Οι αλλαγές θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν έως και 1,58 δισ. ευρώ ετησίως για τους γεωργούς και 210 εκατ. ευρώ για τις εθνικές διοικήσεις, καθιστώντας παράλληλα τις ενισχύσεις, ορισμένες απαιτήσεις και εργαλεία αντιμετώπισης κρίσεων πιο ευέλικτες και ευκολότερες στη διαχείριση.
Η νομοθετική πρόταση θα υποβληθεί τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο προς έγκριση.
Η ανακοίνωση της Κομισιόν
Για την απλούστευση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και την τόνωση της ανταγωνιστικότητας των γεωργών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την Τετάρτη 14 Μαΐου μια μεγάλη δέσμη μέτρων που στοχεύουν στον διοικητικό φόρτο, τους ελέγχους, την εφαρμογή, την αντιμετώπιση κρίσεων και τις επενδυτικές ανάγκες του τομέα.
Οι αλλαγές θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν έως και 1,58 δισ. ευρώ ετησίως για τους γεωργούς και 210 εκατ. ευρώ για τις εθνικές διοικήσεις, καθιστώντας παράλληλα τις ενισχύσεις, ορισμένες απαιτήσεις και εργαλεία αντιμετώπισης κρίσεων πιο ευέλικτες και ευκολότερες στη διαχείριση. Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας απλούστευσης που ευθυγραμμίζεται με την Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας της ΕΕ και στηρίζει την ανταγωνιστικότητα, την ανθεκτικότητα και την ψηφιοποίηση του γεωργικού τομέα, καθώς και ειδικά των νέων γεωργών και των γεωργών βιολογικών προϊόντων.
Οι γεωργοί σε ολόκληρη την ΕΕ υπόκεινται σε επαχθείς διοικητικές υποχρεώσεις που συχνά δεν αντικατοπτρίζουν την επιτόπια πραγματικότητα. Αυτή η κανονιστική επιβάρυνση είναι χρονοβόρα και δημιουργεί κόστος για τους γεωργούς και τις εθνικές διοικήσεις. Οδηγεί σε χαμηλότερη αποδοχή των υποχρεώσεων και μπορεί επίσης να αποθαρρύνει τις επενδύσεις.
Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η Επιτροπή προτείνει τώρα στοχευμένες λύσεις μέσω μιας σειράς συγκεκριμένων νομοθετικών αλλαγών με βάση την επιχειρησιακή πείρα και την εκτενή ανατροφοδότηση από τα ενδιαφερόμενα μέρη και τα κράτη μέλη.
Απλουστευμένο καθεστώς ενίσχυσης για τους μικροκαλλιεργητές
Για να καταστεί ελκυστικότερη, το ετήσιο κατ’ αποκοπή ποσό —δηλαδή μια ενιαία ετήσια εκταμίευση— για τους μικροκαλλιεργητές θα αυξηθεί από 1.250 ευρώ σε 2.500 ευρώ. Σκοπός των ενισχύσεων αυτών για τους μικροκαλλιεργητές είναι η προώθηση μιας πιο ισορροπημένης κατανομής της στήριξης, η ενίσχυση της ζωτικότητας των αγροτικών περιοχών όπου οι μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις διαδραματίζουν καίριο οικονομικό ρόλο και η μείωση του διοικητικού φόρτου τόσο για τους γεωργούς όσο και για τις αρχές. Οι εν λόγω γεωργοί θα εξαιρούνται επίσης από ορισμένους περιβαλλοντικούς κανόνες (αιρεσιμότητα), ενώ μπορούν να επωφελούνται από ενισχύσεις που ανταμείβουν τη φιλική προς το περιβάλλον γεωργία (οικολογικά προγράμματα).
Απλουστευμένες περιβαλλοντικές απαιτήσεις και έλεγχοι
Η δέσμη μέτρων απλούστευσης αποσκοπεί στην καλύτερη προσαρμογή των διαφόρων γεωργικών πρακτικών και των τοπικών συνθηκών, μειώνοντας παράλληλα τις αλληλεπικαλύψεις με τους υφιστάμενους εθνικούς κανόνες.
Για παράδειγμα, οι πιστοποιημένες βιολογικές εκμεταλλεύσεις θα θεωρείται αυτομάτως ότι πληρούν ορισμένες από τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις της ΕΕ για χρηματοδότηση.
Για ορισμένες από τις πιο απαιτητικές απαιτήσεις, οι γεωργοί μπορούν να επωφεληθούν από κίνητρα για την προστασία των τυρφώνων και των υγροτόπων, όπως ορίζεται στην καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση 2 (ΚΓΠΚ 2). Η στήριξη αυτή θα τους βοηθήσει επίσης να συμμορφωθούν με τους εθνικούς κανόνες που υπερβαίνουν τα πρότυπα της ΕΕ, διασφαλίζοντας δίκαιη αποζημίωση για τις προσπάθειές τους.
Για να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος των ελέγχων, οι έλεγχοι θα εξορθολογιστούν μέσω της χρήσης δορυφόρων και τεχνολογίας. Επιπλέον, θα εισαχθεί μια νέα αρχή: μόνο ένας επιτόπιος έλεγχος ετησίως ανά εκμετάλλευση.
Ενισχυμένη διαχείριση κρίσεων και απλούστερες διαδικασίες για τις εθνικές διοικήσεις
Οι γεωργοί της ΕΕ που πλήττονται από φυσικές καταστροφές ή ασθένειες των ζώων θα λάβουν καλύτερη στήριξη χάρη στις νέες ενισχύσεις για την αντιμετώπιση κρίσεων που διατίθενται στο πλαίσιο των στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ και χάρη σε πιο ευέλικτα και προσβάσιμα εργαλεία διαχείρισης κινδύνων.
Τα κράτη μέλη θα επωφεληθούν από μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά την προσαρμογή των στρατηγικών τους σχεδίων για την ΚΑΠ, με την προηγούμενη έγκριση της Επιτροπής να απαιτείται μόνο για στρατηγικές τροποποιήσεις. Αυτό θα έχει θετικό αντίκτυπο στους γεωργούς, οι οποίοι θα επωφεληθούν ταχύτερα από τις αλλαγές που εισάγονται.
Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ψηφιοποίησης
Οι μικροκαλλιεργητές θα είναι ευκολότερο να λάβουν χρηματοδοτική στήριξη μέσω μιας νέας απλής επιλογής χρηματοδότησης που θα προσφέρει έως και 50 000 ευρώ ως κατ’ αποκοπή ποσό για να συμβάλει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών τους εκμεταλλεύσεων.
Οι εθνικές διοικήσεις θα ενθαρρυνθούν περαιτέρω να αναπτύξουν διαλειτουργικά ψηφιακά συστήματα. Σύμφωνα με την αρχή «έκθεση μία φορά, χρήση πολλές φορές», στόχος είναι οι γεωργοί να πρέπει να υποβάλλουν τα δεδομένα τους μόνο μία φορά, μέσω ενός ενιαίου συστήματος, εξοικονομώντας χρόνο, μειώνοντας το διοικητικό κόστος και βελτιώνοντας τη διαχείριση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.
Επόμενα βήματα
Η νομοθετική πρόταση θα υποβληθεί τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο προς έγκριση.
Παράλληλα με τις αλλαγές στους κύριους κανόνες της ΚΑΠ, η Επιτροπή θα προτείνει επίσης αργότερα εντός του τρέχοντος έτους περαιτέρω μέτρα απλούστευσης, μεταξύ άλλων από τομείς εκτός της γεωργίας, με στόχο τη μείωση του φόρτου υποβολής εκθέσεων και ελέγχου και τη διευκόλυνση της υιοθέτησης των νέων δυνατοτήτων ευελιξίας που προσφέρει η γενική απλούστευση της ΚΓΠ. Τα βήματα αυτά περιγράφονται σε χάρτη πορείας.
Δηλώσεις Επιτρόπων
Ραφαέλε Φίτο, εκτελεστικός αντιπρόεδρος αρμόδιος για τη συνοχή και τις μεταρρυθμίσεις
« Η δέσμη μέτρων που παρουσιάστηκε σήμερα δημιουργεί νέες ευκαιρίες για τους γεωργούς. Στόχος μας είναι να παρέμβουμε στον τρέχοντα προγραμματισμό για την επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων σε σύντομο χρονικό διάστημα. Θέλουμε να δράσουμε άμεσα, με αποφασιστικότητα και αποτελεσματικότητα. Ακούμε τις ανάγκες του γεωργικού τομέα και ανταποκρινόμαστε με στοχευμένο τρόπο στα αιτήματά τους, ώστε να τους προσφέρουμε τις καλύτερες συνθήκες εργασίας, να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα του τομέα και να προσφέρουμε στους Ευρωπαίους πολίτες μια σύγχρονη, αποτελεσματική γεωργία με επίκεντρο το προϊόν —και όχι τη γραφειοκρατία.».
Βάλντις Ντομπρόβσκις, επίτροπος Οικονομίας και Παραγωγικότητας, Εφαρμογής και Απλούστευσης
«Αυτή η ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων για τη στήριξη του γεωργικού τομέα της Ευρώπης αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό βήμα προόδου όσον αφορά την υλοποίηση του θεματολογίου μας για την απλούστευση. Πρέπει να στηρίξουμε τους γεωργούς της Ευρώπης με απλούστερους, αναλογικότερους και καλύτερα προσαρμοσμένους στις ανάγκες τους κανόνες. Τα μέτρα μας θα συμβάλουν στην εξοικονόμηση σχεδόν 1,6 δισ. ευρώ ετησίως για τους γεωργούς της Ευρώπης, καθιστώντας παράλληλα ευκολότερη την πλοήγηση στους κανόνες και τα μέσα στήριξης. Η μείωση της γραφειοκρατίας θα μετατοπίσει την εστίαση σε αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία – τη γεωργία και όχι τις μορφές.».
Κριστόφ Χάνσεν, επίτροπος Γεωργίας και Τροφίμων
«Επαναφέρουμε τον πραγματισμό στην Κοινή Γεωργική Πολιτική. Οι προτάσεις μας σήμερα επιτυγχάνουν μια ισορροπία μεταξύ της ανάγκης να υπάρχει μια πολιτική κατάλληλη για τις επιτόπιες πραγματικότητες, διασφαλίζοντας παράλληλα μια ορισμένη σταθερότητα για όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς στον τομέα της γεωργίας. Η Επιτροπή είναι με την πλευρά των γεωργών και καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να μειώσουμε τη γραφειοκρατία, ώστε να μπορούν να επικεντρωθούν σε αυτό που κάνουν καλύτερα· παραγωγή τροφίμων για όλους μας, προστατεύοντας παράλληλα τους φυσικούς μας πόρους. Είμαι πεπεισμένος ότι τα μέτρα αυτά θα αποφέρουν απτά αποτελέσματα στην πράξη. Καλώ τους συννομοθέτες να εγκρίνουν την πρόταση αυτή έως το τέλος του έτους, ώστε οι αλλαγές να μπορούν ήδη να φτάσουν στους γεωργούς το 2026.».
Ιστορικό
Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας θητείας, η Επιτροπή αντιμετωπίζει, κατά προτεραιότητα, αλληλεπικαλυπτόμενους, περιττούς ή δυσανάλογους κανόνες που επιβαρύνουν αδικαιολόγητα τις επιχειρήσεις της ΕΕ και αποτρέπουν την ανάπτυξη. Η Επιτροπή χαράσσει μια νέα πορεία προς την απλούστευση των κανόνων της ΕΕ, ώστε να καταστεί η οικονομία της ΕΕ πιο ανταγωνιστική και πιο ευημερούσα. Η Επιτροπή έχει σαφή στόχο να καταβάλει μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια απλούστευσης επιτυγχάνοντας μείωση του διοικητικού φόρτου κατά τουλάχιστον 25 % και τουλάχιστον 35 % για τις ΜΜΕ έως το τέλος της παρούσας εντολής, χωρίς να υπονομεύονται οι σχετικοί στόχοι πολιτικής. Η πρώτη δέσμη μέτρων «Omnibus» που εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο κάλυψε μια εκτεταμένη απλούστευση στους τομείς της υποβολής εκθέσεων για τη βιώσιμη χρηματοδότηση, της δέουσας επιμέλειας όσον αφορά τη βιωσιμότητα, του μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα, της ταξινόμησης και των ευρωπαϊκών επενδυτικών προγραμμάτων.
Στη γεωργία, αυτό σημαίνει ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της ΕΕ, μειώνοντας παράλληλα τον διοικητικό φόρτο τόσο για τους γεωργούς όσο και για τις δημόσιες αρχές και λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές καταστάσεις και ανάγκες των γεωργών της ΕΕ.
Η σημερινή δέσμη μέτρων για τη γεωργία βασίζεται στα μέτρα απλούστευσης που έχει ήδη θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2024. Αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης διαδικασίας που θα συνεχιστεί αργότερα εντός του τρέχοντος έτους με μια οριζόντια δέσμη νομοθετικών μέτρων απλούστευσης, η οποία στοχεύει σε άλλες πολιτικές που επηρεάζουν τους γεωργούς, τις επιχειρήσεις γεωργικών προϊόντων διατροφής και τις διοικήσεις.
Η δέσμη μέτρων απλούστευσης αποτελεί βασικό παραδοτέο του οράματος για τη γεωργία και τα τρόφιμα που παρουσίασε η Επιτροπή τον Φεβρουάριο του 2025.
