Φεστιβάλ Επιδαύρου – Εθνικό Θέατρο: Παγκόσμια πρεμιέρα για την Αντιγόνη του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία του καινοτόμου Ούλριχ Ράσε

Το φετινό επετειακό πρόγραμμα του Φεστιβάλ στην Επίδαυρο ξεκινά με την Αντιγόνη, σε συμπαραγωγή με το Εθνικό Θέατρο και σε σκηνοθεσία ενός από τους πιο συναρπαστικούς Γερμανούς σκηνοθέτες, του Ούλριχ Ράσε. Το εμβληματικό έργο του Σοφοκλή, στην αξεπέραστη μετάφραση του Νίκου Παναγιωτόπουλου, θα παρουσιαστεί σε παγκόσμια πρεμιέρα με έναν λαμπερό θίασο Ελλήνων ηθοποιών, αποκλειστικά στο αργολικό θέατρο και κατ’ εξαίρεση για τρεις μέρες, την Παρασκευή 27, το Σάββατο 28 και την Κυριακή 29 Ιουνίου.

Η παράσταση Αντιγόνη υλοποιείται με δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), που στηρίζει τη συμμετοχή του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου στη συγκεκριμένη παραγωγή.

Στη Συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν χθες 19 Μαΐου, στο Ινστιτούτο Goethe, η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου Κατερίνα Ευαγγελάτου και η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Εθνικού Θεάτρου Αργυρώ Χιώτη, παρουσία του Ούλριχ Ράσε, του θιάσου και της δημιουργικής ομάδας, οι δημοσιογράφοι είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με τον κόσμο της Αντιγόνης του Γερμανού σκηνοθέτη.

Ανοίγοντας τη συζήτηση η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου Κατερίνα Ευαγγελάτου τόνισε τη σημαντικότητα της συνεργασίας με το Εθνικό Θέατρο, την κορυφαία θεατρική σκηνή της χώρας και έναv από τους βασικούς πυλώνες του Φεστιβάλ. «Αισθάνομαι χαρούμενη και τυχερή που το φετινό επετειακό Φεστιβάλ ανοίγει με μια τέτοια θεσμική και καλλιτεχνική σύμπραξη και με  το συγκεκριμένο σύνολο συντελεστών που αποτελείται από την αφρόκρεμα Ελλήνων και Ελληνίδων ηθοποιών όλων των γενεών» είπε αναφερόμενη στην Αντιγόνη. Στη συνέχεια, τόνισε ότι η παράσταση θα ανέβει αποκλειστικά στην Επίδαυρο και σχολίασε ότι από την αρχή της πορείας της επεδίωξε με τους συνεργάτες της την παραγωγή καλλιτεχνικών έργων που παρουσιάστηκαν είτε αποκλειστικά -είτε με μικρή περιοδεία- στο Φεστιβάλ, ώστε να υπογραμμιστεί η μοναδικότητά του. Κλείνοντας, αναφέρθηκε στον στόχο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου για συστηματική πρόσκληση σε σημαντικούς διεθνείς σκηνοθέτες, με ιδιαίτερο καλλιτεχνικό στίγμα, ώστε να εργαστούν με ελληνικούς θιάσους. Φέτος, με τον Ούλριχ Ράσε στην Αντιγόνη, είναι η τρίτη χρονιά που πραγματοποιείται αυτή η σύμπραξη, ενώ είχαν προηγηθεί ο Φρανκ Κάστορφ το 2023 και ο Τιμοφέι Κουλιάμπιν το 2024.

Από την πλευρά της, η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Εθνικού Θεάτρου Αργυρώ Χιώτη επεσήμανε ότιπαρά το γεγονός ότι ο σχεδιασμός της συμπαραγωγής της Αντιγόνης από πλευράς της Πρώτης Σκηνής της χώρας, ξεκίνησε από τον προηγούμενο Καλλιτεχνικό Διευθυντή, Γιάννη Μόσχο, χαίρεται ιδιαίτερα που συνεχίζει αυτή την εξαιρετική συνεργασία. «Εκτός από τους τόσο σπουδαίους συντελεστές που συμμετέχουν στην παράσταση, πρόκειται για μια παραγωγή που πραγματικά αξίζει να βλέπουμε στην Επίδαυρο. Η σκηνική γλώσσα του Ούλριχ Ράσε είναι τόσο ξεχωριστή, δυναμική και ιδιαίτερη που μας καλεί να δούμε κι εμείς με διαφορετική ματιά το συγκεκριμένο έργο, να ακούσουμε αλλιώς το κείμενο».

«Είναι ιδιαίτερη τιμή μου να ανοίγω το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου στην επετειακή του χρονιά. Στην Ελλάδα αισθάνομαι ότι επιστρέφω στο σπίτι μου» είπε παίρνοντας τοn λόγο ο Γερμανός σκηνοθέτης Ούλριχ Ράσε. «Ανέκαθεν η Αντιγόνη παρουσιαζόταν ως μια νέα γυναίκα η οποία αντιστάθηκε στον αυταρχικό βασιλιά Κρέοντα. Κυρίαρχος στόχος της ήταν να φροντίσει τους δικούς της, έτοιμη να θυσιάσει και την ίδια τη ζωή της. Αλλά ο Κρέων ως δικτάτορας δεν είχε ποτέ βήμα, κανείς δεν ήθελε να ακούσει τη δική του θέση. Παρόλο που κατανοώ τη στάση της Αντιγόνης, ωστόσο κρίνω ότι έχει ενδιαφέρον να αφουγκραστούμε και τα επιχειρήματα του Κρέοντα και να δούμε πώς μπορούμε να ισορροπήσουμε τις δυο θέσεις μεταξύ τους. Δεν παίρνω τη θέση κανενός απολυταρχικού ηγέτη, όπως ο Κρέοντας. Αυτό που πρεσβεύω είναι ότι θα πρέπει, ως κοινωνία, να βρούμε τα κοινά μας στοιχεία. Να επικοινωνούμε, να συζητάμε, να βρίσκουμε απαντήσεις στα φλέγοντα ερωτήματα που υπάρχουν στην εποχή μας. Αυτό που έχουμε απωλέσει είναι ότι πλέον δεν ακούμε ο ένας τον άλλον».

Mε τα λόγια των συντελεστών

«Βλέπω αυτή τη δουλειά ως τρίπτυχο: ο λόγος, το σώμα και η ψυχική εμπλοκή» σχολίασε ο ηθοποιός Γιώργος Γάλλος (Κρέων) για την προσέγγιση του Ράσε στην Αντιγόνη. «Το ένα κομμάτι θα στηρίξει το άλλο ώστε να αναδειχθεί το πνεύμα του Σοφοκλή». Αναφέρθηκε επίσης στις συνθήκες «πρωταθλητισμού» υπό τις οποίες δουλεύουν με τον σκηνοθέτη, αλλά και στην εξαιρετική επικοινωνία που υπάρχει ανάμεσα στους Έλληνες και τους Γερμανούς καλλιτέχνες.

Η Φιλαρέτη Κομνηνού (Τειρεσίας) από τη μεριά της σχολίασε: «Από την πρώτη φορά που συνάντησα τον Ούλριχ Ράσε στην οντισιόν, ήταν μια συναρπαστική εμπειρία. Και εξακολουθεί να είναι». Μιλώντας για τον ιδιαίτερο βαθμό δυσκολίας των προβών, αναφέρθηκε στην περιστρεφόμενη σκηνή πάνω στην οποία θα ερμηνεύουν οι ηθοποιοί την Αντιγόνη καθώς και στη διαρκή κίνηση που απαιτείται από όλους, και η οποία «δημιουργεί μια αίσθηση τελετουργικού που με γοητεύει».

«Eίναι μεγάλη πρόκληση για εμάς τους Έλληνες ηθοποιούς να μπούμε στον κόσμο του θεάτρου του Ούλριχ το οποίο το αποκαλώ ποιητικό και πολυεπίπεδο» είπε παίρνοντας το λόγο ηηθοποιός Κόρα Καρβούνη (Αντιγόνη).«Πιστεύω ότι ο θεατής θα οδηγηθεί αυτόματα σε ταύτιση και συγκίνηση αφού θα αναγνωρίσει τη δική του υπαρξιακή πάλη. Η παράσταση θα δημιουργήσει έναν άλλο κόσμο γύρω από την Αντιγόνη του Σοφοκλή». Η Κίττυ Παϊταζόγλου (Ισμήνη) εξέφρασε τη χαρά της που είναι μέρος αυτής της ομάδας ενώ ευχαρίστησε και τις δυο Καλλιτεχνικές Διευθύντριες για την ουσιαστική τους βοήθεια. Ο Θάνος Τοκάκης (Φύλακας) τόνισε ότι η δραματουργία του Ούλριχ Ράσε τον βρίσκει απολύτως σύμφωνο, καθώς είναι σημαντικό να ακουστούν πολλές γνώμες στην εποχή που ζούμε. «Το ότι μου δίνεται η δυνατότητα να δουλέψω με αυτό το θίασο και τους συνεργάτες είναι δώρο για μένα», σχολίασε ο νεότερος ηθοποιός της Αντιγόνης Δημήτρης Καπουράνης (Αίμων). «Έτσι θα ήθελα να υπάρχω επί σκηνής» είπε κλείνοντας.

Αντιγόνη, η σύγκρουση δύο κόσμων

Ο Ούλριχ Ράσε επιστρέφει σκηνοθετικά στην Επίδαυρο, τρία χρόνια μετά τον καθηλωτικό Αγαμέμνονα του Αισχύλου, που παρουσιάστηκε σε συμπαραγωγή με το Residenztheater του Μονάχου. Μια παράσταση ανεξίτηλα γραμμένη στη μνήμη όσων την παρακολούθησαν λόγω του εκστατικού παλμού των ερμηνευτών, καθώς βάδιζαν αέναα πάνω στην τεράστια μηχανοκίνητη περιστρεφόμενη σκηνή, με ζωντανή μουσική υπόκρουση –στοιχεία που διατρέχουν τις σκηνοθεσίες του.  

Στην Αντιγόνη, αυτό το βαθιά πολιτικό έργο του Σοφοκλή για τη διαφορά ατόμου –  πολίτη, τα όρια της προσωπικής βούλησης μέσα σε μια οργανωμένη κοινωνία, αλλά και την ταυτότητα μιας λειτουργικής δημοκρατίας, ο Ράσε εξελίσσει την ανατρεπτική σκηνική του γλώσσα. Αναδεικνύοντας την αρχετυπική μορφή της Αντιγόνης, ο Γερμανός σκηνοθέτης διατυπώνει κρίσιμα ερωτήματα για τη σύγκρουσή της με τον Κρέοντα, τον  οποίο, όμως, αντιμετωπίζει – όχι ως αυταρχική φιγούρα, αλλά ως γνήσιο προστάτη των συμφερόντων του Κράτους, άρα και του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Αντιμέτωπος με τις συνέπειες ενός εμφυλίου, ο Κρέων διατάζει να μην ταφεί ο Πολυνείκης, εφόσον ηγήθηκε της εξέγερσης κατά της Θήβας. Η απόφαση αυτή υπογραμμίζει την πεποίθησή του ότι η αφοσίωση στο κράτος είναι ύψιστης σημασίας και η προδοσία πρέπει να τιμωρείται αυστηρά, ώστε να διατηρείται η κοινωνική σταθερότητα. Οι πράξεις του μπορούν να θεωρηθούν δικαιολογημένες, αν τις δει κανείς υπό το πρίσμα της πραγματιστικής διακυβέρνησης και της ανάγκης διατήρησης της πολιτειακής τάξης. Πού βρίσκονται, όμως, τα όρια ανάμεσα στην ηθική ευθύνη και την πολιτική εξουσία; Πώς εξασφαλίζεται άραγε η διαρκής δημοκρατία;

Έχοντας αναμετρηθεί στο πρόσφατο παρελθόν με το αρχαίο δράμα σε μεγάλα ευρωπαϊκά θέατρα και στην Επίδαυρο (Επτά επί Θήβας, Αντιγόνη – 2017, Πέρσες – 2018, Βάκχες, Ηλέκτρα – 2019, Οιδίποδας – 2020, Αγαμέμνονας –2022) η Αντιγόνη, με ένα λαμπρό θίασο, 10 μελή χορό ταλαντούχων  νέων ερμηνευτών και τέσσερις μουσικούς επί σκηνής, θα εισαγάγει το κοινό της Επιδαύρου για άλλη μια φορά στον πρωτοποριακό δραματουργικό κόσμο του Γερμανού σκηνοθέτη.

Σημείωμα του σκηνοθέτη

Πάντοτε ονειρευόμουν να ανεβάσω στην Επίδαυρο την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Ίσως ακουστεί κάπως παράξενο, αλλά η επιλογή μου δεν είχε να κάνει τόσο με τον χαρακτήρα της ίδιας της Αντιγόνης όσο με τη φιγούρα του βασιλιά Κρέοντα. Η Αντιγόνη, όπως γνωρίζουμε, είναι η ηρωίδα του έργου. Αντιστέκεται στην αυταρχική εξουσία του βασιλιά. Προτάσσει τις δικές της ιδέες για το τι πρέπει να συμβεί. Η δύναμη και η αντίστασή της απέναντι στην εξουσία είναι αξιοθαύμαστες. Αλλά μήπως δεν ζούμε σήμερα σε μια κοινωνία όπου είναι πανεύκολο για όλους να παριστάνουν τις ηρωίδες ή τους ήρωες, να μιλούν και να πράττουν με τα δικά τους μέτρα και σταθμά; Μήπως πολλές φορές ξεχνάμε ότι αποστολή του Κρέοντα ως βασιλιά είναι να υπερασπίζεται το κράτος και τους νόμους; Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να ρίξουμε μια ματιά στον βασιλιά και στα επιχειρήματά του, που διατυπώνονται τόσο εύστοχα από τον Σοφοκλή στην   τραγωδία. Όπως ξέρουν καλά οι Έλληνες, η δημοκρατία είναι μια κατάκτηση που σφυρηλατήθηκε μέσα στους αιώνες, θεμελιωμένη σε ατομικές ελευθερίες αλλά και υποχρεώσεις. Στην Αντιγόνη, ο Κρέων είναι εκείνος που υπερασπίζεται αυτό το πολίτευμα. Έστω κι αν τελικά ακολουθεί εσφαλμένη πορεία, έστω κι αν αποδεικνύεται ανίκανος να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων που επιτάσσει η λειτουργία ενός τέτοιου πολιτεύματος, αξίζει τον κόπο να εξετάσουμε πιο προσεκτικά τα επιχειρήματα του Σοφοκλή εστιάζοντας στον χαρακτήρα του.

Σε κάθε περίπτωση, χαίρομαι αφάνταστα για την ευκαιρία που μου δίνεται να διερευνήσω εις βάθος τις διαστάσεις και την επιχειρηματολογία του τραγικού ποιητή στην Επίδαυρο με έναν θίασο Ελλήνων ηθοποιών.

Ούλριχ Ράσε

(Μετάφραση από τα γερμανικά: Γιάννης Καλιφατίδης)

Ούλριχ Ράσε, μια ξεχωριστή φωνή του ευρωπαϊκού θεάτρου

Γεννημένος το 1969 στο Μπόχουμ της Γερμανίας και με σπουδές στην ιστορία της τέχνης και τη συγκριτική λογοτεχνία, ο Ούλριχ Ράσε είναι από τους πιο πρωτοπόρους σκηνοθέτες της γενιάς του. Το 2013 τιμήθηκε με το Βραβείο Τέχνης της Ακαδημίας Τεχνών του Βερολίνου, ενώ –εκτός από τις αρχαίες τραγωδίες– στο ρεπερτόριό του περιλαμβάνονται και άλλα σημαντικά έργα, όπως η Σαλώμη του Όσκαρ Ουάιλντ (2009), η Αποκάλυψη του Ιωάννη (2013), ο Θάνατος του Νταντόν (2015), ο Βόιτσεκ (2017) του Γκέοργκ Μπύχνερ και το τελευταίο έργο της Σάρα Κέιν «4.48 Ψύχωση» (2020) – όλα ανεβασμένα σε μεγάλα θέατρα κυρίως της Γερμανίας και της Αυστρίας, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Συντελεστές

Μετάφραση Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος • Σκηνοθεσία – Σκηνογραφία UlrichRasche• Δραματουργία AntigoneAkgün • Μουσική – Σχεδιασμός ήχου AlfredBrooks •  Κοστούμια Άγγελος Μέντης • Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ • Εκπαίδευση και καθοδήγηση χορού YannikStöbener • Βοηθός σκηνοθέτης DavidMoser • Βοηθός σκηνογραφίας LukasKötz • Δραματολόγος παράστασης Έρι Κύργια • Μουσική διδασκαλία Μελίνα Παιονίδου • Βοηθός σκηνοθέτη Θωμαΐς Τριανταφυλλίδου • Βοηθός σκηνογράφου Ευάγγελος Αγάτσας • Βοηθός συνθέτη Γιάννης Αράπης • Βοηθός ενδυματολόγου Σταυρούλα Παπαποστόλου • Βοηθός φωτισμού Νάσια Λάζου

Παίζουν Γιώργος Γάλλος Κρέων, Δημήτρης Καπουράνης Αίμων, Κόρα Καρβούνη Αντιγόνη, Φιλαρέτη Κομνηνού Τειρεσίας, Κίττυ Παϊταζόγλου Ισμήνη, Θάνος Τοκάκης Φύλακας
Χορός (αλφαβητικά) Γιώργος Ζιάκας, Δημήτρης Καπουράνης, Μάριος Κρητικόπουλος, Ιωάννης Μπάστας, Βασίλης Μπούτσικος, Γιώργης Παρταλίδης, Θανάσης Ραφτόπουλος, Γκαλ Ρομπίσα, Γιάννης Τσουμαράκης, Στρατής Χατζησταματίου

Ζωντανή ερμηνεία της μουσικής Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου κοντραμπάσο, Χάρης Παζαρούλας κοντραμπάσο, Νίκος Παπαβρανούσης κρουστά, Ευαγγελία Σταύρου κρουστά

Μέγας Δωρητής Επετειακού Προγράμματος στην Επίδαυρο το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)

Ως Μέγας Δωρητής του Επετειακού Προγράμματος στην Επίδαυρο, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) στηρίζει την παραγωγή τεσσάρων κορυφαίων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων που σχεδιάστηκαν με αφορμή την επέτειο των 70 χρόνων του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου: τις θεατρικές παραστάσεις Αντιγόνη (27, 28 και 29 Ιουνίου), Οιδίπους. Η ιστορία μιας μεταμόρφωσης από το σκοτάδι στο φως (25 και 26 Ιουλίου), Ο Όρκος της Ευρώπης (1 και 2 Αυγούστου) και τη συναυλία της ορχήστρας Utopia σε έργα Γκούσταφ Μάλερ με μαέστρο τον Θεόδωρο Κουρεντζή (19 Ιουλίου).

INFO

Αντιγόνη του Σοφοκλή

του Ulrich Rasche

Αρχαίο Θεάτρου Επιδαύρου

27, 28 & 29 Ιουνίου 2025 στις 21.00

Γλώσσα: Ελληνικά με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους

Αγορά εισιτηρίων

• aefestival.gr και more.com

• ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΕΚΔΟΤΗΡΙΑ Πλατεία Συντάγματος (This is Athens info point Δήμου Αθηναίων) Δε-Πα 10:00-18:00

• ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ: Δε-Πα 10:00-18:00  +30 2118008181

• ΑΜΕΑ: +30 2104834913| Δε-Πα 10:00-17:00

Πληροφορίες εισιτηρίων: http://aefestival.gr/plirofories-eisitirion