει μειωθεί στο 3,8% – δηλαδή σχεδόν κατά το ήμισυ – του Ευρωπαϊκού σε τρέχουσες τιμές. Σε σταθερές τιμές (2010) τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 7,5% το 2005 και 4,5% το 2025.
Το συχνά επαναλαμβανόμενο επιχείρημα του μικρού κλήρου (που πρέπει να μεγαλώσει ώστε το εισόδημα να μοιράζεται σε λιγότερες τσέπες) –να μειωθεί δηλαδή ο παρονομαστής του κλάσματος ώστε να αυξηθεί το κατά κεφαλήν επιχειρηματικό εισόδημα, είναι μόνο η μισή αλήθεια. Ο αριθμός των αγροτικών εκμεταλλεύσεων έχει ήδη μειωθεί δραματικά, από 834 χιλ. το 2005 σε 486 χιλ το 2023 – σχεδόν οι μισές – και συνεχίζουν να μειώνονται. Όμως ο αριθμητής του κλάσματος ανεβαίνει αγκομαχώντας μη μπορώντας να παρακολουθήσει τις ευρωπαϊκές τάσεις. Έτσι, το κατά κεφαλή αγροτικό εισόδημα στην Ελλάδα ενώ αυξάνεται – όμως αυξάνεται με μικρότερους ρυθμούς από ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σίγουρα έχει μειωθεί το 2025 σε σχέση με το 2024, ενώ στην ΕΕ-27 αυξήθηκε όπως δείχνουν οι δείκτες Α και Β της EUROSTAT.
Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να προβληματίσουν τα κέντρα αποφάσεων στην πλατεία Βάθη, στην Ηρώδου Αττικού, καθώς και στις αίθουσες των διοικητικών συμβουλίων των μεγάλων επιχειρήσεων της αγροδιατροφής, των αγροτικών εισροών και της Τράπεζας. Δεν γνωρίζω αν έχουν προλάβει να τα μελετήσουν οι γεωργοί της χώρας τα στοιχεία αυτά. Είναι όμως βέβαιο ότι αυτό το μείον 12,5% το έχουν διαπιστώσει οι γεωργοί στις τσέπες και στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους και μάλλον θα βάρυνε και στην απόφασή τους να κλείσουν τους κόμβους των εθνικών οδών και να περάσουν τις γιορτές δίπλα στα τρακτέρ.
*Professor, PhD Swedish University of Agricultural Sciences (SLU), Department of People & Society (IMS), Director NUTRiGREEN & SASi-SPi
