Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε, στην κατάμεστη αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, την Παρασκευή 28 Μαρτίου, η εκδήλωση του Συλλόγου Ελληνοαρμενικής Φιλίας, υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Δημοκρατίας της Αρμενίας στην Ελλάδα.
Πρώτος χαιρέτισε ο Πρέσβης της Δημοκρατίας της Αρμενίας στην Ελλάδα Τιγράν Μκρτσιάν, ο οποίος αρχικά τόνισε ότι μετά την εθνοκάθαρση του 2023 στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η αρμενική πολιτιστική κληρονομιά, η οποία έχει ιστορία χιλιετιών, βρίσκεται υπό την απειλή εξαφάνισης.
Η Αρμενία υποστηρίζει την άμεση αποστολή ανεξάρτητης ομάδας εμπειρογνωμόνων της UNESCO στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ για την αξιολόγηση, τεκμηρίωση και προστασία της απειλούμενης αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Η συστηματική και σκόπιμη καταστροφή, βεβήλωση και ιδιοποίηση αρμενικών πολιτιστικών και θρησκευτικών τόπων και αντικειμένων συνιστά άμεση παραβίαση της νομικά δεσμευτικής απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, που υποχρεώνει το Αζερμπαϊτζάν να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την πρόληψη και την τιμωρία όλων των περιπτώσεων βανδαλισμού και βεβήλωσης που αφορούν την αρμενική πολιτιστική κληρονομιά, συμπεριλαμβανομένων των εκκλησιών, των θρησκευτικών κτισμάτων, των μνημείων, των ιστορικών τόπων, των νεκροταφείων και των τεχνουργημάτων.
Αφού αναφέρθηκε σε συγκεκριμένα απειλούμενα μνημεία (Μονή Αμαράς, Μονή Βανκασάρ, Μονή του Αγίου Γιεγισε, Μονή Ντατιβάνκ Μονή Γκαντσασάρ, Μονή Τσιτσερναβάνκ, Μονή Καταρό, καθώς και χιλιάδες χατσκάρ -αρμενικούς σταυρόλιθους- ταφικές στήλες και πολλούς ιστορικούς τόπους), τόνισε ότι όλα αυτά δεν είναι απλώς κατάλοιπα του παρελθόντος, αλλά ζωντανές μαρτυρίες του αρμενικού πολιτισμού στην περιοχή.
Στον χαιρετισμό του ο Πρόεδρος του Συλλόγου Ελληνοαρμενικής Φιλίας Αντώνης Παυλίδης, χαρακτήρισε τη βεβήλωση των μνημείων του Αρτσάχ ως πολιτιστική γενοκτονία, κατά πολλούς χειρότερη ακόμη κι απ’ την αφαίρεση ζωής, εφόσον τα μνημεία είναι διαχρονικοί μάρτυρες της ίδιας της πορείας των λαών μέσα στο χρόνο. Αν αυτά καταστραφούν, η ιστορία αυτή θα παραποιηθεί.
Χαρακτήρισε βάσιμους τους φόβους για ολική καταστροφή των μνημείων, εφόσον δεν ληφθούν μέτρα, με βάση το προηγούμενο της σχεδόν ολικής καταστροφής από τους Αζέρους του 98% των αρμενικών μνημείων στο θύλακα του Ναχιτσεβάν, γεγονός χωρίς προηγούμενο, σύμφωνα με το CaucasusHeritageWatch.
Δε λησμόνησε να αποκαλύψει τον παράγοντα που βρίσκεται πίσω από τους Αζέρους (πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου ότι «οι Τούρκοι θα συνεχίσουν να εκπληρώνουν την αποστολή των παππούδων τους, η οποία πραγματοποιήθηκε πριν από έναν αιώνα στον Καύκασο», απειλώντας δηλαδή με νέα Γενοκτονία).
Τέλος πρότεινε ενεργοποίηση διεθνών φορέων (Συμβούλιο της Ευρώπης, Ευρωκοινοβούλιο, Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, UNESCO ), με την απαίτηση να μη μένουν στην έκδοση καταδικαστικών αποφάσεων, αλλά να επιβάλλουν και κυρώσεις που θα τις αισθανθούν εκείνοι που προκαλούν καταστροφές. Διαφορετικά ο καθένας ανέξοδα θα καταστρέφει ότι δημιουργούν οι άλλοι. Με άλλα λόγια η βαρβαρότητα θα θριαμβεύει απέναντι στην ανθρωπότητα.
Η κύρια ομιλήτρια της εκδήλωσης, ειδική σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς από το πανεπιστήμιο του Γερεβάν, Αρμινέ Τιγκρανιάν, συγκλόνισε με το λόγο της, που συνοδεύτηκε από την προβολή βίντεο και εικόνων, με την κατάσταση των μνημείων πριν και μετά τις καταστροφικές παρεμβάσεις. Παρουσίασε λεπτομερή έκθεση σχετικά με την καταστροφή της αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς από το Αζερμπαϊτζάν και την ανάγκη προστασίας των πολιτιστικών δικαιωμάτων των Αρμενίων του Αρτσάχ.
Αρμινέ Τιγκρανιάν
Στην έκθεση παρουσιάστηκαν οι πολιτιστικές αποδείξεις της ιστορικής αρμενικής ταυτότητας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, τονίστηκαν οι ιδιαίτερες πολιτιστικές του αξίες, η παγκόσμια σημασία της κληρονομιάς αυτής και οι μηχανισμοί προστασίας της. Η έκθεση ανέλυσε τις μεθόδους καταστροφής της αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς από το Αζερμπαϊτζάν με παραδείγματα κατεδαφίσεων ιστορικών αρμενικών εκκλησιών, χατσκάρ (σταυρόλιθων), νεκροταφείων, μνημείων αφιερωμένων στη Γενοκτονία των Αρμενίων, ολόκληρων χωριών και πόλεων, καθώς και σύγχρονων μνημείων. Επιπλέον, η έκθεση αποκάλυψε την πολιτική ιδιοποίησης της αρμενικής πνευματικής κληρονομιάς από το Αζερμπαϊτζάν, με την οποία παραποιείται η αρμενική ταυτότητα και αποδίδεται σε άλλες εθνοτικές κοινότητες. Παρουσιάστηκαν επίσης στοιχεία για την παραχάραξη του πολιτιστικού τοπίου του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και την καταστροφή της ιστορικής του μνήμης.
Η ομιλήτρια κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι η επίλυση των προβλημάτων που προκλήθηκαν από την καταστροφή των πολιτιστικών μνημείων του Αρτσάχ και το βίαιο εκτοπισμό, απαιτεί την παρέμβαση της διεθνούς κοινότητας, με σκοπό το σεβασμό των πολιτιστικών δικαιωμάτων των κατοίκων του Αρτσάχ, την τεκμηρίωση της κληρονομιάς τους, την πρόληψη των ζημιών, την εγγύηση ότι θα έχουν τη δυνατότητα να επισκέπτονται τα εδάφη όπου βρίσκεται αυτή η κληρονομιά, καθώς και τη μετάδοση αυθεντικής γνώσης γι’ αυτήν στις μελλοντικές γενιές.
