Χαστούκι για την «ήπια», σε βαθμό αδιαφορίας, στάση της ΕΕ, απέναντι στη νέα αντιδημοκρατική εκτροπή του Τούρκου προέδρου Ερντογάν, είναι το νέο editorial του Εconomist.
Το ανυπόγραφο άρθρο γνώμης, που εκφράζει την κεντρική γραμμή του εκδοτικού ομίλου κατηγορεί ευθέως τον «δημοκρατικό κόσμο» της Δύσης, ότι κλείνει τα μάτια σε όσα συμβαίνουν στην Τουρκία, ψελλίζοντας απλώς κάποια μισόλογα.
Ο Ερντογάν έχει διολισθήσει από τον αυταρχισμό, στα πρόθυρα της δικτατορίας.
Ξεθεμελιώνεται η δημοκρατία
Στα 22 χρόνια που κυβερνά την Τουρκία ο Ερντογάν, έχει αφιερώσει ένα μεγάλο διάστημα, διαλύοντας τα θεμέλια της δημοκρατίας της, τονίζει ο Economist.
Ιδίως από τότε που άλλαξε το σύνταγμα το 2017, ο πρόεδρος της Τουρκίας είναι σχεδόν ανεξέλεγκτος. Η κυβέρνησή του ελέγχει τα δικαστήρια, τα σώματα ασφαλείας και σχεδόν όλα τα μέσα ενημέρωσης.
Μέχρι την περασμένη εβδομάδα η Τουρκία παρέμενε αυτό που οι πολιτικοί επιστήμονες αποκαλούν ανταγωνιστικό αυταρχικό καθεστώς: μια ελαττωματική πολυκομματική δημοκρατία όπου η αντιπολίτευση μπορεί, θεωρητικά, να κερδίσει τις εκλογές και συχνά το κάνει, τουλάχιστον σε τοπικό επίπεδο. Πλέον, μετά τη σύλληψη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, και ισχυρότερου αντιπάλου του Ερντογάν, έχει ξεπεράσει πλέον τα όρια του αυταρχισμού.
Πώς να πεις τον Ερντογάν δικτάτορα, χωρίς να το λες
Ο Economist δεν αποκαλεί ρητά τον Ερντογάν «δικτάτορα», όμως αυτό προκύπτει από τα συμφραζόμενα.
Υπογραμμίζει ότι ήδη ορισμένοι θεωρούσαν τον νυν πρόεδρο της Τουρκίας «επίδοξο δικατάτορα», από τη δεκαετία του 1990, όταν ως ισλαμιστής έκανε εκστρατεία κατά της κοσμικότητας της Τουρκίας.
Ο ίδιος είχε πει ότι η δημοκρατία είναι ένα τραμ από το οποίο κατεβαίνεις όταν φτάσεις στη στάση σου. Παρόλα αυτά τα πρώτα του χρόνια στην εξουσία ήταν καθησυχαστικά.
Αργότερα ο Ερντογάν έδειξε το πραγματικό, δεσποτικό του πρόσωπο: Κατέστειλε τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και χρησιμοποίησε κατασκευασμένες διώξεις για να επιτεθεί σε αντιπάλους του στο στρατό και τα δικαστήρια. Συντέτριψε κουρδικές ομάδες σε μια στρατιωτική εκστρατεία το 2015 και φυλάκισε Κούρδους ηγέτες. Την επόμενη χρονιά, αφού απέτρεψε μια απόπειρα πραξικοπήματος, φυλάκισε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, εκ των οποίων μόνο ορισμένοι είχαν παίξει ρόλο στο πραξικόπημα, και φίμωσε τα μέσα ενημέρωσης. Παρόλα αυτά, ο Τούρκος πρόεδρος νίκησε σταθερά την αντιπολίτευση σε εκλογές που ήταν σε μεγάλο βαθμό ελεύθερες, αν και κάθε άλλο παρά δίκαιες.
Η σύλληψη του Ιμάμογλου σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής για το τουρκικό καθεστώς
Σημείο καμπής η σύλληψη του Ιμάμογλου
Σύμφωνα με τον Economist, η σύλληψη του Ιμάμογλου σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής. Εδώ και μήνες ο χαρισματικός δήμαρχος προηγείται του κ. Ερντογάν στις δημοσκοπήσεις για τις επόμενες προεδρικές εκλογές, που θα διεξαχθούν το 2028 ή νωρίτερα. Πέρυσι το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του Ιμάμογλου, κλόνισε το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AK) του κ. Ερντογάν κερδίζοντάς το στις τοπικές εκλογές. Χρόνια οικονομικής κακοδιαχείρισης και σκάνδαλα διαφθοράς έχουν διαβρώσει τη δημοτικότητα του Ερντογάν. Η ανάδειξη του Ιμάμογλου σε ηγέτη του CHP έδινε ελπίδες για μια δημοκρατική αλλαγή σκυτάλης στη διακυβέρνηση της χώρας.
Αλλά η φυλάκισή του, με κατηγορίες για διαφθορά που ελέγχονται ως αβάσιμες, υποδηλώνει ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας προτιμά να πνίξει τη δημοκρατία παρά να διακινδυνεύσει να χάσει.
Η επιλογή της συγκεκριμένης συγκυρίας από τον Ερντογάν δεν είναι τυχαία. Το διεθνές κλίμα εν μέρει τον ευνοεί. Οι συνήθεις παγκόσμιοι υπερασπιστές της δημοκρατίας απουσιάζουν. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δείξει ελάχιστο ενδιαφέρον για τα δημοκρατικά «στάνταρ» άλλων χωρών. Η Ευρώπη είναι απασχολημένη με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει με τον ίδιο τον Τραμπ.
Το «φλερτ» της ΕΕ με τον Ερντογάν
Πράγματι, οι Ευρωπαίοι χρειάζονται τη βοήθεια της Τουρκίας και «φλερτάρουν» τον Ερντογάν για να παράσχει στρατεύματα για μια πιθανή ειρηνευτική δύναμη στην Ουκρανία. Καθώς η Αμερική απομακρύνεται από την Ευρώπη, ο στρατός της Τουρκίας, ο δεύτερος μεγαλύτερος στο ΝΑΤΟ, είναι πιο ζωτικής σημασίας από ποτέ. Και από την εποχή της μεταναστευτικής κρίσης του 2015-16, η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται στην Τουρκία για να κρατήσει τα κύματα των προσφύγων μακριά από τα σύνορά της.
Η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη σύλληψη του Ιμάμογλου ήταν ήπια, καλώντας απλώς την Τουρκία να «υπερασπιστεί τις δημοκρατικές αξίες», αν και οι δηλώσεις της Γαλλίας και της Γερμανίας ήταν πιο σκληρές.
Στην πραγματικότητα, η Ευρώπη θα μπορούσε να κάνει περισσότερα. Η Ελλάδα και η Βουλγαρία έχουν σκληρύνει τα σύνορά τους, πράγμα που σημαίνει ότι η Τουρκία δεν μπορεί πλέον να απειλεί τόσο εύκολα να πλημμυρίσει την ΕΕ με μετανάστες. Ο. Ερντογάν φαίνεται να ποντάρει ακόμα στην υποψηφιότητα της Τουρκίας για ένταξη στην ΕΕ – που παραμένει χρόνια «στον πάγο».
Νωρίτερα τον Μάρτιο ο Ερντογάν, δήλωσε ότι θέλει να προχωρήσει τις διαδικασίες ένταξης στην ΕΕ. Ήθελε επίσης να διευρύνει την τελωνειακή ένωση της χώρας του με την ΕΕ- κάτι που επίσης έχει παγώσει.
Η συμμετοχή των τουρκικών επιχειρήσεων στο πρόγραμμα ReArm Europe της ΕΕ ύψους 150 δισ. ευρώ (162 δισ. δολάρια) θα ήταν ένα επιπλέον κίνητρο για να «ξεκλειδώσουν» οι παραπάνω διαδικασίες.
Τσάι και συμπάθεια
Ωστόσο, οι εξωτερικές δυνάμεις δεν μπορούν να σταματήσουν τον κ. Ερντογάν από το να μετατρέψει την Τουρκία σε απολυταρχία. Μόνο οι πολίτες της μπορούν να το κάνουν αυτό. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να θορυβηθούν από τον αυξανόμενο αυταρχισμό του, άλλοι από τις χειροτέρευση των προοπτικών της οικονομίας, καθώς οι επενδυτές χάνουν την εμπιστοσύνη τους ότι οι μεταρρυθμιστές θα μπορέσουν να κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί.
Οι εκατοντάδες χιλιάδες που αψήφησαν τα αστυνομικά γκλομπ και τα κανόνια νερού για να διαμαρτυρηθούν κατά της σύλληψης του κ. Ιμάμογλου έχουν τη συμπάθεια του δημοκρατικού κόσμου. Δυστυχώς, δεν έχουν να περιμένουν πολλά περισσότερα από τη Δύση.
