Παρά τις εγγενείς αδυναμίες της, τη διαφθορά και τη διαφορά ισχύος, η πολιτική των ηγετών της Αλβανίας και επί μία δωδεκαετία του πρωθυπουργού κ. Εντι Ράμα απέναντι στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από σταθερότητα, συνέχεια και προσήλωση στον στόχο. Η διαχρονική στάση των Αθηνών συνοψίζεται στη φράση «να γυρίσουμε τώρα σελίδα», δείχνοντας έλλειψη σωστής αξιολόγησης των προθέσεων και των ίδιων των γεγονότων.
Σήμερα, όπως στο παρελθόν, η Ελλάδα με έλλειψη στόχου καλείται με γενικόλογες δηλώσεις-ωραιοποιήσεις να διαχειριστεί τα τετελεσμένα που επιβάλλει η Αλβανία. Αποτέλεσμα φυσιολογικό μάλλον των επί δεκαετίες παλινωδιών της ελληνικής πολιτικής είναι η πεποίθηση των Αλβανών ηγετών ότι η γειτονική μας χώρα μπορεί να έχει το πάνω χέρι στις σχέσεις με την Ελλάδα. Η ερμηνεία που συνήθως δίνουν είναι ότι η Ελλάδα αναζητεί τη σταθερότητα και τον εξωραϊσμό των σχέσεων περισσότερο ίσως από την Αλβανία.
Οι Αλβανοί πολιτικοί εκτιμούν ότι όταν δίνουμε χωρίς να απαιτούμε ή έστω να ζητούμε αντάλλαγμα, η στάση μας είναι είτε προϊόν ενσυνείδητης αδυναμίας είτε πίεσης τρίτων και όχι πάντως χειρονομία καλής θελήσεως. Σε σχέση με την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση εκτιμούν ότι η επαναλαμβανόμενη επί μία δωδεκαετία στήριξή μας δεν παρέχεται διότι προσβλέπουμε στη συμμόρφωση των γειτόνων μας προς τους όρους και προϋποθέσεις –αν υπάρχουν– της Ενωσης. Εκτιμούν ότι οφείλεται σε πίεση και νουθεσίες εταίρων και συμμάχων μας. Οσο και αν δεν μας αρέσει, ορθή είναι η εκτίμηση και ανάλυση των Αλβανών γειτόνων μας, πολιτικών και διπλωματών, ότι κατά κανόνα προβαίνουμε σε «παροχή» χωρίς να εξασφαλίζουμε «αντιπαροχή».
Η διαχρονική πολιτική μας, που συνοψίζεται στις φράσεις «αλλάζουμε κεφάλαιο» και «γυρίζουμε σελίδα», μπορεί να αποδώσει υπό μία προϋπόθεση. Να έχουμε εμπράκτως εξασφαλίσει ότι α) δεν θα επαναληφθεί η ωμή περιφρόνηση του Ελληνισμού της Χειμάρρας, όπως τον Μάιο του 2023, β) θα αρθούν οι καθυστερήσεις στη διαδικασία αναγνώρισης του δικαιώματος εθνοτικού αυτοπροσδιορισμού των Ελλήνων της Αλβανίας και γ) θα γίνει πράξη η απόδοση των περιουσιών των Χειμαρριωτών. Ουδείς λόγος έγινε στις χθεσινές δηλώσεις για την «υλοποίηση» της προ πενταετίας ήδη «δέσμευσης» του κ. Ράμα για την παραπομπή της οριοθέτησης της ΑΟΖ στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης – εν συνεχεία της υπονόμευσης από τον ίδιο της ιδεώδους διμερούς συμφωνίας του 2009. Τέλος, να επιταχυνθεί η υλοποίηση της συμφωνίας για την αναζήτηση και ταυτοποίηση των οστών των χιλιάδων Ελλήνων πεσόντων στο αλβανικό μέτωπο.
Αν αυτές οι προϋποθέσεις παραπεμφθούν εκ νέου στις αλβανικές καλένδες με ελληνική έστω δυσθυμία, τι νόημα αλήθεια έχει να επαναλαμβάνουμε τη θέση «γυρίζουμε σελίδα»;
ΥΓ.: Συμβατά είναι αυτά με τη σταθερή πάνω από 30 χρόνια θέση του υπογράφοντος ότι οι σχέσεις μας με την Αλβανία και τον αλβανικό παράγοντα στη Βαλκανική πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα. Οι άνευρες, εξωραϊσμένες δηλώσεις –με καθαρή εξαίρεση την ανακοίνωση της Προεδρίας της Δημοκρατίας– δεν βοηθούν προς την κατεύθυνση αυτή. Εμπόδιο μάλλον είναι.
* Ο κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς διετέλεσε πρέσβης σε Ουάσιγκτον, Τίρανα, Σκόπια και είναι συγγραφέας του πρόσφατου βιβλίου «Ελλάδα – Αλβανία: σκιές και αλήθειες» (εκδόσεις Ι. Σιδέρης).
