Τα νέα κεφάλαια του κληρονομικού δικαίου που αφορούν την εξ αδιαθέτου διαδοχή, δηλαδή το «μοίρασμα» της περιουσίας όταν δεν υπάρχει διαθήκη (κληρονομιές) έχει ξεκινήσει να συντάσσει η Ομάδα Εργασίας που συγκροτήθηκε με απόφαση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Δικαιοσύνης για να προχωρήσει σε μια σειρά μεταρρυθμίσεων, με στόχο μέχρι το τέλος Ιουνίου να έχει παραδώσει το σχέδιο νόμου που θα αποτελέσει τη βάση για τις αλλαγές έπειτα από σχεδόν οκτώ δεκαετίες στο συγκεκριμένο πεδίο του δικαίου.
Εξετάζονται αύξηση κληρονομικού μεριδίου, δικαιώματα ατόμων σε ελεύθερη ένωση και οικιακοί φροντιστές
Οι αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο, που λόγω της φύσης των δικαιωμάτων που περιλαμβάνει αφορά το σύνολο των πολιτών, κρίθηκαν αναγκαίες, καθώς έχουν επέλθει μεγάλες μεταβολές σε δημογραφικό και κοινωνικό επίπεδο, αλλά και στον ίδιο τον θεσμό της οικογένειας.
Με το κύρος και τις επιστημονικές τους γνώσεις δικαστικοί λειτουργοί, καθηγητές πανεπιστημίου και συμβολαιογράφοι που απαρτίζουν την Ομάδα Εργασίας υπό τον επίτιμο καθηγητή του ΕΚΠΑ Απόστολο Γεωργιάδη, ξαναγράφουν το κληρονομικό δίκαιο αφουγκραζόμενοι τις αλλαγές και σεβόμενοι τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας. Με αφετηρία το κεφάλαιο των διαθηκών και με τη «ζυγαριά» να έχει γείρει οριστικά πλέον υπέρ της διατήρησης των ιδιόγραφων διαθηκών, έχουν ξεκινήσει τη διατύπωση συγκεκριμένων διατάξεων που θα αποτελέσουν και την «πυξίδα» με βάση την οποία θα κινηθούν για τη σύνταξη και τη σταδιακή ολοκλήρωση του τόσο σημαντικού σχεδίου νόμου.
Υπό αυτό το πρίσμα, σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», για πρώτη φορά με ρητή διάταξη και στο πλαίσιο του κληρονομικού δικαίου ο επιζών σύντροφος με σύμφωνο συμβίωσης εξομοιώνεται πλήρως με τον σύζυγο από γάμο στις περιπτώσεις εκείνες που ο κληρονομούμενος δεν άφησε διαθήκη, ενώ δεν καταργούνται τα κληρονομικά δικαιώματα των γονέων και οι τάξεις – ρίζες στη διαδοχή των κληρονομικών δικαιωμάτων.
Επιπλέον, στην εξ αδιαθέτου διαδοχή εξετάζεται το ενδεχόμενο να αυξηθεί το κληρονομικό μερίδιο του συζύγου από γάμο ή του συντρόφου από σύμφωνο συμβίωσης στην περιουσία του κληρονομούμενου. Αντίθετα, σε περίπτωση που έχει κατατεθεί αγωγή διαζυγίου για βάσιμο λόγο πριν από τον θάνατο του κληρονομούμενου ή έχει μεσολαβήσει λύση του συμφώνου συμβίωσης, ο επιζών σύζυγος ή σύντροφος αποκλείεται από το μοίρασμα της περιουσίας του διαθέτη.
Στο τραπέζι της Ομάδας Εργασίας τέθηκε, επίσης για πρώτη φορά, και ένα ακόμα κρίσιμο ζήτημα προς συζήτηση που αφορά τα κληρονομικά δικαιώματα που μπορεί να έχει το πρόσωπο εκείνο, ανεξαρτήτως φύλου, που συζούσε σε ελεύθερη σχέση με τον κληρονομούμενο. Και αυτό γιατί, όπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές, η ελεύθερη ένωση, χωρίς να περιβάλλεται οποιονδήποτε τύπο, θρησκευτικό ή πολιτικό γάμο, σύμφωνο συμβίωσης, είναι ένα «μοντέλο» οικογένειας που μπορεί κανείς να αγνοήσει στο πλαίσιο μιας τόσο εμβληματικής μεταρρύθμισης που θα πρέπει να αντέξει στον χρόνο.
Ετσι λοιπόν, κατά τις ίδιες πληροφορίες, εξετάζεται τι είδους κληρονομικά δικαιώματα μπορεί να έχει και ένα πρόσωπο, ανεξαρτήτως φύλου, που ζούσε σε ελεύθερη ένωση με τον θανόντα. Μια τέτοια ρύθμιση μελετάται και τίθεται υπό συζήτηση με στόχο, μετά τον θάνατο του ενός εκ των δύο μελών της ελεύθερης ένωσης, να μην επέλθει αιφνίδια αλλαγή στη ζωή του επιζώντος, αλλά να μπορεί για ένα χρονικό διάστημα, που δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί, να κάνει χρήση των συγκεκριμένων αντικειμένων, όπως είναι η οικοσκευή, ή ακόμα και να διαμένει στο σπίτι όπου ζούσαν μαζί.
Ξεχωριστό κεφάλαιο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, που ακουμπά μία ακόμα πτυχή της σύγχρονης κοινωνίας, είναι αυτό που αφορά δικαιώματα όσων έχουν αναλάβει τη φροντίδα ηλικιωμένων, που μπορεί να είναι συγγενείς ή τρίτα πρόσωπα. Σε αυτό το κομμάτι εξετάζεται το ενδεχόμενο ο κληρονομούμενος να καταλείπει, για παράδειγμα, ένα χρηματικό ποσό σε φροντιστές, οι οποίοι αποδεδειγμένα διέθεταν χρόνο και χρήμα στη φροντίδα ηλικιωμένων για ικανό χρονικό διάστημα, χωρίς ανταλλάγματα όσο εκείνοι ήταν εν ζωή.
Ωστόσο, όπως εκτιμάται από νομικούς, τέτοιες υποθέσεις ενδέχεται να… γεννήσουν δικαστικές διαμάχες ανάμεσα σε κληρονόμους και διεκδικήσεις φροντιστών που θα κληθούν να λύσουν τα δικαστήρια, γι΄ αυτό και κάθε βήμα σχεδιάζεται με μεγάλη προσοχή, όπως απαιτείται να γίνεται σε κάθε νομοθετική μεταβολή.
Κληρονομιές: Οι συνθήκες
Στόχος της Ομάδας Εργασίας για τις αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο πάντως, όπως επισημαίνει σε δήλωσή της στα «ΝΕΑ» η πρόεδρος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείων Αθηνών – Πειραιώς – Αιγαίου και Δωδεκανήσου (ΣΣΕΑΠΑΔ) Ελένη Κοντεογεώργου, είναι να ενταχθούν όλες οι αλλαγές με ομαλό τρόπο στο οικογενειακό δίκαιο λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικές, οικονομικές, επιχειρηματικές και δημογραφικές συνθήκες, όπως και τις αλλαγές στην ελληνική οικογένεια, ώστε οι νέες διατάξεις να συμβαδίζουν με τα ισχύοντα σε όλα τα επίπεδα.
