Με την επισήμανση ότι η Ουκρανία τα έτη 2026-2027 θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα τεράστιο χρηματοδοτικό κενό, ακόμη και αν λήξει ο πόλεμος, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν απευθύνεται στα κράτη-μέλη ζητώντας τους να συμμετάσχουν στη συνολική προσπάθεια. Μεταξύ των λύσεων που προτείνει είναι η σύναψη δανείου με αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Και επισημαίνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να καταβάλει «συντονισμένη προσπάθεια» για να ηρεμήσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές εάν προχωρήσει αυτή η προσπάθεια. Η Κομισιόν έχει καταστήσει σαφές ότι προτιμά αυτήν τη λύση, την αξιοποίηση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των αμυντικών και στρατιωτικών.
Η Ουκρανία εκτιμάται ότι τα επόμενα δύο χρόνια θα χρειαστεί 135,7 δισεκατομμύρια ευρώ.
Στην επιστολή της η πρόεδρος της Κομισιόν επισημαίνει ότι η προσπάθεια να χρησιμοποιηθούν τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας ενέχει κίνδυνο «αλυσιδωτών επιπτώσεων». Κυρίως διότι το δάνειο μπορεί να εκληφθεί λανθασμένα από άλλους ως δήμευση.
Νομικοί κίνδυνοι
Η πρόταση της Κομισιόν είναι αυτά τα περιουσιακά στοιχεία να χρησιμοποιηθούν για να δανείσουν την Ουκρανία με μηδενικό επιτόκιο. Η αποπληρωμή θα εξαρτάται από μελλοντικές επανορθώσεις. Οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να παρέχουν εγγυήσεις για την κάλυψη πιθανών νομικών ή οικονομικών κινδύνων.
Στην επιστολή η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναφέρει: «Καθώς αυτή η επιλογή θα αποτελούσε μια οικονομικά και νομικά καινοτόμο λύση, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο πιθανών αλυσιδωτών επιπτώσεων, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών αγορών».
«Θα πρέπει να καταβληθεί συντονισμένη προσπάθεια από την Ένωση, και ενδεχομένως από διεθνείς εταίρους, για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας αντίληψης», προσθέτει. Και σημειώνει ότι αυτός ο «κίνδυνος μπορεί επίσης να μειωθεί περαιτέρω εάν οι διεθνείς εταίροι λάβουν παρόμοια μέτρα με το δάνειο αποζημιώσεων».
Οι αντιρρήσεις του Βελγίου
Τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία κρατούνται στο Βέλγιο, στο Euroclear, το γραφείο συμψηφισμού της ΕΕ. Η κυβέρνηση του Βελγίου έχει εκφράσει αντιρρήσεις για την αξιοποίησή τους, καθώς φοβάται ότι θα βλάψει τη φήμη του Eurocrear. Και, κατά συνέπεια, θα μπορούσε να προκαλέσει μαζική έξοδο επενδυτικών κεφαλαίων από την Ευρώπη.
Ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Μπαρτ ντε Βέβερ, έθεσε τον όρο, για να υποστηρίξει το σχέδιο, οι σχετικοί οικονομικοί και νομικοί κίνδυνοι να μοιραστούν μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Επίσης, ζητά και άλλες δυτικές χώρες που κατέχουν ρωσικά περιουσιακά στοιχεία τα χρησιμοποιήσουν για να υποστηρίξουν την πολεμική προσπάθεια του Κιέβου.
Το Euroclear κατέχει τη συντριπτική πλειονότητα των περίπου 260 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν παγώσει παγκοσμίως λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Στο Euroclear βρίσκονται περίπου 185 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι τόκοι αυτών των χρημάτων ήδη αξιοποιούνται από το Ταμείο για να υποστηρίξει ένα ξεχωριστό δάνειο 45 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ουκρανία.
Ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ κρατούν επίσης οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Ιαπωνία.
Οι εναλλακτικές λύσεις
Εκτός από το δάνειο με εγγύηση τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, η Κομισιόν προτείνει άλλες δύο εναλλακτικές λύσεις. Αναφέρει ότι για να μπορέσει η Ουκρανία να καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες υπάρχουν ακόμη δύο επιλογές:
Η πρώτη, και φαινομενικά πιο απλή, είναι η παροχή άμεσων επιχορηγήσεων από την ΕΕ. Τα κεφάλαια, ύψους 45 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως, θα κατανεμηθούν στα κράτη μέλη ως μερίδιο του ΑΕΠ.
Η δεύτερη προβλέπει δανεισμό της ΕΕ από τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Έτσι θα προσφέρει στην Ουκρανία ένα «δάνειο περιορισμένης προσφυγής» που θα αποπληρωθεί μόνο όταν λάβει αποζημιώσεις από τη Ρωσία, με τα κράτη μέλη να παρέχουν εγγυήσεις έναντι αθέτησης υποχρεώσεων.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υποστηρίζει στην επιστολή της ότι το δάνειο επανορθώσεων, είναι ο «πιο αποτελεσματικός» τρόπος για να υποστηριχθεί η Ουκρανία. Ωστόσο, αναφέρει ότι τα τρία αυτά μοντέλα θα μπορούσαν να συνδυαστούν ή να αλληλοδιαδέχονται. Και έτσι να διασφαλιστεί η έγκαιρη, προβλέψιμη και βιώσιμη υποστήριξη.
Στη σύνοδο του Δεκεμβρίου
Εν όψει της συνόδου κορυφής της ΕΕ τον Δεκέμβριο, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επισημαίνει ότι τότε θα πρέπει να ληφθούν οι σχετικές αποφάσεις. Υποστηρίζει ότι έτσι θα διατηρηθεί η πίεση προς τη Ρωσία και θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για αναστολή των εχθροπραξιών και μελλοντικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
