Το γεγονός και μόνο ότι ο Τούρκος πρόεδρος πέρασε την πόρτα του Λευκού Οίκου μετά από έξι ολόκληρα χρόνια, καθώς ο Τζο Μπάιντεν ποτέ δεν τον προσκάλεσε αποτελεί μια πρώτη νίκη για τον Ερντογάν.
Ωστόσο όλα τα δεδομένα συνηγορούν ότι οι σχέσεις των δύο χωρών μπήκαν σε νέα βάση καθώς ο ίδιος ο Τραμπ δήλωσε μετά το πέρας της συνάντησής τους που κράτησε δύο ώρες και είκοσι λεπτά ότι ήταν «σπουδαία».
Οι συμφωνίες που υπέγραψαν
Από την πλευρά της η τουρκική κυβέρνηση έκανε γνωστό ότι υπεγράφησαν συμφωνίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μία από αυτές αφορά την πυρηνική ενέργεια.
Συνοπτικά όσα ανέφεραν οι τουρκικές πηγές:
- Η Τουρκία υπέγραψε με τις ΗΠΑ 20ετή συμφωνία ύψους 43 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ετήσια εισαγωγή 4 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ έως το 2045.
- Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με την Boeing αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αγορά περισσότερων από 200 επιβατικών αεροσκαφών.
- Υπογράφηκε Μνημόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας στον τομέα της Πολιτικής Πυρηνικής Ενέργειας.
«Πολυδιάστατη συνεργασία»
«Έχουμε ξεκινήσει μια νέα διαδικασία που θα εμβαθύνει περαιτέρω τη βαθιά ριζωμένη και πολυδιάστατη συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Ηνωμένων Πολιτειών στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας.
Μετά τη συνάντηση, υπογράψαμε το Μνημόνιο Συνεργασίας για τη Στρατηγική Πολιτική Πυρηνική Συνεργασία παρουσία των ηγετών, μαζί με τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο.
Ελπίζω ότι το έργο που θα εκτελεστεί στο πλαίσιο της συμφωνίας θα αποφέρει αμοιβαία οφέλη και για τις δύο χώρες κατά την επόμενη περίοδο» ανέφερε σε ανάρτηση του ο υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ.
Οι δύο ηγέτες συζήτησαν μία σειρά από θέματα διεθνούς αλλά και διμερούς ενδιαφέροντος ανάμεσά τους και το θέμα της πώλησης F-35 στην Τουρκία από τις ΗΠΑ.
Μια καρφίτσα όλο… νόημα
Ο Τραμπ – που φορούσε μια καρφίτσα με τα F -35 στο πέτο – απαντώντας σε ερώτηση για το πόσο σύντομα θα μπορούσαν να αρθούν οι κυρώσεις των ΗΠΑ που σταματούν τις πωλήσεις των εν λόγω αεροσκαφών στην Τουρκία είπε: «Αν έχουμε μια καλή συνάντηση, σχεδόν αμέσως».
Ο Ντόναντ Τραμπ με διπλή καρφίτσα στο πέτο, μία με την αμερικανική σημαία και η άλλη που ίσως συμβολίζει τις εξελίξεις… με μαχητικό F-35
AP Photo/Evan Vucci
«Ξέρω ότι θέλει τα F-35», είπε ο Τραμπ για τον Ερντογάν. «Και το συζητάμε πολύ σοβαρά», πρόσθεσε.
«Νομίζω ότι θα πετύχει στην αγορά των πραγμάτων που θα ήθελε να αγοράσει», είπε ο Τραμπ για τον Ερντογάν, αναφερόμενος στα αεροσκάφη F-35 και F-16.
«Χρειάζεται ορισμένα πράγματα και εγώ χρειάζομαι ορισμένα πράγματα», συνέχισε ο πρόεδρος, «και θα καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα».
Υπενθυμίζεται ότι το 2019, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ ως προέδρου, οι ΗΠΑ απέσυραν την Τουρκία από το πρόγραμμα που όριζε ότι η Ουάσινγκτον πωλούσε εξελιγμένα μαχητικά αεροσκάφη F-35 σε συμμάχους.
Οι ΗΠΑ εξέφρασαν τότε φόβους ότι η χρήση ρωσικής τεχνολογίας από την Τουρκία θα μπορούσε να οδηγήσει στη συλλογή στρατιωτικών δεδομένων των ΗΠΑ, καθώς τότε η Άγκυρα παρά τις αντιρρήσεις της Ουάσινγτον είχαν προχωρήσει στην αγορά του συστήματος S-400 από τη Μόσχα.
Φυσικά για να επιτραπεί η πώληση F-35 στην Τουρκία πρέπει να δώσει το πράσινο φως το Κογκρέσο με πολλά μέλη του να έχουν εκφράσει ανησυχίες για το ενδεχόμενο πώλησης του μαχητικού στην Άγκυρα.
Ωστόσο η τουρκική πλευρά είναι αισιόδοξη. «Παρά την αναμενόμενη αντίσταση από το Κογκρέσο των ΗΠΑ, ένα πράσινο φως για την απόκτηση F-35 από την Τουρκία δεν είναι αδιανόητο, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει πολιτική βούληση και από τις δύο πλευρές και ότι οι διπλωμάτες θα μπορέσουν να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο που θα αντιμετωπίζει όλα τα γνωστά ζητήματα», δήλωσε ο Τιμούρ Σοϊλεμέζ, πρώην Τούρκος πρέσβης με μεγάλη εμπειρία στις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ.
Οι δυο τους συζήτησαν ακόμη την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16. Οι ΗΠΑ είχαν εγκρίνει την πώληση των F-16 στην Τουρκία τον Ιανουάριο του 2024, αφού το τουρκικό κοινοβούλιο επικύρωσε την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Η συζήτηση για τη Χάλκη και η υπόσχεση
Οι δύο ηγέτες συζήτησαν για το θέμα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης με τον Ερντογάν να υπόσχεται ότι η Τουρκία θα κάνει ότι της αναλογεί.
«Θα κάνουμε ότι μας αναλογεί» δήλωσε μεταξύ άλλων ο Τούρκος πρόεδρος αναφερόμενος στο θέμα της Σχολής της Χάλκης, τονίζοντας ότι θα συζητήσει το θέμα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη. «Θα συζητήσω το θέμα όταν επιστρέψω με τον Βαρθολομαίο» τόνισε.
Η απάντηση του Ντόναλντ Τραμπ σε αυτή τη δήλωση του Τούρκου ομολόγου του ήταν: «Η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία ήταν εδώ και θα ήθελαν πραγματικά να έχουν κάποια βοήθεια».
Ο Τραμπ αναφερόταν στην συνάντηση που είχε την Τρίτη (16/9) με τον Οικουμενικό Πατριάχη στο Λευκό Οίκο για την οποία ο τελευταίος δήλωσε: «Για τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης και την επαναλειτουργία της, φαίνεται ότι ήξερε το πρόβλημα. Από την πλευρά μας, είπαμε ότι από πέρσι με πρωτοβουλία του προέδρου Ερντογάν, άρχισε ένας διάλογος μεταξύ Πατριαρχείου και τουρκικής κυβερνήσεως. Ο πρόεδρος Ερντογάν ανέθεσε στον υπουργό Παιδείας να επισκεφθεί τη Χάλκη και να συναντήσει τους αρμοδίους του Πατριαρχείου εκεί και έτσι ξεκίνησε ένας διάλογος, τον οποίο θέλουμε να επισπεύσουμε όσο μπορούμε, ώστε τον Σεπτέμβριο του 2026 να μπορέσουμε να δεχθούμε τους πρώτους μαθητές».
Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης έκλεισε από το τουρκικό κράτος το 1971 και έκτοτε παραμένει πηγή διαμάχης με την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τι είπε για τους Patriot
Αφού πρώτα χαρακτήρισε «ηλίθιες τις αποφάσεις» της κυβέρνησης Μπάιντεν να μην πουλήσει πυραύλους Patriot στην Τουρκία, ο πρόεδρος των ΗΠΑ απάντησε ότι είναι στην ατζέντα.
«Θα κάνουμε μερικές σπουδαίες εμπορικές συμφωνίες και για τις δύο χώρες. Κάνουμε πολλές δουλειές με την Τουρκία. Κατασκευάζουν εξαιρετικά προϊόντα. Κατασκευάζουν όμορφα, σπουδαία προϊόντα, πραγματικά φανταστικούς κατασκευαστές, και αγοράζουμε πολλά από αυτούς, και αγοράζουν πολλά από εμάς», πρόσθεσε.
Τι είπαν για την Ουκρανία και τη Γάζα
Αναφερόμενος στο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο Ερντογάν στις εξελίξεις στην Ουκρανία ο Τραμπ τόνισε ότι ο Τούρκος ηγέτης «χαίρει μεγάλου σεβασμού και από τους δύο» και θα μπορούσε να αποτελέσει «μεγάλη επιρροή» αν ήθελε, αν και αυτή τη στιγμή είναι «πολύ ουδέτερος».
«Γνωρίζει τον Πούτιν όπως εγώ», προσθέτει, επαναλαμβάνοντας έναν πολυσυζητημένο ισχυρισμό ότι έχει διευθετήσει αρκετούς πολέμους, αλλά ότι «πίστευε ότι αυτός θα ήταν ένας από τους πιο εύκολους να διευθετηθεί».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στη συνέχεια δήλωσε ότι ελπίζει ότι η Τουρκία θα σταματήσει να αγοράζει πετρέλαιο από τη Ρωσία.
«Θα ήθελα να σταματήσει να αγοράζει πετρέλαιο από τη Ρωσία, ενώ η Ρωσία συνεχίζει την έξαρσή της εναντίον της Ουκρανίας, και αυτοί πολεμούν», είπε χαρακτηριστικά. «Έχουν ήδη χάσει εκατομμύρια ζωές, και για ποιο λόγο, ξέρετε, για ποιο λόγο; Αίσχος».
Ο Ερντογάν δεν αναφέρθηκε άμεσα στα σχόλια του Τραμπ για τη Ρωσία.
Για τη Γάζα ο Αμερικανός πρόεδρος κατάφερε να αποφύγει κάθε είδους δημόσια κριτική, λέγοντας ότι δεν γνωρίζει τη στάση του Ερντογάν.
Αυτή την εβδομάδα, ο Ερντογάν έκανε αυτή τη στάση εξαιρετικά σαφή σε δύο περιπτώσεις.
Στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Τούρκος πρόεδρος κάλεσε τον κόσμο να «σταθεί όρθιος στο πλευρό των καταπιεσμένων Παλαιστινίων στο όνομα της ανθρωπότητας».
«Ενώ ο λαός σας αντιδρά ενάντια στη βαρβαρότητα στη Γάζα, να έχετε το θάρρος να το κάνετε», είπε ο Ερντογάν.
Στη συνέχεια, σε συνέντευξή του στο Fox, ο Ερντογάν δήλωσε ρητά ότι «η γενοκτονία προκαλείται από τον Νετανιάχου», μια πολύ διαφορετική άποψη από αυτήν της κυβέρνησης Τραμπ.
Εύσημα από τον Τραμπ στον Ερντογάν για τη Συρία
Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε στους δημοσιογράφους την Πέμπτη ότι ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι «υπεύθυνος» για την απομάκρυνση του καθεστώτος Άσαντ από τη Συρία.
«Πιστεύω ότι ο πρόεδρος Ερντογάν είναι ο υπεύθυνος για τη Συρία, για την επιτυχή μάχη που δόθηκε για την απομάκρυνση του προηγούμενου ηγέτη της Συρίας. Και πιστεύω ότι αυτός ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος. Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη. Αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα μεγάλο επίτευγμα», δήλωσε ο Τραμπ.
