Πίσω από όλες τις ιδέες και τον προγραμματισμό του διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βαρσοβίας (που φέτος συμμετέχουν και ελληνικές συμπαραγωγές), βρίσκεται ένας άνθρωπος και η πολύ δεμένη ομάδα του. Ο Bartłomiej Pulcyn, δραστηριοποιείται στον χώρο του κινηματογράφου και του πολιτισμού για περισσότερα από 20 χρόνια. Έχει εργαστεί ως προγραμματιστής, εμψυχωτής πολιτιστικών δράσεων, κριτικός κινηματογράφου και φωτογράφος, ενώ για πάνω από δύο δεκαετίες έχει συνδιοργανώσει πολυάριθμα διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ. Από το 2002 έως το 2013 συνεργάστηκε με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βαρσοβίας ως προγραμματιστής, επιμελητής του Διαγωνισμού Ταινιών Μικρού Μήκους, επικεφαλής του τμήματος διαπιστεύσεων και συντονιστής των εργαστηρίων FIPRESCI Warsaw Project. Επιμελήθηκε επίσης κινηματογραφικά προγράμματα για το Φεστιβάλ WAMA (2014), το Φεστιβάλ Transatlantyk (2015–2022), το Φεστιβάλ New Epiphanies (2019–2020) και, τα τελευταία χρόνια, την Καλοκαιρινή Ακαδημία Κινηματογράφου στο Zwierzyniec (2023–2024). Το 2023 συμμετείχε στην ομάδα επιλογής του Διαγωνιστικού Ταινιών Μικρού Μήκους του Πολωνικού Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Τον συναντήσαμε διαδικτυακά, με την ιδιότητα αυτή του καλλιτεχνικού διευθυντή του διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ της Βαρσοβίας, λίγο πριν επισκεφτούμε το θεσμό τους για να πάρουμε από κοντά μια γεύση για τις προσπάθειές τους.
-Αυτή είναι η πρώτη φορά που παρακολουθώ το Φεστιβάλ σας και η αρχική μου εντύπωση από το πρόγραμμα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Συνδυάζετε ταινίες με εντυπωσιακή φεστιβαλική πορεία, μαζί με πρεμιέρες και το σύγχρονο πολωνικό σινεμά. Βλέπετε αυτή την ποικιλία κυρίως ως έναν τρόπο να προσελκύσετε ένα ευρύτερο κοινό ή περισσότερο ως μια ευκαιρία να ενθαρρύνετε τους υποστηρικτές ενός είδους να έρθουν σε επαφή με άλλα που συνήθως δεν εξερευνούν;
-Οι περισσότερες από τις αλλαγές που εισάγουμε ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βαρσοβίας μπορούν να συνοψιστούν σε μία λέξη: «ανοιχτότητα». Ανοιχτότητα σε νέες και φρέσκες ιδέες, στη συνεργασία και στο κοινό. Πιστεύω ότι με αυτό το πνεύμα διευρύνουμε την εμβέλειά μας όχι μόνο μέσα από ένα πλούσιο και ποικιλόμορφο ρεπερτόριο, αλλά και μέσα από διαφορετικές μορφές κινηματογραφικής εμπειρίας. Για πρώτη φορά, το φεστιβάλ θα παρουσιάσει μια συναυλία κινηματογραφικής μουσικής αφιερωμένη στον σπουδαίο Πολωνό συνθέτη Michał Lorenc. Θα προβάλουμε ταινίες στον 46ο όροφο του Varso Tower, συνδυάζοντας την κινηματογραφική εμπειρία με την εκπληκτική θέα από το ψηλότερο κτίριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διοργανώνουμε επίσης προβολές κλασικών ταινιών μαζί με συναντήσεις με αστέρες και ειδικούς του κινηματογράφου. Ελπίζω το κοινό που θα έρθει για τις πολυσυζητημένες ταινίες να ενθαρρυνθεί επίσης να ανακαλύψει και τις ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού, του Διαγωνιστικού 1–2, του Διαγωνισμού Ντοκιμαντέρ και άλλων τμημάτων του φεστιβάλ.
-Ποια θα ξεχωρίζατε ως τα πιο σημαντικά σημεία της φετινής διοργάνωσης;
-Θα ήθελα να τονίσω ιδιαίτερα τις ταινίες Έναρξης και Λήξης. Ανοίγουμε με την ταινία του Jan Komasa – όχι μόνο γέννημα θρέμμα της Βαρσοβίας, αλλά και πιστό φίλο του φεστιβάλ από τα νιάτα του. Είμαστε συνομήλικοι, οπότε πιθανότατα βρεθήκαμε σε πολλές ίδιες προβολές του WFF τη δεκαετία του 1990, στις ίδιες αίθουσες. Με χαρά παρουσιάζουμε τώρα την παγκόσμια πρεμιέρα της πρώτης αμερικανικής του ταινίας, Anniversary. Μεγάλη χαρά επίσης είναι ότι το φεστιβάλ θα κλείσει με το The Voice of Hind Rajab – μια σημαντική, δυνατή ταινία, που έτυχε ευρείας αποδοχής στη Βενετία. Θεωρώ ότι αυτές είναι οι καλύτερες δυνατές επιλογές για την Έναρξη και τη Λήξη της φετινής διοργάνωσης. Χαίρομαι επίσης που καλωσορίζουμε ξανά τον Mike van Diem. Η βραβευμένη με Όσκαρ ταινία του Character προβλήθηκε στο WFF το 1997 και τώρα επιστρέφει με το νέο του, αξιοσημείωτο έργο Our Girls.
-Από τις πρώτες κιόλας μέρες διάθεσης εισιτηρίων, αρκετές προβολές εξαντλήθηκαν – ανάμεσά τους και μια ταινία της περασμένης χρονιάς, μια πολωνική παραγωγή και μια επανέκδοση. Θα μπορούσαν αυτά τα παραδείγματα να αντικατοπτρίζουν τους βασικούς άξονες του ενδιαφέροντος του κοινού;
-Έχουμε ήδη σχεδόν δύο εβδομάδες πωλήσεων, οπότε μπορούμε να διακρίνουμε κάποια μοτίβα. Πράγματι, οι πρώτες sold-out ή πλήρως κρατημένες προβολές ήταν ειδικές εκδηλώσεις: το Cinema in the Clouds, που είναι περισσότερο μια εμπειρία παρά μια κλασική προβολή, και οι δωρεάν προβολές για ηλικιωμένους. Από τότε που άνοιξαν οι κανονικές πωλήσεις, βλέπουμε ότι το κοινό προσελκύεται περισσότερο από τις ταινίες του τμήματος Encounters (Konfrontacje) – 24 εξαιρετικούς τίτλους που έκαναν πρεμιέρα στα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου. Ωστόσο, και το Διεθνές Διαγωνιστικό προσελκύει ισχυρό ενδιαφέρον, ιδιαίτερα η Ταινία Έναρξης.
-Το πιο σημαντικό βραβείο του Φεστιβάλ είναι το Βραβείο Κοινού. Αυτό σημαίνει ότι το κοινό τελικά διαμορφώνει την επιμελητική σας προοπτική ή η διαδικασία επιλογής είναι πιο περίπλοκη;
-Είναι αλήθεια ότι το Βραβείο Κοινού είναι η παλαιότερη και πιο σημαντική διάκριση του φεστιβάλ μας. Ωστόσο, δεν επηρεάζει τις προγραμματιστικές μας αποφάσεις για έναν απλό λόγο: οι ετυμηγορίες του κοινού είναι εντελώς απρόβλεπτες. Πριν μερικές δεκαετίες, κωμωδίες –συχνά σκανδιναβικές– κέρδιζαν συνεχώς, και λίγο αργότερα το βραβείο πήγε σε δυνατές και απαιτητικές ταινίες όπως το Οι Ζωές των Άλλων του Florian Henckel von Donnersmarck, το Rose του Wojtek Smarzowski ή το Βαλς με τον Μπασίρ του Ari Folman. Τι θα επιλέξει φέτος το κοινό; Είμαι τόσο περίεργος όσο κι εσείς.
-Ένα ιδιαίτερα συγκινητικό στοιχείο είναι η πολιτική των εισιτηρίων: ένα εύρος τιμών και δωρεάν πρόσβαση τόσο για το νεανικό κοινό όσο και για τους ηλικιωμένους. Μοιάζει σαν να αγκαλιάζετε όσους μόλις ανακαλύπτουν τη δύναμη του κινηματογράφου, αλλά και να τιμάτε εκείνους που έζησαν μαζί του μια ολόκληρη ζωή. Συνδέεται αυτό με το όραμά σας;
-Η ανοιχτότητα που ανέφερα σημαίνει και αναγνώριση του κοινού κάθε ηλικίας. Θέλουμε όλοι –παιδιά, νέοι, ενήλικες, ηλικιωμένοι– να νιώθουν σαν στο σπίτι τους στο φεστιβάλ. Η εμπειρία της τέχνης, που οδηγεί στη συνάντηση με τον Άλλο, είναι για μένα η ίδια η ουσία του φεστιβάλ. Το να την κάνουμε προσιτή στο ευρύτερο δυνατό κοινό είναι ένας από τους βασικούς μου στόχους ως Διευθυντής Προγράμματος.
-Το Φεστιβάλ σας δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής στα Όσκαρ. Για νέους δημιουργούς που ίσως δεν κατανοούν πλήρως τη σημασία αυτού, θα μπορούσατε να εξηγήσετε γιατί αξίζει να υποβάλουν τη δουλειά τους στο Φεστιβάλ σας;
-Για να είναι κανείς υποψήφιος για Όσκαρ στις κατηγορίες μικρού μήκους ή ντοκιμαντέρ, πρέπει να έχει κερδίσει συγκεκριμένα βραβεία σε φεστιβάλ που περιλαμβάνονται στον επίσημο κατάλογο της Ακαδημίας. Είμαστε πολύ περήφανοι που ο Διαγωνισμός Ταινιών Μικρού Μήκους μας βρίσκεται σε αυτή τη λίστα εδώ και πολλά χρόνια. Αρχικά, μόνο το Grand Prix έδινε πρόκριση για τα Όσκαρ, αλλά σήμερα υπάρχουν τέσσερα προκριματικά βραβεία. Αυτό καθιστά το WFF ένα από τα μόλις τέσσερα φεστιβάλ στην Ευρώπη με αυτή τη διάκριση.
-Ιστορικά, το Φεστιβάλ σας αποτέλεσε εφαλτήριο για δημιουργούς όπως ο Michael Haneke, που στη συνέχεια κατέκτησαν διεθνή αναγνώριση. Ποιες ποιότητες ή ποια διαίσθηση σας καθοδηγούν στο να αναγνωρίζετε τα ταλέντα που σύντομα θα ξεχωρίσουν;
-Μας δίνει μεγάλη ικανοποίηση να βλέπουμε την κατοπινή επιτυχία δημιουργών που πρωτοπαρουσίασαν τη δουλειά τους στη Βαρσοβία – και αυτό συνεχίζεται και σήμερα. Πριν πολλά χρόνια, όταν ήμουν υπεύθυνος για τον Διαγωνισμό Μικρού Μήκους, είχαμε προβάλει δύο ταινίες του Sergio Oksman, που επέστρεψε πολλές φορές αργότερα στη Βαρσοβία με τις μεγάλου μήκους του. Και φέτος, παρουσιάζουμε ξανά ταινία του στον Κύριο Διαγωνισμό. Είμαι πεπεισμένος ότι και από τον φετινό Διαγωνιστικό «1–2» θα αναδειχθούν ονόματα που θα μας χαρίσουν παρόμοιες χαρές. Πρόκειται για 15 πολύ δυνατά, ώριμα έργα – δεκαπέντε αξιοσημείωτους δημιουργούς.
-Η φετινή χρονιά φαίνεται ιδιαίτερα δυνατή για τον πολωνικό κινηματογράφο – για παράδειγμα, με τον Χειμώνα των Κορακιών της Kasia Adamik, που προβάλλετε μετά το κλείσιμό του στο Φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν. Κατά τη γνώμη σας, ποια χαρακτηριστικά του πολωνικού οικοσυστήματος κινηματογράφου επιτρέπουν στο σινεμά σας να ταξιδεύει τόσο πολύ;
-Δεν θα το έλεγα υπερβολικά “ταξίδια” – η όρεξή μας είναι πολύ μεγαλύτερη. Θα θέλαμε να βλέπουμε πολωνικές ταινίες τακτικά στους διαγωνισμούς του Sundance, της Berlinale, των Καννών και της Βενετίας. Φυσικά, είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε τον πολωνικό κινηματογράφο στο Τορόντο και στο Σαν Σεμπαστιάν. Αυτό το φθινόπωρο είναι ιδιαίτερα δυνατό: Το «Φραντς (Κάφκα)» της Agnieszka Holland και ο Χειμώνας των Κορακιών της Kasia Adamik – η κόρη της, σε προσωπικό επίπεδο. Η δύναμη του «οικογενειακού κινηματογράφου» στην Πολωνία φέτος είναι πραγματικά αξιοσημείωτη.
-Στην Ελλάδα φέτος, το Φεστιβάλ «Κύματα» αφιέρωσε μια μεγάλη αναδρομή στον Krzysztof Kieślowski, ένδειξη του διαρκούς αποτυπώματος των Πολωνών δημιουργών. Πώς αισθάνεστε γνωρίζοντας ότι ο εθνικός σας κινηματογράφος έχει τόσο διακριτή ταυτότητα και απήχηση στο εξωτερικό; Και, κατά τη γνώμη σας, τι θεμελιώνει τη διαρκή επιτυχία του πολωνικού σινεμά;
-Ο Krzysztof Kieślowski είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση – ιδιοφυΐα και οραματιστής. Είχε το θάρρος να θέτει θεμελιώδη, οικουμενικά ερωτήματα, γι’ αυτό και το σινεμά του είναι κατανοητό παγκοσμίως. Προσωπικά τον θεωρώ τον σπουδαιότερο Πολωνό δημιουργό, επειδή ασχολήθηκε με το πεδίο των αξιών – και οι αξίες είναι ακριβώς αυτό που θέλω να αναδείξω στο φεστιβάλ. Γι’ αυτό δημιουργήσαμε τη νέα ενότητα Animus. Cinema of Values, που συγκεντρώνει ταινίες γύρω από όσα πραγματικά έχουν σημασία και όσα μας ενώνουν αντί να μας χωρίζουν: αλήθεια, ομορφιά, καλοσύνη, αγάπη, φιλία και οικογένεια. Αυτά είναι οικουμενικά και διαχρονικά θέματα – και αυτή ήταν η ουσία του σινεμά του Kieślowski.
-Και μια τελευταία ερώτηση: Θα θέλατε να μοιραστείτε με Έλληνες δημιουργούς κάποιες σκέψεις ή συμβουλές που θα τους βοηθούσαν να αυξήσουν τη διεθνή τους ορατότητα σε φεστιβάλ όπως το δικό σας;
-Το πρόγραμμά μας φέτος περιλαμβάνει δύο ελληνικές συμπαραγωγές μεγάλου μήκους (Satisfaction της Alex Burunova και το Y), καθώς και δύο ταινίες μικρού μήκους. Ωστόσο, λάβαμε μόνο οκτώ υποβολές μεγάλου μήκους από την Ελλάδα (σ.σ. ή ελληνικές συμπαραγωγές). Γι’ αυτό θα ήθελα να ενθαρρύνω τους Έλληνες δημιουργούς: υποβάλετε τη δουλειά σας σε εμάς – θα χαρούμε πολύ να παρουσιάσουμε περισσότερο ελληνικό σινεμά στη Βαρσοβία.
www.ertnews.gr
