Μέσα στο κατακαλόκαιρο, λίγοι περίμεναν στη Γαλλία ότι ένα αίτημα συγκέντρωσης υπογραφών ενάντια σε έναν νέο νόμο για τη γεωργική παραγωγή και τα φυτοφάρμακα θα προκαλούσε τόσο έντονο ενδιαφέρον.
Είναι ωστόσο μια περίοδος έντονης πολιτικής πόλωσης στη χώρα και το θέμα έχει αγγίξει σε πρωτοφανή επίπεδα τις «χορδές» της κοινωνίας των πολιτών.
Ποτέ πριν στην ιστορία της Πέμπτης Δημοκρατίας ένα αίτημα πολίτη στην ιστοσελίδα της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης δεν έχει κινητοποιήσει τόσους πολλούς ανθρώπους.
Από τις 10 Ιουλίου, οπότε υποβλήθηκε το εν λόγω με τίτλο «Όχι στον Νόμο Ντιπλόμπ – Για την υγεία, την ασφάλεια και τη συλλογική νοημοσύνη» οι υπογραφές σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο.
Μέσα σε μια εβδομάδα από την υποβολή του, είχαν ήδη ξεπεράσει το όριο των 100.000, προκειμένου το αίτημα να ληφθεί υπόψη.
Το περασμένο Σαββατοκύριακο ήταν πάνω από ένα εκατομμύριο.
Μέχρι αυτή την Τρίτη κόντευαν να διπλασιαστούν.
Και αυτό είναι ίσως μόνο η αρχή…
Παρά την άνευ προηγουμένου κινητοποίηση μελών της επιστημονικής κοινότητας και περιβαλλοντικών οργανώσεων, ο λεγόμενος «Νόμος Ντιπλόμπ» εγκρίθηκε στις 8 Ιουλίου, με 316 ψήφους υπέρ και 223 κατά, χωρίς κοινοβουλευτική συζήτηση και με συνοπτικές διαδικασίες.
Στηρίχθηκε από τους βουλευτές της μακρονικής κυβέρνησης μειοψηφίας και της λεπενικής ακροδεξιάς.
Η κυβέρνηση Μπαϊρού τον παρουσίασε ως «ένα σημαντικό βήμα προς αποκατάσταση της γαλλικής διατροφικής κυριαρχίας», με «άρση των περιορισμών στις γεωργικές πρακτικές».
Πιο αμφιλεγόμενο μέτρο είναι η επαναφορά χρήσης της ακεταμιπρίδης: ενός τοξικού εντομοκτόνου, γνωστού ως «δολοφόνου των μελισσών», που είχε απαγορευτεί το 2018 στη Γαλλία, χρησιμοποιείται στην υπόλοιπη ΕΕ και έχει καταστροφικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ενέχοντας σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία.
Πιέσεις για την επανέγκριση του φυτοφαρμάκου άσκησαν ενώσεις αγροτών, επικαλούμενες -μεταξύ άλλων- αθέμιτο ανταγωνισμό σε επίπεδο ΕΕ.
Όμως, όπως λέει χαρακτηριστικά ο Ολιβάρ Καλβό της Greenpeace France, «θα επηρεαστούμε όλοι από τις συνέπειες αυτού του θανατηφόρου και τοξικού νόμου».
Η δύναμη των ενεργών πολιτών
«Οποιοσδήποτε ενήλικας γαλλικής υπηκοότητας ή νόμιμος κάτοικος Γαλλίας» μπορεί να υποβάλει επωνύμως αίτημα για οποιοδήποτε θέμα, αναφέρεται στην ιστοσελίδα της Εθνοσυνέλευσης, αρκεί το κείμενο να πληροί ορισμένα βασικά κριτήρια, όπως π.χ. την αποφυγή προσβολών ή σχολίων που υποκινούν στη βία.
Αυτό ακριβώς επέλεξε να πράξει κατά του «Νόμου Ντιπλόμπ» η Ελεονόρ Πατερί, μια 23χρονη μεταπτυχιακή φοιτήτρια με εστίαση στο Περιβάλλον και την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, από το Μπορντό.
Ο νόμος, γράφει στο κείμενό της, «αποτελεί επιστημονική, ηθική, περιβαλλοντική και υγειονομική παρέκκλιση», μια «μετωπική επίθεση στη δημόσια υγεία, τη βιοποικιλότητα, τη συνοχή των πολιτικών για το κλίμα, την επισιτιστική ασφάλεια και την κοινή λογική».
Το θέμα είχε πάρει ήδη διαστάσεις με την ηχηρή παρέμβαση μιας ακτιβίστριας από τα θεωρεία κοινού στο γαλλικό κοινοβούλιο, ανήμερα της ψήφισης του νόμου, για την εφαρμογή του οποίου τώρα απομένει το «πράσινο φως» από τον πρόεδρο Μακρόν.
«Είστε σύμμαχοι του καρκίνου και θα το κάνουμε γνωστό παντού!», φώναξε η Φλερ Μπρετό προς τους βουλευτές της κυβέρνησης και της αντιπολιτευόμενης λεπενικής ακροδεξιάς, υπό το ζωηρό χειροκρότημα από τα έδρανα των αντιπολιτευόμενων βουλευτών του αριστερού Νέου Λαϊκού Μετώπου.
«Ήξερα ότι ήμουν η μόνη που μπορούσε να μιλήσει, επειδή ήμουν η μόνη που θύμιζε κάποια που παλεύει με τον καρκίνο», εξήγησε στο κρατικό ραδιοφωνικό δίκτυο RFI η 50χρονη στυλίστρια, συγγραφέας και ακτιβίστρια.
Έχει διαγνωστεί δις με καρκίνο του μαστού από το 2020 και τώρα υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία.
«Ενσαρκώνω τις συνέπειες ενός συστήματος που έχει παραλύσει», σχολίασε στο Mediapart.
Ιδρύτρια της νεόκοπης συλλογικότητας Cancer Colère (Οργή Καρκίνου), έχει ως στόχο τη σταδιακή κατάργηση όλων των φυτοφαρμάκων και την ευαισθητοποίηση για την «επιδημία» του καρκίνου, τα αίτια της οποίας είναι «διαρθρωτικά και πολιτικά».
«Η ντροπή βαρύνει τους πολιτικούς που ψηφίζουν νόμους επιδεινώνοντας το πρόβλημα», τονίζει.
Όπως με τον «Νόμο Ντιπλόμπ», με τον οποίο «ήθελαν να μας καταστρέψουν, αλλά μας ενώνουν».
« Vous êtes les alliés du cancer et on le fera savoir »
Fleur Breteau aux députés qui ont voté la criminelle loi Duplomb.
Le combat continue ! pic.twitter.com/1l6BafFJvU
— Gabrielle Cathala (@GabrielleCthl) July 8, 2025
Πολιτικός αναβρασμός και για τα φυτοφάρμακα
Διογκούμενο, το κίνημα κατά του «Νόμου Ντιπλόμπ» σηματοδοτεί τη δύναμη της κοινωνίας των πολιτών να δρα κατά πολιτικών αποφάσεων, που θεωρούνται ότι δεν εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.
Βάσει των κανονισμών της γαλλικής Βουλής, το πρωτοφανούς λαϊκής στήριξης αίτημα υπέρ της κατάργησης του μπορεί να φτάσει σε συζήτηση στην ολομέλεια.
Την τελική απόφαση αναμένεται να λάβει τον Σεπτέμβριο η Διάσκεψη των Προέδρων της Εθνοσυνέλευσης.
Εάν αποφασίσει να συμπεριλάβει το αίτημα στην ημερήσια διάταξη, θα είναι άλλη μια πρώτη για την Πέμπτη Δημοκρατία.
Παρόλο που η διαδικασία δεν μπορεί να οδηγήσει σε κατάργηση του νόμου, αναμένεται να εντείνει τις πιέσεις στην κυβέρνηση Μπαϊρού να τον τροποποιήσει.
Στο μεσοδιάστημα αναμένεται να έχει αποφανθεί το Συνταγματικό Συμβούλιο της Γαλλίας επί των προσφυγών βουλευτών του Νέου Λαϊκού Μετώπου για πιθανές παραβιάσεις αρκετών συνταγματικών αρχών κατά τον χρόνο ψήφισης του νόμου και «του δικαιώματος διαβίωσης σε ένα ισορροπημένο και υγιές περιβάλλον».
Ακόμη κι εάν Συνταγματικό Συμβούλιο εγκρίνει τον νόμο, η αριστερή αντιπολίτευση καλεί τον Εμανουέλ Μακρόν να ζητήσει από το κοινοβούλιο δεύτερη συζήτηση επί του νόμου, κάτι που επιτρέπεται από το Σύνταγμα.
Η νομοθετική διαδικασία προβλέπει ότι ο Γάλλος πρόεδρος έχει τη δυνατότητα να ζητήσει την επανεξέταση μέρους ή ολόκληρου του κειμένου.
Κίνηση, με την οποία ενδεχομένως να κατεύναζε κατά τι την ήδη διογκωμένη με τα μέτρα σκληρής λιτότητας λαϊκή οργή, για τα οποία αναμένεται να βρεθεί το φθινόπωρο αντιμέτωπος με πρόταση δυσπιστίας ο πρωθυπουργός Μπαϊρού.
Θα διακινδύνευε ωστόσο κλιμάκωση της κυβερνητικής κρίσης, ερχόμενος σε ρήξη με τους κεντροδεξιούς Ρεπουμπλικανούς (LR).
Στις τάξεις τους ανήκει άλλωστε η υπουργός Γεωργίας Ανί Ζενεβάρ, καθώς και ο γερουσιαστής Λοράν Ντιπλόμπ, εισηγητής και κύριος συντάκτης του αμφιλεγόμενου νόμου.
«Η ώρα της αλήθειας»
Εξοργισμένος από τις εξελίξεις, ο γερουσιαστής Ντιπλόμπ ήδη αποδίδει τη μεγάλη απήχηση που έχει το αίτημα για την κατάργηση του νομοθετικού πονήματός του σε «εργαλειοποίηση από την Αριστερά και τους Οικολόγους».
«Αρνούμαστε να επιτρέψουμε στην προπαγάνδα της Αριστεράς να κάνει τους συμπατριώτες μας να φαντάζονται ότι αυτός ο νόμος απειλεί την υγεία τους και το περιβάλλον μας», κατήγγειλε στο ίδιο ύφος η επικεφαλής της ακροδεξιάς Κ.Ο., Μαρίν Λεπέν.
Δήλωσε ωστόσο υπέρ της διεξαγωγής κοινοβουλευτικής συζήτησης επί του κειμένου.
Μέχρι τα φτάσει εκείνη η ώρα, οι επικριτές του νόμου -από την κοινωνία των πολιτών, έως τα κόμματα από τον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς, που συνθέτουν το αντιπολιτευόμενο μπλοκ του Νέου Λαϊκού Μετώπου- αναμένεται να εντείνουν τις πιέσεις στην κυβέρνηση.
Στα χείλη αρκετών ακούγεται μέχρι και η λέξη «δημοψήφισμα».
«Αυτή είναι η ώρα της αλήθειας μας», λέει η Φλερ Μπρετό.
«Γνωρίζουμε ότι ο αγώνας θα είναι δύσκολος, αλλά δεν θα τα παρατήσουμε».
