Επί χρόνια, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει χειριστεί επιδέξια τη γεωπολιτική ασάφεια, ισορροπώντας ανάμεσα στους συμμάχους του ΝΑΤΟ και σε αντιπάλους όπως το Ιράν. Ομως το πιο ανησυχητικό στοίχημά του εκτυλίσσεται μακριά από τα ευρωπαϊκά πρωτοσέλιδα, κατά μήκος του στενού Μπαμπ αλ Μαντέμπ στην Υεμένη – και πλέον έχει αποκαλυφθεί. Στις αρχές Ιουλίου, οι υποστηριζόμενοι από το Ιράν αντάρτες Χούθι χτύπησαν δύο πλοία ελληνικών συμφερόντων, το «Magic Seas» και το «Eternity C», σκοτώνοντας τέσσερα μέλη πληρώματος και απάγοντας άλλα. Το «Magic Seas» ταξίδευε από την Κίνα προς την Τουρκία μεταφέροντας σίδηρο και λιπάσματα. Το «Eternity C» κατευθυνόταν από το Τζιμπουτί στη Σαουδική Αραβία· ωστόσο, οι Χούθι ψευδώς ισχυρίστηκαν ότι κατευθυνόταν προς το ισραηλινό λιμάνι του Εϊλάτ. Οι ελληνικές ναυτεργατικές ενώσεις απαίτησαν επειγόντως να χαρακτηριστεί η Ερυθρά Θάλασσα εμπόλεμη ζώνη.
Με την πρώτη ματιά, αυτές οι επιθέσεις μοιάζουν με ακόμη ένα επεισόδιο στη διαρκή σύγκρουση της Υεμένης. Ομως οι συνέπειές τους ξεπερνούν κατά πολύ τη Μέση Ανατολή. Αποκαλύπτουν συστηματική συνενοχή της Τουρκίας στους πολέμους διά πληρεξουσίων του Ιράν – μια πραγματικότητα που λίγοι αναγνωρίζουν δημόσια.
Τα στοιχεία ωστόσο είναι αδιάψευστα. Στα τέλη του 2023, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ κατονόμασε ρητά την εταιρεία Al Aman Kargo, με έδρα την Κωνσταντινούπολη, οικονομικό δίαυλο που διοχέτευε εκατομμύρια δολάρια από τη Δύναμη Quds του Ιράν (επίλεκτη μονάδα των Φρουρών της Επανάστασης) προς τα δίκτυα των Χούθι στη Σαναά. Η Al Aman Kargo προέκυψε άμεσα από επιχειρήσεις της Δύναμης Quds, οι οποίες προηγουμένως προστατεύονταν από τις τουρκικές αρχές. Τον Απρίλιο του 2025, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ αποκάλυψε περαιτέρω αυτό το δίκτυο, κατονομάζοντας τον Ιρανό λαθρέμπορο χρήματος Χοσεΐν Τζαφάρι, που δραστηριοποιείται με βάση την Τουρκία, ως το κεντρικό πρόσωπο στη διευκόλυνση συναλλαγών εκατομμυρίων, περιλαμβανομένων αγορών κλεμμένων ουκρανικών σιτηρών και ρωσικών όπλων, τα οποία διοχετεύονται στους Χούθι μέσω Τούρκων μεσαζόντων. Η Αγκυρα εξακολουθεί να σιωπά, παρά τις αποστολές τουρκικών όπλων που έχουν κατασχεθεί μέσα στην τελευταία δεκαετία –δεκάδες χιλιάδες τυφέκια κρυμμένα σε φορτία με ζάχαρη και πλαστικά– που δεν οδήγησαν ποτέ σε διώξεις.
Το 2014, η κυβέρνηση Ερντογάν ανέστειλε μια σημαντική έρευνα για τις επιχειρήσεις της Δύναμης Quds εντός των συνόρων της Τουρκίας. Οι ανακριτές απαλλάχθηκαν των καθηκόντων τους και οι κατηγορούμενοι ως πράκτορες του Ιράν αφέθηκαν ελεύθεροι, ιδρύοντας εταιρείες-βιτρίνες όπως η Al Aman, για να διευκολύνουν μυστικά δίκτυα χρηματοδότησης και διακίνησης όπλων που ενίσχυαν τους Χούθι. Ο Ερντογάν, ο οποίος αρχικά ήταν αντίθετος στους Χούθι κατά τη σαουδαραβική επέμβαση του 2015, στράφηκε προς μια «ενεργό ουδετερότητα» μετά την απομόνωση του Κατάρ το 2017, εμβαθύνοντας αθόρυβα τους δεσμούς με τους πληρεξούσιους του Ιράν. Ορισμένοι από αυτούς τους Ιρανούς πράκτορες επανεμφανίστηκαν αργότερα στις κυρώσεις του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ – συμπεριλαμβανομένης της Al Aman Kargo.
Με την ενεργοποίηση των ιρανικών χρηματοοικονομικών διαύλων, η Τουρκία τροφοδότησε έμμεσα την πρόσφατη ναυτική εκστρατεία των Χούθι, η οποία κλιμακώθηκε το 2024-2025. Οταν οι Χούθι χτύπησαν το τουρκικών συμφερόντων πλοίο «Anadolu S» τον Νοέμβριο του 2024, η Αγκυρα εξέδωσε μόνο μια υποτονική καταδίκη, στέλνοντας μήνυμα ανοχής από πλευράς Ερντογάν για να διατηρήσει τις σχέσεις με τους πληρεξουσίους του Ιράν.
Κρίση ασφαλείας – Η Αθήνα, η νοτιοανατολική άγκυρα του ΝΑΤΟ, αντιμετωπίζει τώρα απειλές από ιρανικούς πληρεξουσίους που ενισχύονται μέσω της τουρκικής εμπλοκής. Για την Ελλάδα, αυτό δεν είναι πλέον μια μακρινή γεωπολιτική υπόθεση – είναι μια επείγουσα κρίση ασφαλείας
Ομως, με πλοία ελληνικών συμφερόντων πλέον να βρίσκονται στο στόχαστρο, η μυστική υποστήριξη του Ερντογάν θέτει άμεσα σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή ναυτική ασφάλεια. Η Αθήνα, νοτιοανατολική «άγκυρα» του ΝΑΤΟ, αντιμετωπίζει τώρα απειλές από ιρανικούς πληρεξουσίους που ενισχύονται μέσω της τουρκικής εμπλοκής. Για την Ελλάδα, αυτό δεν είναι πλέον μια μακρινή γεωπολιτική υπόθεση – είναι μια επείγουσα κρίση ασφαλείας. Για το ΝΑΤΟ, αποτελεί μια βαθιά δοκιμασία: για πόσο ακόμη μπορεί η Συμμαχία να ανέχεται μια τόσο ανοιχτή προδοσία;
Η αντίδραση του ΝΑΤΟ αποδυναμώθηκε περαιτέρω από τη στάση του προέδρου Τραμπ, ο οποίος παρουσίασε τον Ερντογάν ως «λογικό και καλοπροαίρετο», ουσιαστικά ενθαρρύνοντας τη συνεργασία της Αγκυρας με τους πληρεξουσίους του Ιράν.
Αυτή η ανησυχητική δυναμική πρέπει να καταστεί ξεκάθαρη. Με κρίσιμους θαλάσσιους διαύλους να απειλούνται, το ΝΑΤΟ πρέπει επειγόντως να αντιμετωπίσει τη μυστική υποστήριξη της Τουρκίας. Αν συνεχιστεί η ανοχή στο επικίνδυνο παιχνίδι του Ερντογάν, το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε. διακινδυνεύουν να ενθαρρύνουν περαιτέρω τους πληρεξουσίους του Ιράν, να εντείνουν την περιφερειακή ανασφάλεια και να καταρρακώσουν την ίδια την έννοια της αποτροπής.
Ηρθε η ώρα οι Δυτικοί να αντιμετωπίσουν ανοιχτά τη μυστική συνενοχή του Ερντογάν, να τερματίσουν τη στρατηγική ασάφεια που τροφοδοτεί τις συγκρούσεις και να καταστήσουν σαφές ότι η ενίσχυση τρομοκρατικών οργανώσεων δεν είναι διαπραγματεύσιμη στάση. Η σιωπή δεν αποτελεί πια εναλλακτική στάση. Η Ελλάδα έχει ήδη πληρώσει το ανθρώπινο τίμημα και η αξιοπιστία του ΝΑΤΟ κρέμεται από μια κλωστή.
Αξιόπιστες αναφορές δείχνουν ότι η τουρκική επικράτεια λειτουργεί ως κόμβος διέλευσης για Ιρανούς πράκτορες που διοχετεύουν κεφάλαια στη Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Το ΝΑΤΟ πρέπει να σταματήσει να μοιράζεται πληροφορίες και να συνεργάζεται σε ευαίσθητους στρατιωτικούς τομείς με την Τουρκία, έως ότου η Αγκυρα διαλύσει αποδεδειγμένα τα δίκτυα που συνδέονται με τις ιρανικές δυνάμεις. Μόνο μια αποφασιστική αντιμετώπιση της μυστικής υποστήριξης της Τουρκίας προς τις «μαριονέτες» του Ιράν θα αποκαταστήσει την αξιοπιστία του ΝΑΤΟ και θα διασφαλίσει τις ναυτικές διόδους της Ευρώπης.
Ο κ. Σάι Γκαλ είναι στρατηγικός αναλυτής. Εχει διατελέσει σύμβουλος Ισραηλινών αξιωματούχων και αντιπρόεδρος Εξωτερικών Σχέσεων στην Israel Aerospace Industries (IAI).
