Στις πρόσφατες εκλογές, οι ψηφοφόροι στην Ευρώπη έδωσαν ελπίδα στους κεντρώους πολιτικούς σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο.
Ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να επέστρεψε στο Λευκό Οίκο, αλλά το διεθνές κίνημα των λαϊκιστών που υποστηρίζουν το MAGA έχει αντιμετωπίσει προβλήματα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Στις εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες, τη Ρουμανία — και σε μια εκτεταμένη ψηφοφορία σε 27 χώρες της ΕΕ για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο — οι υποψήφιοι του mainstream νίκησαν τους σκληροπυρηνικούς λαϊκιστές και τους ακροδεξιούς εθνικιστές, σύμφωνα με το POLITICO.
«Υπάρχει ακόμα πλειοψηφία στο κέντρο για μια ισχυρή Ευρώπη, και αυτό είναι ζωτικής σημασίας για τη σταθερότητα», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μετά τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πέρυσι. «Με άλλα λόγια, το κέντρο κρατάει».
Δεκαέξι μήνες αργότερα, αυτή η θέση δεν φαίνεται καθόλου ασφαλής.
Στη Γαλλία, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο η ακροδεξιά προηγείται πλέον στις δημοσκοπήσεις ενώ εμπιστοσύνη προς τους κεντρώους ηγέτες καταρρέει.
Ο Κιρ Στάρμερ στη Βρετανία έχει αποδοχή 21%, ενώ ο Εμανουέλ Μακρόν μόλις 11%.
Την ίδια στιγμή, σε μία κατάσταση που μερικοί παραλληλίζουν με τη Γερμανία του ’30, ιοι κεντροδεξιοί της ΕΕ αναγκάζονται να στηρίζονται στις ψήφους της άκρας δεξιάς για να περάσουν κρίσιμες αποφάσεις.
Για τους σκοπούς αυτής της επισκόπησης, τα κόμματα θεωρήθηκαν ακροδεξιά εάν συνδέονται με τα πανευρωπαϊκά κόμματα ή τις κοινοβουλευτικές ομάδες των δεξιών Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών ή της ακροδεξιάς Ευρώπης των Κυρίαρχων Εθνών, των Πατριωτών για την Ευρώπη ή της πλέον ανενεργής Ταυτότητας και Δημοκρατίας.
Πηγή: Έρευνα POLITICO, Poll of PollsJúlia Vadler & Hanne Cokelaere/POLITICO
Η διεθνής επιρροή μιας νέας ιδεολογικής εποχής
Η πολιτική μετατόπιση στην Ευρώπη δεν συμβαίνει στο κενό, αλλά αντανακλά μια ευρύτερη διεθνή μεταβολή, με τις ΗΠΑ να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο.
Υπό νέες ηγεσίες, η αμερικανική εξωτερική πολιτική στρέφεται προς την ενίσχυση κομμάτων που αμφισβητούν την πολιτική ορθότητα, την παγκοσμιοποίηση και την πολυεθνική ταυτότητα της Ευρώπης.
Πρόκειται για μια ριζική απομάκρυνση από το μοντέλο συνεργασίας που κυριάρχησε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Αυτή η νέα ιδεολογική κατεύθυνση ενθαρρύνει εθνικιστικές αφηγήσεις και προσφέρει στηρίγματα σε ευρωπαϊκά κόμματα που προβάλλουν την «πατριωτική αναγέννηση».
Η σχέση Ευρώπης–ΗΠΑ έτσι γίνεται πιο περίπλοκη: δεν αφορά μόνο στρατιωτική ή οικονομική συνεργασία, αλλά και ανταγωνισμό πολιτικών αξιών.
Η γερμανική και η γαλλική πολιτική αστάθεια
Η Γαλλία είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση όπου το κέντρο δυσκολεύεται να σταθεί.
Η απόφαση του Μακρόν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές ως απάντηση στην άνοδο του Εθνικού Ράλι οδήγησε στη δημιουργία ενός κατακερματισμένου κοινοβουλίου και σε ένα διαρκές αδιέξοδο.
Το αποτέλεσμα είναι μια χώρα πολιτικά παγιδευμένη, χωρίς ξεκάθαρη κατεύθυνση.
Οι επόμενες προεδρικές εκλογές ενδέχεται να φέρουν στην εξουσία την πρώτη ακροδεξιά κυβέρνηση στη σύγχρονη γαλλική ιστορία — εξέλιξη που θα αναδιαμορφώσει ολόκληρη την ΕΕ.
Στη Γερμανία, η άνοδος του AfD δεν αποτελεί πλέον περιφερειακό φαινόμενο.
⚡🇪🇺🇩🇪 AfD leader Alice Weidel:
“We are patriots, and we stand on the side of freedom.
We fight for free speech, for secure borders, and the safety of our kids and the next generation.
Let’s make Europe Great Again!” pic.twitter.com/5qfzGYN2Xf
— Adam Moczar (@AdamMoczar) December 7, 2025
Στις ανατολικές περιοχές κυριαρχεί, ενώ σε εθνικό επίπεδο κινείται σε ιστορικά υψηλά.
Η κυβερνητική συμμαχία δυσκολεύεται να συγκρατήσει τη φθορά της, ενώ η προσπάθεια μετατόπισης της κεντροδεξιάς σε πιο αυστηρές πολιτικές δεν ανακόπτει την ακροδεξιά — αντιθέτως, τη νομιμοποιεί στην κοινή γνώμη.
Και η Γερμανία ανακαλύπτει με σκληρό τρόπο ότι οι μνήμες του παρελθόντος δεν αποτελούν πλέον εγγύηση για τον πολιτικό προσανατολισμό των ψηφοφόρων.
Η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου στο νέο σκηνικό
Το Ηνωμένο Βασίλειο, αν και εκτός ΕΕ, αποτελεί σημαντικό μέρος του ευρωπαϊκού πολιτικού τοπίου. Μετά το Brexit, η πολιτική του σκηνή έχει γίνει ιδιαίτερα ρευστή, με έντονη δυσαρέσκεια απέναντι στο παραδοσιακό κομματικό δίπολο.
Η άνοδος του Reform UK και η δυναμική παρουσία του Νάιτζελ Φάρατζ επηρεάζουν τον δημόσιο διάλογο, μετατοπίζοντας τον άξονα προς πιο ριζοσπαστικές θέσεις στο μεταναστευτικό και στα ζητήματα εθνικής ταυτότητας. Παρά το γεγονός ότι το κόμμα δεν βρίσκεται στην εξουσία, οι πιέσεις που ασκεί έχουν ήδη οδηγήσει τα μεγάλα κόμματα σε σκληρότερη ρητορική.
Το ΗΒ λειτουργεί έτσι ως «δοκιμαστικό εργαστήριο» πολιτικών τάσεων που ενδέχεται να εξαπλωθούν στην ευρωπαϊκή ήπειρο — όχι όμως ως το επίκεντρο του συνολικού φαινομένου.
Η κοινωνική ρίζα της κρίσης: η πληγή της εμπιστοσύνης
Πίσω από την εκλογική ενίσχυση της ακροδεξιάς βρίσκεται μια βαθιά και πολύπλευρη κοινωνική κρίση. Οι πολίτες νιώθουν ότι οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες τους, είτε πρόκειται για το κόστος ζωής είτε για τις προοπτικές των νέων, είτε για την ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών.
Το χάσμα μεταξύ των πολιτών και των θεσμών διευρύνεται εξαιτίας:
- της παρατεταμένης οικονομικής πίεσης μετά από δύο δεκαετίες κρίσεων
- της αύξησης των ανισοτήτων
- των γεωπολιτικών αναταραχών
- της διάλυσης της εμπιστοσύνης προς τα ΜΜΕ και την παραδοσιακή πολιτική
Ο νομπελίστας οικονομολόγος Joseph Stiglitz υπέβαλε μια μελέτη στο G20 τον Νοέμβριο, προειδοποιώντας ότι ο κόσμος αντιμετωπίζει μια «έκτακτη κατάσταση ανισότητας».
Τροφοδοτούμενη από τον πόλεμο, την πανδημία και τις διαταραχές στο εμπόριο, η κρίση κινδυνεύει να προετοιμάσει το έδαφος για πιο αυταρχικούς ηγέτες, σύμφωνα με την έκθεσή του.
Μετανάστευση: ο πιο «εύφλεκτος» πολιτικός παράγοντας
Η μετανάστευση παραμένει ο ισχυρότερος επιταχυντής της ανόδου της ακροδεξιάς.
Πριν από μια δεκαετία, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ άνοιξε τις πόρτες σε εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που έφταναν στην Ευρώπη από τη Συρία, καθώς και από το Αφγανιστάν και το Ιράκ.
Το AfD σημείωσε άνοδο τους επόμενους μήνες, αλλάζοντας μόνιμα την πολιτική σκηνή της Γερμανίας.
🚨🇫🇷BREAKING: Marine Le Pen EXPOSES the state of Macron’s France:
«It is the 230,000 migrants entering every year. Mass Immigration has been a Disaster. I will immediately conduct mass deportations of all Islamist extremists.» pic.twitter.com/IO3JdLRxnF
— Based Hungary 🇭🇺 (@HungaryBased) December 11, 2025
Σχεδόν 10 χρόνια μετά, στις εκλογές του Φεβρουαρίου, το AfD κέρδισε το ρεκόρ του 21% των ψήφων, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση πίσω από το συντηρητικό μπλοκ του Μερτς.
«Η θεμελιώδης αποτυχία που είναι κοινή σε ολόκληρη την [κεντρώα] διατλαντική κοινότητα είναι η μετανάστευση», δήλωσε ο Will Marshall από το Progressive Policy Institute. «Όλα τα ακροδεξιά κινήματα την έχουν θέσει ως κορυφαίο ζήτημα».
Η αίσθηση ότι οι μεταναστευτικές ροές απειλούν τις παραδοσιακές εθνικές κουλτούρες είναι αυτή που τροφοδοτεί σε μεγάλο βαθμό την υποστήριξη προς την ακροδεξιά. Η κυβέρνηση Τραμπ είναι πλέον έτοιμη να ενταχθεί στον αγώνα των ευρωπαίων εθνικιστών.
Σύμφωνα με ένα νέο έγγραφο της Εθνικής Στρατηγικής Ασφάλειας των ΗΠΑ που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο, η Ευρώπη αντιμετωπίζει «εξάλειψη του πολιτισμού» λόγω της απεριόριστης μετανάστευσης, καθώς και της μείωσης των γεννήσεων.
Η ανάλυση βασίζεται στη λεγόμενη θεωρία της μεγάλης αντικατάστασης, μια ρατσιστική θεωρία συνωμοσίας. Η ελευθερία του λόγου — τουλάχιστον σύμφωνα με τον ορισμό του MAGA — είναι ένα άλλο θύμα της συμβατικής κεντρώας διακυβέρνησης στην Ευρώπη, καθώς η πολιτική ορθότητα μετατρέπεται σε «λογοκρισία», σύμφωνα με το αμερικανικό έγγραφο.
Στην συνέντευξή του στο POLITICO νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Τραμπ ταυτίστηκε πλήρως με το στρατηγικό έγγραφο.
A 15 year old girl was raped by two Afghan asylum seekers in Warwickshire.
The lawyer blamed the attack on “cultural differences” and said his client “was not used to a society where women are free and deemed equal to men”.
This defence is exactly the reason they shouldn’t be… pic.twitter.com/MFVcMIcmQi
— Nigel Farage MP (@Nigel_Farage) December 9, 2025
Οι ευρωπαϊκές χώρες «παρακμάζουν» και οι «αδύναμοι» ηγέτες τους μπορούν να αναμένουν να αμφισβητηθούν από αντιπάλους με την υποστήριξη των ΗΠΑ, είπε. «Θα το υποστήριζα», πρόσθεσε.
Στις Βρυξέλλες, η διπλή επίθεση της συνέντευξης του προέδρου και του στρατηγικού εγγράφου άφησε τους διπλωμάτες και τους αξιωματούχους να νιώθουν πάλι πληγωμένοι και έντρομοι, μετά από μια περίοδο κατά την οποία επέτρεψαν στον εαυτό τους να ελπίζουν ότι η διατλαντική συμμαχία δεν πεθαίνει.
Ένας διπλωμάτης της ΕΕ ήταν κατηγορηματικός στην αξιολόγηση της νέας μεθόδου του Τραμπ: «Είναι δικτατορία».
Όταν τα σύμβολα αντικαθιστούν τα επιχειρήματα
Συμβάντα που πριν από λίγα χρόνια θα θεωρούνταν απλές ειδήσεις — εγκληματικές επιθέσεις, επεισόδια αστυνομικής βίας, αποτυχίες δημόσιων υπηρεσιών — σήμερα λειτουργούν ως πολιτικά σύμβολα.
Γίνονται εργαλεία στα χέρια ακραίων ομάδων, οι οποίες τα αξιοποιούν για να επιβεβαιώσουν το αφήγημά τους.
Παράλληλα, η απομάκρυνση από τα παραδοσιακά ΜΜΕ οδηγεί σε ένα ψηφιακό περιβάλλον όπου η παραπληροφόρηση ταξιδεύει ταχύτερα από τα γεγονότα.
Αυτό επιδεινώνει τη δυσπιστία και ενισχύει την πόλωση.
Τι θα ακολουθήσει;
Υπάρχουν λόγοι για τους κεντρώους να ελπίζουν. Στη Ρώμη, το ακροδεξιό κόμμα Αδελφοί της Ιταλίας της Τζιόρτζια Μελόνη έχει γίνει λιγότερο ακραίο στην εξουσία και οι χειρότεροι φόβοι των μετριοπαθών για μια ομάδα με ιστορικές ρίζες στον νεοφασισμό δεν έχουν πραγματοποιηθεί.
Παραμένει δημοφιλής και, ενώ προωθεί έναν πολιτισμικό πόλεμο στην πατρίδα της, έχει αποφύγει την οργή της ηγεσίας της ΕΕ και έχει κρατήσει τον Τραμπ στο πλευρό της.
Οι λαϊκιστές και οι εθνικιστές δεν κερδίζουν πάντα. Ο Τραμπ έχασε το 2020. Στις Κάτω Χώρες, ο Γουίλντερς έχασε τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους, αν και μόνο για μια ανάσα. Ο Ρουμάνος Νικουσόρ Νταν κέρδισε την προεδρία ως κεντρώος τον Μάιο, αλλά και πάλι νίκησε τον ακροδεξιό αντίπαλό του με μικρή διαφορά.
Το πρόβλημα για τους κεντρώους που βρίσκονται στην εξουσία είναι ότι πολλοί ψηφοφόροι φαίνεται να πιστεύουν ότι και αυτοί δεν είναι ικανοί να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις.
Και, είτε πρόκειται για τη διαχείριση της μετανάστευσης, την καταπολέμηση των ανισοτήτων ή απλώς την ενίσχυση της ασφάλειας γύρω από τη Μόνα Λίζα, είναι μια φήμη που θα πρέπει να διορθώσουν για να επιβιώσουν — κάτι που δεν είναι εύκολο, δεδομένης της δυσκολίας των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο πλούσιος κόσμος.
Το επόμενο έτος θα διεξαχθούν περισσότερες εκλογές, στις οποίες θα δοκιμαστούν οι κεντρώοι — και οι λαϊκιστές αντίπαλοί τους.
Στην Ουγγαρία, ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, που από καιρό θεωρείται ο ακροδεξιός «κακός» της πολιτικής της ΕΕ, αγωνίζεται να διατηρήσει την εξουσία στις εκλογές που αναμένονται τον Απρίλιο.
Στη Γερμανία θα διεξαχθούν περιφερειακές εκλογές, στις οποίες το AfD φαίνεται να έχει καλές προοπτικές.
Η Γαλλία ενδέχεται να χρειαστεί ακόμη μια πρόωρη εκλογή για να τερματίσει την πολιτική της παράλυση.
Και διπλωμάτες και οι αξιωματούχοι του Τραμπ θα είναι έτοιμοι να παρέμβουν.
