Σε κλίμα συγκίνησης, περισυλλογής, αλλά και προβληματισμού για τις προκλήσεις που αναδύονται πια στο υπό αναδιαμόρφωση διεθνές περιβάλλον, πραγματοποιήθηκε χθες στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, με τη συμμετοχή πλήθους ακαδημαϊκών, ερευνητών και δημοσιογράφων, η εκδήλωση που διοργάνωσε το Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) προς τιμήν του ιδρυτή του, Θάνου Βερέμη.
Καθηγητής επί σειρά δεκαετιών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και έπειτα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο ιστορικός Θάνος Βερέμης είναι ο άνθρωπος που έφερε, μαζί με τον αείμνηστο Θεόδωρο Κουλουμπή, τη «λογική» των δεξαμενών σκέψης στην Ελλάδα, θεμελιώνοντας και αναδεικνύοντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο που έχει –και πρέπει να έχει– η μελέτη των διεθνών σχέσεων σε επίπεδο κοινωνίας και στη χάραξη της πολιτικής.
Στο πλαίσιο της χθεσινής εκδήλωσης αναδείχθηκαν το έργο, το όραμα και η συμβολή του Θάνου Βερέμη σε σχέση με το ίδιο το ΕΛΙΑΜΕΠ, το οποίο ιδρύθηκε το 1988, και όχι μόνο.
Στον χαιρετισμό του, ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του ΕΛΙΑΜΕΠ, Λουκάς Τσούκαλης, είπε ότι ο Θάνος Βερέμης «υπήρξε ένας αγαπητός και σοφός δάσκαλος με ζωντανό λόγο, βαθιά γνώση, εντυπωσιακή ευρυμάθεια», αλλά και «αιχμηρό χιούμορ», τα γραπτά του οποίου «καλύπτουν μια εντυπωσιακή γκάμα θεμάτων». «Ο Θάνος Βερέμης δημιούργησε ένα μικρό διαμαντάκι και μας το χάρισε. Του είμαστε ευγνώμονες. Προσπαθήσαμε να το προστατεύσουμε και κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να λάμπει ακόμη περισσότερο. Το βάλαμε σε μια ωραία προθήκη σε κοινή θέα. Με λίγα χρήματα και πολλή αγάπη», είπε ο κ. Τσούκαλης, υπογραμμίζοντας ότι το ΕΛΙΑΜΕΠ αποτέλεσε «μια προσπάθεια να ανοίξει στη χώρα μας ένα παράθυρο στον έξω κόσμο».
Ο Γιάννης Βαληνάκης, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας Jean Monnet του ΕΚΠΑ, αναφέρθηκε στον Θάνο Βερέμη ως οραματιστή, ιδρυτή και στυλοβάτη του ΕΛΙΑΜΕΠ, ο οποίος από τα πρώτα χρόνια εξασφάλισε την ανεξαρτησία του Ινστιτούτου. Τόνισε, μάλιστα, το αστείρευτο ταλέντο του να προσελκύει νέους ερευνητές, ενώ σημείωσε ότι η προσωπική του φροντίδα και αγάπη λειτούργησαν για χρόνια ως «προστατευτική ομπρέλα». «Τα εθνικά think tanks πρέπει να είναι εθνικά χρήσιμα», ανέφερε ο κ. Βαληνάκης, τοποθετώντας τον ρόλο τους σε ένα περιβάλλον γενικής γεωπολιτικής ανακατάταξης.
Ο Θάνος Ντόκος, γενικός γραμματέας Εθνικής Ασφάλειας, μίλησε για έναν αναγεννησιακό και πολυμαθή άνθρωπο ο οποίος εξέφραζε την άποψή του με ευθύτητα· για έναν εξαιρετικό δάσκαλο, «ενοχλητικά παραγωγικό», που φάνταζε «γίγαντας» στα μάτια των νεότερων, οι οποίοι «του οφείλουν πολλά για όσα έμαθαν». Σε σχέση με τον ρόλο των δεξαμενών σκέψης σήμερα, ο κ. Ντόκος ανέφερε ότι πρέπει να λειτουργούν ως γέφυρα ανάμεσα στη γνώση και την πολιτική πράξη.
Η Ελενα Λαζάρου, νυν γενική διευθύντρια του ΕΛΙΑΜΕΠ, η οποία υπήρξε φοιτήτρια του Θάνου Βερέμη, έκανε λόγο για έναν «πραγματικό καθηγητή» που ενέπνευσε τους φοιτητές του να ανοίγουν τα μυαλά τους. Σύμφωνα με την κυρία Λαζάρου, η ασφάλεια σήμερα δεν είναι μια μονοδιάστατη έννοια. Διαμορφώνεται από την τεχνολογία, τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, την αναδιάταξη των διεθνών σχέσεων και την επιστροφή των μεγάλων δυνάμεων στο προσκήνιο. Ως εκ τούτου δεν αρκεί η απλή διαπίστωση των κινδύνων, αλλά απαιτούνται εργαλεία, σχέδιο και ετοιμότητα, ικανότητες πρόβλεψης και έγκαιρης προειδοποίησης, δομές ανθεκτικότητας και συντονισμός φορέων. Οπως επισήμανε η κυρία Λαζάρου, πλέον είναι ιδιαίτερα σημαντική η παραγωγή σεναρίων πολιτικής και η δημιουργία δικτύων που θα φέρνουν γύρω από το ίδιο τραπέζι την ακαδημαϊκή κοινότητα, τη δημόσια διοίκηση, την κοινωνία των πολιτών και τον ιδιωτικό τομέα.
Ο Χάρης Τζήμητρας, καθηγητής διεθνούς δικαίου και διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου του Ερευνητικού Ινστιτούτου του Οσλο για την Ειρήνη, τόνισε ότι ο ιδιαίτερος ρόλος των σοβαρών δεξαμενών σκέψης είναι να φωτίζουν όσα συχνά δεν λέγονται, να θέτουν δύσκολα ερωτήματα και να ξεχωρίζουν το επιχείρημα από το σύνθημα, διευρύνοντας το πεδίο του νηφάλιου δημόσιου διαλόγου. Οπως σημείωσε χαρακτηριστικά, όταν δέχονται επιθέσεις και κατηγορίες από τα άκρα, αυτό συχνά σημαίνει ότι κάνουν σωστά τη δουλειά τους.
Η Ινώ Αφεντούλη, εκτελεστική διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ) του Παντείου Πανεπιστημίου, υπογράμμισε ότι το ΕΛΙΑΜΕΠ «δημιούργησε σχολή», μια σχολή εθνικής ενότητας και σοβαρού, τεκμηριωμένου διαλόγου.
Ο Παύλος Τσίμας, δημοσιογράφος και μέλος του Δ.Σ. του ΕΛΙΑΜΕΠ, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στον Θάνο Βερέμη και χαρακτήρισε το ΕΛΙΑΜΕΠ «ένα ζιζάνιο που μας υποχρέωνε να σκεφτούμε διαφορετικά».
Κλείνοντας την εκδήλωση, ο ίδιος ο Θάνος Βερέμης παρέλαβε την τιμητική πλακέτα και πήρε τον λόγο. «Ακόμα υπάρχω», είπε με το γνώριμο χιούμορ του. Σε έναν τρυφερό και στοχαστικό απολογισμό, επισήμανε ότι το ζητούμενο στο ΕΛΙΑΜΕΠ υπήρξε πάντα διπλό – τι κάνουμε για τον εαυτό μας, και τι για τη «γειτονιά» μας – ενώ αναφέρθηκε στις απρόβλεπτες εκπλήξεις της δημοκρατίας, σημειώνοντας ότι η μεγαλύτερη επιτυχία του ΕΛΙΑΜΕΠ ήταν οι άνθρωποί του. Υπογράμμισε, τέλος, ότι σε εποχές που «την Ελλάδα δεν τη γνώριζε κανείς», το ΕΛΙΑΜΕΠ άνοιξε τον δρόμο φέρνοντας στη χώρα ανθρώπους, ιδέες και δεξαμενές σκέψης από το εξωτερικό, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη σύνδεσή της με τον κόσμο.
