Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, φέρεται να έχει «σοκαριστεί» από τη κλίμακα των κατηγοριών που έχουν απαγγελθεί σε στενούς του συνεργάτες που εμπλέκονται στο πρόσφατο σκάνδαλο «Energoatom». Αν όμως δούμε τον αριθμό των αμαρτημάτων των Ουκρανών αξιωματούχων, ο Ουκρανός ηγέτης μάλλον δεν θα έπρεπε να είναι έκπληκτος.
Aς ξεκινήσουμε όμως από το πιο πρόσφατο που ισοδυναμεί με «χτύπημα διαστάσεων ατομικής βόμβας», όπως είπε ένας Ουκρανός αξιωματικός από τις υπηρεσίες πληροφοριών.
Μετά από μια τιτάνια έρευνα 15 μηνών από τα όργανα καταπολέμησης της διαφθοράς της χώρας, ξεσκέπασαν ένα σχήμα υπεξαίρεσης τουλάχιστον 100 εκατ. δολαρίων από την Energoatom, τη κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας. Εμπλεκόμενοι είναι πρόσωπα που όχι μόνο συνεργάστηκαν με τον Ζελένσκι, αλλά τον βοήθησαν να κερδίσει την προεδρία.
Πρώτος από όλους ο επιχειρηματίας Τιμούρ Μίντιτς, συνιδιοκτήτης της εταιρείας παραγωγής μέσων Kvartal 95, την οποία συνίδρυσε ο Ζελένσκι. Σύμφωνα με πληροφορίες, έφυγε από την Ουκρανία πριν φτάσουν οι αρχές. Σε διαμέρισμά του, μάλιστα, βρέθηκε ακόμα και χρυσή λεκάνη τουλέτας.
Άλλοι εμπλεκόμενοι είναι Ιχόρ Μιρονιούκ Ιχόρ Μιρονιούκ, πρώην σύμβουλος του υπουργού Ενέργειας, ο pρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εθνικής Ενότητας Πορτρέτο του Ολεξίι Τσερνισόφ, ο Χέρμαν Χαλουσένκο, υπουργός Δικαιοσύνης, πρώην υπουργός Ενέργειας, Ντμίτρο Μπάσοφ, Αναπληρωτής διευθυντής ασφαλείας της Energoatom κτλ.
Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι οι υπηρεσίες που ξεσκέπασαν το σκάνδαλο είχαν απέναντί τους την ίδια τη κυβέρνηση!
Ωστόσο, από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος ένας συνδυασμός αυταρχικών πολιτικών και κρουσμάτων διαφθοράς φέρνουν την κυβέρνηση, για πρώτη φορά ίσως, στα όριά της.
Από το «σκάνδαλο των αυγών» μέχρι τις καταγγελίες της Διεθνούς Αμνηστίας
Τον Αύγουστο του 2022 οι ουκρανικές δυνάμεις θέσανε σε κίνδυνο Ουκρανούς πολίτες, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, δημιουργώντας βάσεις και λειτουργώντας οπλικά συστήματα σε κατοικημένες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων σχολείων και νοσοκομείων, καθώς απέκρουαν τη ρωσική εισβολή που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία. Τέτοιες τακτικές παραβιάζουν το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και θέτουν σε κίνδυνο τους πολίτες, καθώς μετατρέπουν πολιτικά αντικείμενα σε στρατιωτικούς στόχους. «Έχουμε καταγράψει ένα μοτίβο ουκρανικών δυνάμεων που θέτουν σε κίνδυνο τους πολίτες και παραβιάζουν τους νόμους του πολέμου όταν επιχειρούν σε κατοικημένες περιοχές», δήλωσε η Ανιές Καλαμάρ, Γενική Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.
Στις 21 Ιανουαρίου 2023, αποκαλύφθηκε ότι το υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας αγοράζει τρόφιμα για τον στρατό σε τιμή διπλάσια έως και τριπλάσια. Ήταν το περίφημο «σκάνδαλο των αυγών». Ο επικεφαλής του Τμήματος Κρατικών Προμηθειών Μπόγκνταν Χμελνίτσκι, ο οποίος εμπλέκεται σε υπόθεση υπεξαίρεσης 580.000 δολαρίων ΗΠΑ κατά την προμήθεια στρατιωτικών πυρομαχικών, ήταν αυτός που υπέγραψε τη συμφωνία του με την εταιρεία τροφίμων εκ μέρους του υπουργείου.
Ο τότε υπουργός άμυνας Ολέξιι Ρέζνικοφ –ο οποίος κατηγορείται σήμερα- είχε απορρίψει τις κατηγορίες εναντίον του Υπουργείου Άμυνας. Τελικά, ο υφυπουργός Άμυνας, Βιατσεσλάβ Σαποβάλοφ, παραιτήθηκε και απολύθηκε στις 24 Ιανουαρίου, όπως επίσης και ο Μπόγκνταν Χμελνίτσκι στις 25 Ιανουαρίου 2023.
2023 Συμβούλιο της Ευρώπης και Κάρνεγκι προειδοποιούν
Τον Αύγουστο του 2023 η κυβέρνηση αναγκάστηκε να απολύσει όλους του διοικητές στα περιφερειακά στρατολογικά γραφεί, έπειτα από αποκάλυψη 112 υποθέσεων δωροδοκιών ώστε να προμηθευτούν οι φυγόστρατοι πλαστά πιστοποιητικά αναπηρίας.
Το καλοκαίρι του 2023, η κυβέρνηση Ζελένσκι ταυτόχρονα αρνούνταν να σεβαστεί τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Εκθέσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης ζητούσαν να να επεκταθεί το δικαίωμα διοργάνωσης εκδηλώσεων σε γλώσσες μειονοτήτων σε όλα τα πρόσωπα ή να απαλειφθεί η υποχρέωση για παροχή διερμηνείας στα ουκρανικά των πληροφοριών σχετικά με δημόσιες εκδηλώσεις. Ακόμα και να μεταφραστούν επίσημα έγγραφα σε μειονοτική γλώσσα ήταν μεγάλη νομική διαδικασία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι ουκρανικοί νόμοι τιμωρούσαν συλλογικά όσους έμεναν σε περιοχές που κατέκτησε η Ρωσία.
Κάρνεγκι: «Έχουν άγνοια»
Το 2024 η Ουκρανία ψήφισε νόμο που παύει τις θρησκευτικές οργανώσεις με δεσμούς με τη Ρωσία. Κύριος στόχος του νόμου ήταν η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Πατριαρχείου Μόσχας (UOCMP), η οποία ιδρύθηκε το 1990 ως αυτοδιοικούμενη εκκλησία υπό τη δικαιοδοσία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (ROC). Ωστόσο, το αμερικανικό Ινστιτούτο Κάρνεγκι είχε έβλεπε τους κινδύνους απαγόρευσης της σημαντικής ουκρανικής θρησκευτική οργάνωση. «Φαίνεται ότι η κυβέρνηση Ζελένσκι δεν αντιμετωπίζει σοβαρά αυτούς τους κινδύνους και ότι επικρατεί μεγάλη άγνοια σχετικά με την UOCMP και τη ζωή της Εκκλησίας στους κόλπους της ουκρανικής κυβέρνησης» ανέφερε ο το Κάρνεγκι.
Φορείς, όπως το Human Rights Watch προειδοποιούσαν για τους κινδύνους συλλογικής τιμωρίας πιστών και δυσανάλογων παρεμβάσεων σε θρησκευτικές ελευθερίες.
Το Ιούλιο του 2025, η Βουλή ψήφισε και ο Ζελένσκι υπέγραψε ειδικό νόμου που έδινε στην ισχύ στον πολιτικά διορισμένο Γενικό Εισαγγελέα να παίρνει υποθέσεις από του εισαγγελείς της NABU και SAPO. Η ενέργεια αυτή ενίσχυε τόσο εξώφθαλμα τη διαφθορά στην Ουκρανία που ακόμα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε «σοβαρή ανησυχία» ότι υπονομεύεται βασικό κριτήριο για την πορεία ένταξης στην ΕΕ, ενώ χιλιάδες διαδηλωτές σε ουκρανικές πόλεις βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν. Τελικά το Κίεβο, αναγκάστηκε να ανακαλέσει.
Ωστόσο, το τελευταίο αυτό περιστατικό έρχεται να συνδεθεί με το σημερινό μέγα σκάνδαλο διότι όπως δήλωσε στον Economist μια πηγή κοντά στη NABU «Αν ο Ζελένσκι γνώριζε την έκταση των [σημερινών] εγκλημάτων, δεν θα είχε πάρει πίσω τον νόμο τον Ιούλιο». Πράγματι, το βρετανικό δημοσίευμα σημειώνει πως η εγγύτητα των στενών του συνεργατών με το σκάνδαλο μπορεί να είναι αρκετή για να θέσει σε κίνδυνο το πολιτικό μέλλον Ζελένσκι.
Ο Ζελένσκι απειλεί το μέτωπο
Με όλα αυτά λοιπόν, ο κίνδυνος να οδηγηθούν όλο και περισσότεροι να λιποτακτήσουν, τη στιγμή που το Ποκρόβσκ, πόλη κλειδί, καταρρέει. Επίσης σύμφωνα με τον Economist αυτές οι αποκαλύψεις ίσως κάνουν πολύ πιο σκεπτικούς τους ξένους χρηματοδότες της χώρας, την ώρα που χρειάζεται οπωσδήποτε ρευστό. «Ορισμένοι θα χρησιμοποιήσουν τις αποκαλύψεις για τη διαφθορά όχι ως απόδειξη ότι η χώρα διαθέτει ανεξάρτητα όργανα καταπολέμησης της διαφθοράς, αλλά ως επιχείρημα υπέρ της περικοπής της στήριξης. Λέγεται ότι αρκετοί Ευρωπαίοι πρεσβευτές έχουν εκφράσει ανησυχία για τις πολιτικές συνέπειες» σημειώνει η εφημερίδα.
Έτσι, όπως το έθεσε ένας Ουκρανός αξιωματούχος. «Η επιλογή [για τον Ζελένσκι] δεν είναι καλή. Ή θα ακρωτηριάσει ένα πόδι, ή θα αφήσει τη μόλυνση να περάσει σε όλο το σώμα και θα πεθάνει».
