Τις τελευταίες 48 ώρες το διεθνές διπλωματικό σκηνικό γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία δέχθηκε ένα ξαφνικό σπριντ: Η Ουάσινγκτον, έφερε στο τραπέζι ένα «ειρηνευτικό» σχέδιο 28 σημείων που -όπως παρουσιάστηκε- προσφέρει άμεσες εγγυήσεις και οικονομική στήριξη, αλλά ταυτόχρονα συνεπάγεται σημαντικές εδαφικές και πολιτικές υποχωρήσεις εκ μέρους του Κιέβου.
Η αποκάλυψη του εγγράφου και οι αντιδράσεις που προκάλεσε άνοιξαν, μέσα σε δύο ημέρες, ένα νέα «παράθυρο Τραμπ» στη διαπραγμάτευση — ένα παράθυρο που οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν τώρα να «κλείσουν» ή, καλύτερα, να ξανασχεδιάσουν ώστε να μην μείνουν εξόριστοι από τις αποφάσεις για την ήπειρό τους.
Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κάγια Κάλλας και άλλοι κορυφαίοι Ευρωπαίοι επανέλαβαν ότι «μια λύση πρέπει να έχει την Ουκρανία και την Ευρώπη στο τραπέζι» και ότι οι όροι που επιβάλλουν τετελεσμένα θα αποδυναμώσουν τη θέση της Δύσης. Μέσα στο επόμενο 24ωρο ανακοινώθηκαν συναντήσεις Ευρωπαίων ηγετών (μερικές εκ των οποίων έγιναν έκτακτα, ακόμα και εκτός τυπικών φόρουμ) με στόχο να διαμορφώσουν μια εναλλακτική φόρμουλα — όχι απαραίτητα για να «αντιπαλέψουν» την αμερικανική πρόταση, αλλά για να την αναπροσαρμόσουν έτσι ώστε να μην παρακαμφθεί ο ευρωπαϊκός ρόλος.
Ωστόσο η αντίδραση των 27, άλλαξε τα δεδομένα, αλλάζοντας τα δεδομένα. Είναι αλήθεια πως από το «take it or leave it», πήγαμε στο «παράθυρο» Τραμπ για διαπραγμάτευση και στο «όχι, δεν είναι η τελική πρόταση αυτή».
Το «παράθυρο Τραμπ» και η ημερομηνία – κλειδί
Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ ανέφερε στις δηλώσεις του ότι το προσχέδιο «δεν είναι τελική προσφορά» — όμως προσανατόλισε την πολιτική του με τρόπο που πολλοί αντιλαμβάνονται ως χρονικό τελεσίγραφο: Έκανε λόγο για άμεσο χρονοδιάγραμμα — ακόμη και για προτεινόμενη προθεσμία γύρω από την ημέρα των Ευχαριστιών (27 Νοεμβρίου), γεγονός που αύξησε την αίσθηση επείγουσας ανάγκης αποφάσεων στο Κίεβο και στους συμμάχους του.
Τι ζητούν τώρα οι Ευρωπαίοι
Στις δύο τελευταίες ημέρες οι Ευρωπαίοι ηγέτες δούλεψαν για τρία πράγματα:
- να μην αποκλειστούν από τη διαμόρφωση των υλικών όρων μιας συμφωνίας,
- να κρατήσουν τις «κόκκινες γραμμές» (όπως η μη αναγνώριση τετελεσμένων που προέκυψαν μέσω εισβολής) σε εμφανή θέση, και
- να προσφέρουν στο Κίεβο ρεαλιστικές εναλλακτικές στο τραπέζι, προκειμένου να αποφευχθεί μια μονομερώς επωφελής για τη Μόσχα ρύθμιση.
Η επόμενη φάση μάλλον θα παιχτεί σε διπλό επίπεδο: Τεχνικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε Κίεβο–Ουάσινγκτον – Βρυξέλλες και πολιτική μάχη για το δημόσιο αφήγημα της λύσης ποιος δηλαδή θα εμφανιστεί ως εγγυητής της ειρήνης και με ποιο κόστος για την ουκρανική κυριαρχία.
Η κρίσιμη σύσκεψη στη Γενεύη
Η Κυριακή 23/11 είναι κρίσιμη ημέρα για τις εξελίξεις στο Ουκρανικό. Ο απεσταλμένος της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα παρουσιάσει την εναλλακτική πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη σύσκεψη των αξιωματούχων που θα λάβει χώρα στη Γενεύη, με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, της Ουκρανίας και της ΕΕ.
Αν η «αντιπρόταση» στηρίζεται στον ρεαλισμό της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί και ταυτόχρονα δεν «ακυρώνει» την πρόταση Τραμπ, τότε είναι πιθανόν να ανοίξει διάπλατα η πόρτα -και όχι μόνο το παράθυρο- για ουσιαστική συμβολή-συμμετοχή της Ευρώπης στο Ουκρανικό και ίσως, στην έναρξη μίας διαπραγμάτευσης, που δεν θα τα δίνει όλα στη Ρωσία.
Σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg, η πρόταση που θα παρουσιάσει αύριο ο απεσταλμένος της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δεν θα περιέχει τον όρο της μείωσης των ουκρανικών στρατευμάτων.
Τι θα παρουσιάσει η Ευρώπη
Σύμφωνα με το Bloomberg, η Ευρώπη δεν θα παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο δικό της σχέδιο, αλλά θα καταθέσει τις προτάσεις της πάνω στο σχέδιο των 28 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ. Είναι σαφές ότι υπάρχουν πολλές διαφωνίες και ανησυχίες σχετικά με την πρόταση της Ουάσινγκτον, αλλά σε καμία περίπτωση, δεν υπάρχει Ευρωπαίος ηγέτης που να επιθυμεί την ακύρωση -ακόμα και- των βασικών σημείων της πρότασης Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο λόγος είναι ξεκάθαρος: Οι ΗΠΑ του Τραμπ ελέγχουν -είτε με συμφωνίες, είτε με την ισχύ τους- τους όρους του παιχνιδιού. Αν οι ΗΠΑ αποσυρθούν -για οποιονδήποτε λόγο- η Ουκρανία θα καταρρεύσει και οι συνέπειες για την Ευρώπη θα είναι απροσδιόριστες.
