Το Επταπύργιο, γνωστό και ως Γεντί Κουλέ (από το τουρκικό Yedi Kule – «Επτά Πύργοι»), αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά και ιστορικά μνημεία της Θεσσαλονίκης. Δεσπόζει στο βορειοανατολικό άκρο της Άνω Πόλης, πάνω στα τείχη που προστάτευαν την πόλη από την αρχαιότητα, και αποτελεί ένα μνημείο που συμπυκνώνει πάνω από δεκαπέντε αιώνες ιστορίας.
Από το Βυζάντιο ως την Οθωμανική περίοδο
Το Επταπύργιο χτίστηκε πιθανότατα τον 4ο αιώνα μ.Χ., επί αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α΄, ως τμήμα του βυζαντινού οχυρωματικού συστήματος της Θεσσαλονίκης. Το όνομά του οφείλεται στους επτά πύργους του συγκροτήματος, που σχηματίζουν ένα ισχυρό φρούριο στην κορυφή της πόλης. Κατά τη διάρκεια των αιώνων, το φρούριο ενισχύθηκε και ανακαινίστηκε πολλές φορές, ιδιαίτερα κατά τη βυζαντινή και την οθωμανική εποχή.
Advertisment
Μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς το 1430, το Επταπύργιο χρησιμοποιήθηκε ως στρατιωτικό φρούριο και αργότερα, από τον 19ο αιώνα, μετατράπηκε σε φυλακή – μία από τις πιο γνωστές και αυστηρές των Βαλκανίων.
Οι «φυλακές του Γεντί Κουλέ»
Η ονομασία «Γεντί Κουλέ» έγινε συνώνυμη με τις φυλακές που στεγάζονταν εκεί. Για περισσότερο από εκατό χρόνια, μέχρι και τη δεκαετία του 1980, το Επταπύργιο λειτούργησε ως σωφρονιστικό ίδρυμα. Εκεί κρατήθηκαν κοινοί κατάδικοι αλλά και πολιτικοί κρατούμενοι, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου και της Δικτατορίας.
Η φήμη των φυλακών ήταν σκοτεινή, με αναφορές σε άσχημες συνθήκες κράτησης και βασανισμούς. Παρ’ όλα αυτά, το Επταπύργιο έγινε και σύμβολο αντίστασης και μνήμης, αποτυπωμένο σε τραγούδια, ποιήματα και λαϊκές ιστορίες. Χαρακτηριστικό είναι το γνωστό ρεμπέτικο τραγούδι «Στης φυλακής τα σίδερα» που αναφέρεται στο Γεντί Κουλέ.
Advertisment
Από φυλακή σε πολιτιστικό μνημείο
Από τη δεκαετία του 1980, οι φυλακές έκλεισαν και ξεκίνησαν αναστηλωτικές εργασίες από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης. Σήμερα, το Επταπύργιο αποτελεί επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο και πολιτιστικό κέντρο, όπου φιλοξενούνται εκθέσεις, θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες. Από τα τείχη του, οι επισκέπτες απολαμβάνουν μία από τις ωραιότερες πανοραμικές θέες της Θεσσαλονίκης.
Το Επταπύργιο δεν είναι απλώς ένα φρούριο ή μια παλιά φυλακή· είναι ένας τόπος που κουβαλά τη μνήμη της πόλης, με ιστορίες δόξας, πόνου και ελευθερίας. Σήμερα, στέκει ως ζωντανό σύμβολο της διαχρονικής Θεσσαλονίκης – μιας πόλης που ξέρει να επιβιώνει και να μεταμορφώνεται μέσα στους αιώνες.
