Φόρτωση Text-to-Speech…
Ημέρα με αντικειμενικές διπλωματικές δυσκολίες σε πολλά επίπεδα είναι εκείνη που ξημερώνει στα ελληνοτουρκικά μετά τον προσχηματικό τρόπο με τον οποίο ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέφυγε την προγραμματισμένη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη.
Στην Αθήνα ακόμα δεν είναι απολύτως σαφές αν το περιστατικό της Νέας Υόρκης αποτελεί σημείο καμπής και οδηγήσει από την πολιτική των τελευταίων δύο ετών, τα περίφημα «ήρεμα νερά», με πρωτοβουλία της Αγκυρας σε μια περίοδο αυξανόμενων αναταραχών που ενδεχομένως θα φέρει την επιστροφή στο status quo ante, δηλαδή τη σχεδόν μόνιμη ένταση της περιόδου 2018-2023 σε θάλασσα και ουρανό.
Στην πραγματικότητα η ατμόσφαιρα είχε ήδη αρχίσει να γίνεται εμφανής τους προηγούμενους μήνες, με κορυφαία στιγμή τον συναγερμό που ήχησε στην Αθήνα τον περασμένο Μάιο, όταν η Αγκυρα έφτασε ένα βήμα πριν από την κύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου και από την ανατολική Λιβύη, και την εντελώς αναπάντεχη αναγγελία εξόδου του «Πίρι Ρέις» στο Αιγαίο την περασμένη εβδομάδα, ασχέτως αν αυτή τελικά έμεινε στα χαρτιά.
Στην Αθήνα ήταν, βεβαίως, γνωστά όλα αυτά πριν από την κάπως άκομψη διπλωματική πιρουέτα του κ. Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, ωστόσο πλέον η σαφώς υπεροπτική στάση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο απέκτησε και ένα συμβολικό γεγονός.
Ο κ. Ερντογάν περιέγραψε δημόσια την Ανατολική Μεσόγειο «δυτικά της Κύπρου» περίπου ως τουρκική «λίμνη», στη συνέχεια κάθισε εκ δεξιών του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στη συνάντηση με ηγέτες του αραβικού και του μουσουλμανικού κόσμου και σήμερα θα περάσει το κατώφλι του Λευκού Οίκου, κομίζοντας ένα σημαντικό «πακέτο», το οποίο ευελπιστεί ότι θα σταθεροποιήσει την ιδιόμορφη αυτή σχέση ανάμεσα στους δύο ηγέτες.
Η Αθήνα δεν θα εγκαταλείψει την ενεργητική πολιτική που προκάλεσε την ενόχληση Ερντογάν, αλλά, όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός, επιθυμεί οι δίαυλοι μεταξύ των δύο χωρών να παραμείνουν ανοιχτοί.
Προφανώς όλες αυτές τις εξελίξεις η Αθήνα δεν μπορεί να τις επηρεάσει, αλλά θα συνεχίσει να κινείται σε παράλληλη πορεία, αξιοποιώντας και την πολυμορφία του αμερικανικού συστήματος και, κυρίως, το γεγονός ότι η Τουρκία δύσκολα θα κατορθώσει να ξεπεράσει τα νομοθετικά εμπόδια που έχουν υψωθεί από την ημέρα που η Αγκυρα προχώρησε στην εγκατάσταση των ρωσικών S-400 σε τουρκικό έδαφος.
Ως προς τη σαφή δυσκολία ανάγνωσης του περιβάλλοντος στα αμιγώς διμερή, φαίνεται ότι η Αθήνα θα προσπαθήσει να κρατήσει ανοιχτούς τους υφιστάμενους διαύλους, χωρίς όμως να εγκαταλείπει την «ενεργητική πολιτική» που προκάλεσε την ενόχληση του Τ. Ερντογάν.
Το μήνυμα έδωσε χθες ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Οπως ο κ. Μητσοτάκης επισήμανε από τη Νέα Υόρκη (σε συζήτησή του με την αρχισυντάκτρια της Wall Street Journal, Εμα Τάκερ), η Ελλάδα εξακολουθεί να θεωρεί πως οι δίαυλοι επικοινωνίας με την Τουρκία πρέπει να παραμείνουν ανοιχτοί και ενεργοί. Και αυτή φαίνεται ότι είναι η στάση που θα εξακολουθήσει να κρατά η Αθήνα και το επόμενο χρονικό διάστημα, είτε τελικά γίνει εφικτό στις 2 Οκτωβρίου ένα τετ α τετ των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν, στο περιθώριο της συνάντησης των ηγετών της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (ΕΠΚ), είτε όχι. Επ’ αυτού, πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι ο κ. Ερντογάν δεν παρίσταται πάντα σε αυτές τις συναντήσεις και κάποιες φορές έχει στείλει στη θέση του τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν.
Πέρα από την πρωταρχική πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει η Αθήνα το επόμενο χρονικό διάστημα και είναι πιθανόν να αποτελέσει και σημείο έντασης στη σχέση με την Αγκυρα, δηλαδή την επανεκκίνηση των ερευνών για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, πλανάται πλέον το ερώτημα των πρωτοβουλιών που θα λάβει η Αγκυρα. Η ενόχληση για τη δραστηριοποίηση της Chevron νοτίως της Κρήτης είναι δεδομένη, ωστόσο, όπως φαίνεται και από τη σχέση των κ. Τραμπ και Ερντογάν, είναι μάλλον σχετικός ο ισχυρισμός περί «αμερικανικής ασπίδας» στα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Η Αγκυρα αναμένεται να επιχειρήσει την αντιμετώπιση αυτής της εξέλιξης είτε προχωρώντας σε έρευνες στα οικόπεδα που της έχουν παραχωρηθεί (νοτίως της μέσης γραμμής) από τους Λιβύους, είτε να αναδείξει πιθανή επιλογή τμημάτων της λιβυκής ΑΟΖ από τον αμερικανικό κολοσσό ως απόδειξη ότι οι επιχειρηματικές επιλογές δεν συνιστούν αναγνώριση κάποιας πραγματικότητας στη θάλασσα. Για την Αθήνα, φυσικά, το πλέον αρνητικό ενδεχόμενο θα ήταν μια πιθανή επιστροφή των Τούρκων σε ερευνητικές δραστηριότητες στη δική τους πλευρά του τουρκολιβυκού μνημονίου, δηλαδή στα ανατολικά της Κρήτης.
