Οι υψηλότερες αμυντικές δαπάνες στις οποίες συμφώνησαν τα κράτη-μέλη της ΕΕ, στην προσπάθειά τους να ενισχυθούν στρατιωτικά, αλλά και στο πλαίσιο της απαίτησης του ΝΑΤΟ για δαπάνες 5%, κρύβουν σοβαρούς κινδύνους. Η ενισχυμένη άμυνα της Ευρώπης, θα μπορούσε να αποδυναμώσει την οικονομία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκτός αν ληφθούν άλλα μέτρα, τα οποία θα απαιτούσαν είτε μείωση δαπανών από αλλού είτε αύξηση εσόδων –δηλαδή περισσότερους φόρους.
Αυτό σημειώνει ο οίκος αξιολόγησης Scope Ratings, που τονίζει ότι οι υψηλότερες δαπάνες για την άμυνα θα αποδυναμώσουν το πιστωτικό προφίλ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.
Οι χώρες μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν να αυξήσουν τον συλλογικό στόχο δαπανών τους στο 5% του ΑΕΠ κατά την επόμενη δεκαετία. Ως λόγο επικαλούνται τη μακροπρόθεσμη απειλή που θέτει η Ρωσία για την άμυνα της Ευρώπης και την ανάγκη ενίσχυσης της πολιτικής και στρατιωτικής ανθεκτικότητας.
Αύξηση δανεισμού και χρέους
Ωστόσο, οι αναλυτές της Scope επισημαίνουν ότι «οι υψηλότερες αμυντικές δαπάνες θα οδηγήσουν σε υψηλότερο δανεισμό και επιδείνωση της πορείας του χρέους προς το ΑΕΠ στις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Επομένως, θα οδηγήσουν σε ασθενέστερα πιστωτικά προφίλ των κρατών, εκτός εάν οι κυβερνήσεις μειώσουν τις δαπάνες αλλού ή αυξήσουν τα έσοδα.
Χώρες που αναμένεται να βιώσουν περισσότερη πίεση λόγω των δαπανών για την άμυνα θα είναι η Γαλλία, το Βέλγιο και η Ιταλία. Χώρες που ήδη αντιμετωπίζουν πειθαρχικά μέτρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω των υψηλών δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Τέτοιοι δημοσιονομικοί περιορισμοί σημαίνουν ότι οι αμυντικές δαπάνες θα μπορούσαν να μετατοπιστούν προς το ευρωπαϊκό επίπεδο, σύμφωνα με τους αναλυτές.
«Η συγκέντρωση της χρηματοδότησης για την ασφάλεια και την άμυνα της ΕΕ θα μπορούσε να παρέχει πιο βιώσιμη και συντονισμένη χρηματοδότηση σε όλα τα κράτη μέλη, δημιουργώντας παράλληλα οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες άμυνας και ασφάλειας», πρόσθεσαν.
Το ταμείο των 150 δισ. και το 5% στο ΝΑΤΟ
Η ΕΕ δημιουργεί ήδη ένα ταμείο ύψους έως και 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποία θα χρηματοδοτείται από κοινό δανεισμό για την άμυνα. Ωστόσο, οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι ότι πιθανότατα θα χρειαστεί περισσότερη κοινή χρηματοδότηση. Άλλοι προειδοποιούν επίσης ότι το σχέδιο του ΝΑΤΟ για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ παραβλέπει άλλους κινδύνους: την κατάρρευση του περιβάλλοντος και της κοινωνικής συνοχής.
Το γεγονός ότι η Γερμανία αποφάσισε να χαλαρώσει τον κανόνα του χρέους, ώστε να μπορέσει να ενισχύσει την άμυνά της, μπορεί να λειτουργήσει αντίστροφα για τους χρεωμένους γείτονές της.
Σύμφωνα με τον Φεντερίκο Μπαρίγα-Σαλασάρ, ανώτερο διευθυντή κρατικών ομολόγων στον οίκο Fitch, οι πρόσφατες κινήσεις της αγοράς δείχνουν ότι «το κόστος χρηματοδότησης στην Ευρώπη θα είναι υψηλότερο».
Αυτό σημαίνει, είπε ότι «οι επιλογές αντιστάθμισης (δαπανών) για μια κυβέρνηση σε τέσσερα ή πέντε χρόνια από τώρα θα είναι πιο δύσκολες». Και αναγκαστικά οι κυβερνήσεις θα κόψουν από αλλού, αν δεν υπάρχει διάθεση για αύξηση των φόρων.
Οι κίνδυνοι για την κοινωνική συνοχή
Επιπλέον, η απόφαση του ΝΑΤΟ για αύξηση των δαπανών για την άμυνα στο 5% έως το 2032 εγκυμονεί και άλλους κινδύνους.
Σύμφωνα με τον Σεμπάστιαν Μανγκ, ανώτερο υπεύθυνο πολιτικής του NEF (New Economics Foundation), «η συζήτηση για τα δημόσια οικονομικά της Ευρώπης δεν αφορούσε ποτέ τι μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά, αλλά σε τι επιλέγουν να δώσουν προτεραιότητα οι κυβερνήσεις. Έχοντας ήδη δεσμευτεί για υψηλότερους αμυντικούς προϋπολογισμούς, τα σχέδια για αύξηση των δαπανών αποκαλύπτουν ακόμη περισσότερο τα διπλά μέτρα και σταθμά που εφαρμόζονται στις επενδύσεις για το κλίμα, τη στέγαση και την κοινωνική φροντίδα».
«Η αύξηση των στρατιωτικών προϋπολογισμών ταυτόχρονα με τη μείωση των πράσινων και κοινωνικών δαπανών κινδυνεύει να τροφοδοτήσει μια δημόσια αντίδραση, καθώς θα διευρύνει την ανισότητα και θα διαβρώσει την εμπιστοσύνη στους δημοκρατικούς θεσμούς», λέει το NEF.
«Το να ζητάμε από τους πολίτες να σφίξουν το ζωνάρι, ενώ οι αμυντικοί προϋπολογισμοί και τα κέρδη των επενδυτών όπλων αυξάνονται, υπονομεύει την ίδια την κοινωνική ανθεκτικότητα από την οποία εξαρτάται η ασφάλεια», επισημαίνει.
Να μην ψαλιδιστούν οι κοινωνικές δαπάνες
Τους κινδύνους έχει επισημάνει και η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ETUC), που ζήτησε να μην ψαλιδιστούν οι κοινωνικές δαπάνες και «οι πλουσιότεροι να πληρώσουν το μερίδιο που τους αναλογεί».
H ETUC θεωρεί σχεδόν δεδομένο ότι η φορολογία θα αυξηθεί για να ικανοποιηθεί ο στόχος για αυξημένη άμυνα.
«Η αποτυχία να επενδύσουμε στις δημόσιες υπηρεσίες μας θα αφήσει την Ευρώπη απροετοίμαστη για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε και η περαιτέρω συμπίεση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων θα οδηγήσει σε γρήγορη πτώση της δημόσιας υποστήριξης», λέει η γενική γραμματέας της ETUC, Έστερ Λιτς.
«Σε μια εποχή που οι διευθύνοντες σύμβουλοι αμείβονται 100 φορές περισσότερο από τον μέσο εργαζόμενο και οι μέτοχοι έχουν λάβει ρεκόρ μερισμάτων, είναι καιρός οι πλουσιότεροι να συνεισφέρουν», πρόσθεσε.
