Ελληνοτουρκικά: Περιμένοντας το γκρίζο πάρκο

Φόρτωση Text-to-Speech…

Αντιμέτωπη με μια τριπλή πρόκληση τους αμέσως επόμενους μήνες βρίσκεται η Αθήνα, καθώς –όπως όλα δείχνουν– τα επιχειρησιακά «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο δεν επηρεάζουν τα υπόλοιπα ενεργά μέτωπα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.

Η στάση που θα τηρήσει η Τουρκία στο Αιγαίο μετά και την οριοθέτηση –έστω και υπολειπόμενη των αρχικών εκτιμήσεων– θαλασσίων πάρκων στις Νότιες Κυκλάδες και στο Ιόνιο, η εκκρεμότητα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου (Great Sea Interconnector) και η «κινούμενη άμμος» της Λιβύης είναι θέματα που με διάφορους τρόπους κρατούν το Μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών σε κατάσταση επιφυλακής ακόμη και εν μέσω του θέρους.

Κατ’ αρχάς, το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα η Αθήνα αναμένει την απάντηση στην –προαναγγελθείσα από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και ως εκ τούτου γνωστή στην Αγκυρα– ανακοίνωση των θαλασσίων πάρκων.

Η περιοχή που έχει οριοθετηθεί βρίσκεται εντός χωρικών υδάτων ελληνικών νησιών του Νοτίου Αιγαίου, περιλαμβάνει, ωστόσο, το σύμπλεγμα Κινάρου – Λέβιθας και των νησίδων που βρίσκονται ενδιαμέσως και εντάσσεται στην κατηγορία εκείνη των νησιών που η Αγκυρα θεωρεί ακαθόριστης κυριαρχίας.

Πρόκειται, βεβαίως, για ισχυρισμό ο οποίος δεν στέκει σε καμία ουσιαστική (ακόμη και κριτική) ανάγνωση των Διεθνών Συνθηκών, ωστόσο η Αγκυρα δεν τη χρησιμοποιεί για πρώτη φορά.

Δεδομένου ότι αυτό το μπρα-ντε-φερ για τα περιβαλλοντικά πάρκα στο Αιγαίο διαρκεί 15 μήνες, είναι σαφές πως η Αγκυρα ήδη έχει έτοιμη την απάντηση και απλώς αναμένει τον κατάλληλο χρόνο για την ανάρτησή τους.

Η πιθανότητα δημιουργίας ενός χάρτη που θα παρουσιάζει αλληλοεπικαλύψεις δεν αποκλείεται, αν και το βασικό σενάριο αφορά τη χωροθέτηση θαλασσίων πάρκων περί τα παράλια της Μικράς Ασίας, που, ωστόσο, μπορεί να περιλαμβάνει και νησίδες που δεν ανήκουν στην Τουρκία.

Χαρτοπόλεμος – Το σενάριο για τη χωροθέτηση θαλασσίων πάρκων από την Τουρκία τα τοποθετεί κοντά στα παράλια της Μικράς Ασίας, ωστόσο η πιθανότητα εμφάνισης ενός χάρτη με αλληλοεπικαλύψεις δεν αποκλείεται.

Βραχυκύκλωμα

Η δεύτερη εκκρεμότητα, εκείνη της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας και Κύπρου, ήδη μετράει έναν χρόνο από το τουρκικό «μπλόκο» λίγα μέτρα έξω από το όριο των 6 ναυτικών μιλίων αιγιαλίτιδας ζώνης της Καρπάθου.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε την περασμένη Τετάρτη (ΣΚΑΪ) στις τεχνικές δυσκολίες του έργου Great Sea Interconnector (GSI), ωστόσο εξέφρασε τη βούληση της προώθησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης, παρά τα εμπόδια που υφίστανται.

Είναι απολύτως σαφές ότι η εμπορική διάσταση του έργου έχει μεγάλη σημασία, όπως, άλλωστε, και οι αντικρουόμενες απόψεις εντός της ίδιας της Κυπριακής Δημοκρατίας σχετικά με το αν και πώς θα προχωρήσει ο GSI.

Ωστόσο, είναι εξίσου σαφές ότι ο βασικός ανασταλτικός παράγοντας έως αυτή τη στιγμή είναι η επιθετική στάση της Τουρκίας, η οποία λειτουργεί στο πεδίο με τρόπο απολύτως δυσανάλογο σε σχέση με το τι πραγματικά είναι ο GSI, δηλαδή ένα έργο που δεν επηρεάζει κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά διεξάγεται στην ανοιχτή θάλασσα και αποτελεί, ως εκ τούτου, δραστηριότητα που δεν εντάσσεται στη συζήτηση για την υφαλοκρηπίδα. Τέτοια έργα (για καλώδια δεδομένων) έχουν γίνει και στο πρόσφατο παρελθόν στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ισως αυτός να είναι και ένας βασικός λόγος για τον οποίο εξακολουθεί να κατασκευάζεται κανονικά το καλώδιο που σχεδιάζεται να βυθιστεί ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Κύπρο, παρά τις καθυστερήσεις. Πάντως, μέχρι στιγμής, οι προσπάθειες άτυπης συνεννόησης με την Τουρκία για το καλώδιο έχουν αποβεί άκαρπες.

Βήματα προσέγγισης

Το τρίτο μέτωπο είναι εκείνο της Λιβύης, όπου η Αθήνα αντιμετωπίζει τις γνωστές δυσκολίες. Τόσο με το δυτικό κομμάτι και την Τρίπολη, η οποία λειτουργεί ως μακρύ χέρι της Αγκυρας στη Λιβύη, όσο και με την ανατολική και τη Βεγγάζη, που έχει γίνει τους τελευταίους μήνες αποδέκτρια μεγάλων πιέσεων, αλλά και δελέατος από την Τουρκία.

Μετά την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στη Βεγγάζη προχώρησαν ήδη κάποιες συμφωνίες, όπως αυτή που αποκάλυψε την περασμένη Τετάρτη η «Κ» για εκπαίδευση στελεχών της ακτοφυλακής και του ναυτικού της ανατολικής Λιβύης. Πρόκειται για συνολικά 25 άτομα που βρίσκονται ήδη στα Χανιά και ακολουθούν εκπαίδευση. Μάλιστα, μετά το πέρας της εκπαίδευσής τους αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλοι. Προφανώς σε αυτό το πεδίο η Αγκυρα έχει ήδη δραστηριοποιηθεί, οπότε για την Αθήνα το ζήτημα είναι τι μπορεί να προσφέρει σε αυτή τη συνομοσπονδία προσωπικών και φυλετικών συμφερόντων που είναι και τα δύο τμήματα της Λιβύης.

Κράτει οι μηχανές – Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου μετράει έναν χρόνο απραγίας, έπειτα από το τουρκικό «μπλόκο». Το καλώδιο φτιάχνεται, ωστόσο μέχρι στιγμής κάθε προσπάθεια συνεννόησης με την Αγκυρα ήταν άκαρπη.

Συζητήσεις έχουν γίνει τόσο με τον πρωθυπουργό της Τρίπολης Αμπντουλχαμίντ Ντμπέιμπα, όσο και με τον στρατάρχη Χαφτάρ για την πιθανότητα οριοθέτησης ΑΟΖ που θα ξεκινάει χωρίς να υπολογίζεται το τουρκολιβυκό μνημόνιο, ωστόσο οι δυσκολίες γι’ αυτό είναι προφανείς. Η Αθήνα έχει, εν τω μεταξύ, ένα σημαντικό βαθμό συντονισμού με το Κάιρο για το θέμα, δεδομένου ότι η Ανατολική Λιβύη μπορεί να μετατραπεί σε «μαύρη τρύπα» ασφαλείας για την Αίγυπτο και διαθέτει φιλικές σχέσεις με τον στρατάρχη Χαφτάρ.

Ο ρόλος των ΗΠΑ

Στην ανατολική Λιβύη δραστηριοποιείται και η Ουάσιγκτον, με βήματα προσεκτικά. Πριν από λίγες ημέρες, τον κ. Χαφτάρ επισκέφθηκε στη Βεγγάζη ο Μασάντ Μπούλος, ανώτερος σύμβουλος στον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για αφρικανικές υποθέσεις με ρόλο, όπως ανακοινώθηκε, να συζητήσουν πώς μπορεί να ενισχυθεί η συνεργασία ανάμεσα στις δύο πλευρές. Αν και για την Αθήνα η –έστω δειλή– επανεμφάνιση της Ουάσιγκτον στην Ανατολική Λιβύη έχει τη σημασία της, είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορεί να περιμένει πολλά επί της ουσίας.

Νέο όργανο για τη θάλασσα με το παλαιό δόγμα

Του Μανώλη Κωστίδη

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Το δικό της αντίπαλο «θαλάσσιο πάρκο» ετοιμάζεται να ανακοινώσει η Τουρκία σε περιοχές του Αιγαίου και της Μεσογείου, ως απάντηση στην κήρυξη των ελληνικών θαλασσίων πάρκων στο Ιόνιο και στο Αιγαίο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζονται σενάρια δημιουργίας θαλασσίων πάρκων στο Αιγαίο, στη Μεσόγειο, στη Μαύρη Θάλασσα και στη Θάλασσα του Μαρμαρά. Ωστόσο, το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των Τούρκων αξιωματούχων επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο θα απαντήσουν στις ενέργειες της ελληνικής κυβέρνησης, τις οποίες η Αγκυρα χαρακτηρίζει μονομερείς και αποσκοπούσες στην αλλαγή του status quo στο Αιγαίο.

Τουρκικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι «η Τουρκία έλαβε ένα μέτρο σχετικά με την Ελλάδα», ιδρύοντας το Συμβούλιο Συντονισμού Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού. Το νέο όργανο, το οποίο λειτουργεί σε επίπεδο αντιπροέδρου, σύμφωνα με πληροφορίες, θα καταρτίσει τις βασικές στρατηγικές και τα σχέδια δράσης της χώρας για τη δημιουργία θαλασσίων πάρκων.

Οπως μεταδίδουν τουρκικά τηλεοπτικά δίκτυα, η τουρκική απάντηση αναμένεται σύντομα, ενώ εξετάζονται συγκεκριμένες περιοχές όπως τα ανοιχτά της Ιμβρου και της Τενέδου, το κεντρικό Αιγαίο, καθώς και τα ανοιχτά του Κας, απέναντι από το Καστελλόριζο.
Ο καθηγητής Τολγκά Σάκμαν, πρόεδρος του Κέντρου Διπλωματικών Σχέσεων και Πολιτικών Μελετών (DIPAM), δήλωσε στη Milliyet ότι «νησιά, κολπίσκοι και κόλποι θα βρεθούν στο επίκεντρο».

Ποιες περιοχές έχει «κυκλώσει» στον χάρτη το Συμβούλιο Συντονισμού Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού που τέθηκε υπό τον Τούρκο αντιπρόεδρο.

Ανέφερε ως πιθανές περιοχές τις Ιμβρο και Τένεδο, τη χερσόνησο Ντάτσα, τα ανοιχτά του Κας και τον κόλπο της Μερσίνας – περιοχές που, όπως είπε, διαθέτουν πλούσια βιοποικιλότητα και υψηλή στρατηγική σημασία. Παράλληλα, υπογράμμισε ότι το τουρκικό σχέδιο δεν θα περιοριστεί μόνο στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά θα επεκταθεί και στη Μαύρη Θάλασσα, στοχεύοντας σε μια συνολική στρατηγική.

Ζητήματα κυριαρχίας

Τούρκοι αξιωματούχοι διευκρινίζουν πως η πρόθεση της Αγκυρας δεν είναι να προκαλέσει ένταση, αλλά να προωθήσει τον διάλογο και τη συνεργασία για ζητήματα που αφορούν το περιβάλλον. Εξάλλου, η σχετική ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών είχε διατυπωθεί με προσεκτικό τρόπο. Ωστόσο, παρά τη ρητορική αυτή, η Τουρκία έθεσε με επίσημο τρόπο και πάλι το ζήτημα των «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο. Στην τελευταία ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας για τα θαλάσσια πάρκα επισημαίνεται ότι υπάρχουν νησιά, νησίδες και βραχονησίδες των οποίων η κυριαρχία, σύμφωνα με την τουρκική πλευρά, δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα μέσω διεθνών συνθηκών.

Το Συμβούλιο Συντονισμού Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, που δημιουργήθηκε για να κατευθύνει τις τουρκικές ενέργειες, υπάγεται απευθείας στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Πρόεδρός του είναι ο αντιπρόεδρος της χώρας, Τζεβντέτ Γιλμάζ, και μέλη του είναι οι υπουργοί Εξωτερικών, Περιβάλλοντος, Ενέργειας, Εσωτερικών, Πολιτισμού, Αμυνας, Γεωργίας, Μεταφορών, καθώς και ο γενικός γραμματέας της Προεδρίας.

Το Συμβούλιο προβλέπεται να συνεδριάζει ανά εξάμηνο ή και εκτάκτως με εντολή του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στις συνεδριάσεις θα μπορούν να συμμετέχουν, πέρα από τους δημόσιους φορείς, πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα, ΜΚΟ, επαγγελματικές ενώσεις και ιδιώτες. Η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Yeni Safak αναφέρει ότι η Τουρκία θεωρεί πως το καθεστώς ορισμένων περιοχών είναι αμφισβητήσιμο και υπογραμμίζει ότι τα ελληνικά πάρκα «δεν έχουν καμία νομική ισχύ».

Οι τουρκικές αρχές τονίζουν ότι δεν θα αποδεχθούν δημιουργία τετελεσμένων, ειδικά στις «γκρίζες ζώνες» του Αιγαίου, και επισημαίνουν πως πρέπει να διαφυλαχθεί η ελευθερία πλεύσης και οι διεθνείς κανόνες ναυσιπλοΐας.

Eurofighter: εφεδρική λύση

Την ίδια ώρα, στην Αγκυρα επικρατεί ικανοποίηση για το μνημόνιο συνεργασίας που υπεγράφη με τη Μεγάλη Βρετανία για την προμήθεια 40 μαχητικών Eurofighter. Οπως αναφέρουν κυβερνητικοί αξιωματούχοι, οι διαπραγματεύσεις για την ολοκλήρωση της συμφωνίας βρίσκονται σε εξέλιξη. Μέχρι στιγμής, δεν είναι σαφές αν το πακέτο θα περιλαμβάνει και τους πυραύλους Meteor ή αν θα ενσωματωθούν στο συμβόλαιο οι γερμανικοί όροι περί «μη χρήσης των αεροσκαφών εναντίον συμμάχων».

Ο πρώην πρέσβης της Τουρκίας, Μιτχάτ Ρεντέ, δήλωσε στην ιστοσελίδα T24: «Τα Eurofighter αποτελούν εφεδρική λύση ανάγκης. Ακόμη και για τα F-16 Block 70, οι ΗΠΑ –με τις δηλώσεις Τραμπ– δεν έχουν δώσει κάποια προοπτική. Το σχέδιο Β΄ ενεργοποιήθηκε διότι η Ελλάδα και το Ισραήλ ενίσχυσαν σημαντικά τις δυνατότητές τους στην αεροπορική άμυνα και επίθεση, ενώ εμείς μείναμε πίσω».

Πηγή

Tελευταία Nέα