Η δολοφονία του Τσάρλι Κερκ είναι ιδιαίτερα σοκαριστική λόγω των συνθηκών που την περιέβαλαν: ήταν ένας νέος άνθρωπος, μία ιδιαίτερα αγαπητή πολιτική διασημότητα. Ήταν μεν δημόσιο πρόσωπο αλλά δεν ήταν κυβερνητικός αξιωματούχος. Ο δε θάνατός του συνέβη μπροστά σε ένα πλήθος περίπου 3.000 ανθρώπων, οι οποίοι ήταν μάρτυρες της εν ψυχρώ δολοφονίας.
Είναι λογικό, λοιπόν, μετά από αυτό να αναρωτηθεί κανείς τι μέλλει γενέσθαι; Αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ περισσότερες επιθέσεις, περισσότερες αντεγκλήσεις, περισσότερες δολοφονίες;
Το POLITICO επικοινώνησε με ειδικούς σε θέματα πολιτικής βίας, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο εξωτερικό, πολλοί από τους οποίους εδώ και καιρό κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με την ολοένα και αυξανόμενη τάση της βίας.
Να τι είπαν ορισμένοι από αυτούς.
«Δηλητήριο στο δημόσιο πηγάδι»
Ο Σον Γουέστγουντ, αναπληρωτής καθηγητής στο Dartmouth College και διευθυντής του Εργαστηρίου Έρευνας Πόλωσης, υποστηρίζει ότι οι συνέπειες μιας πολιτικής δολοφονίας δοκιμάζουν τα δημοκρατικά αντανακλαστικά ενός έθνους, αποκαλύπτοντας την ίδια ώρα τον χαρακτήρα της πολιτικής ελίτ.
Μετά την απόπειρα δολοφονίας του τότε υποψηφίου Ντόναλντ Τραμπ το 2024, οι ηγέτες και των δύο κομμάτων κατάφεραν να ηρεμήσουν τα πνεύματα, εκδίδοντας καταδικαστικές ανακοινώσεις σε κοινή γραμμή. Σήμερα, μετά τη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ, κορυφαίες πολιτικές προσωπικότητες κάνουν ακριβώς το αντίθετο.
Άνθρωποι παρακολουθούν τη νεκροφόρα που κουβαλάει το φέρετρο του Τσάρλι Κερκ, την Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου 2025, στο Φοίνιξ.
AP Photo/Ross D. Franklin
Αντί να επιδιώκουν την ενότητα, δημιουργούν με κυνικό τρόπο έναν μάρτυρα και καλούν σε πόλεμο, κατηγορώντας τη μισή χώρα ως δολοφόνους.
«Οι πολιτικοί μας ηγέτες δηλητηριάζουν την κοινή γνώμη», λέει ο Σον Γουέστγουντ.
Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Dartmouth College υποστηρίζει ότι δεν παρατηρείται ένα μαζικό κίνημα πολιτικής βίας.
«Λιγότερο από το 2% των Αμερικανών πιστεύουν ότι η πολιτική δολοφονία είναι αποδεκτή […] Τα δεδομένα δείχνουν επίσης ότι οι Αμερικανοί εκτιμούν ότι σχεδόν το ένα τρίτο των πολιτικών τους αντιπάλων υποστηρίζουν την κομματική δολοφονία. Αυτή η πεποίθηση ότι κάποιος αντιμετωπίζει μια τεράστια, δολοφονική φατρία – αντί για μερικούς μεμονωμένους εξτρεμιστές – δημιουργεί έναν φανταστικό εχθρό που κάνει τη χώρα να φαίνεται πολύ πιο επικίνδυνη από ό,τι είναι στην πραγματικότητα», εξηγεί.
« Η πολιτική βία δεν είναι τυχαία»
«Η πολιτική βία δεν είναι τυχαία. Έρευνες δείχνουν ότι καθίσταται πολύ πιο πιθανή υπό τέσσερις συνθήκες: όταν η δημοκρατία παρακμάζει ραγδαία, όταν οι κοινωνίες διχάζονται λόγω φυλής, θρησκείας ή εθνικότητας, όταν οι πολιτικοί ηγέτες ανέχονται ή ενθαρρύνουν τη βία και όταν οι πολίτες έχουν εύκολη πρόσβαση σε όπλα», εξηγεί η καθηγήτρια Διεθνών Υποθέσεων με έδρα το Ρορ στη Σχολή Παγκόσμιας Πολιτικής και Στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, Μπάρμπαρα Γουόλτερ.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες πληρούν και τα τέσσερα κριτήρια και κανένα από αυτά δεν βελτιώνεται. Η βία τείνει επίσης να αυξάνεται γύρω από τις εκλογές, πράγμα που σημαίνει ότι οι επερχόμενες αναμετρήσεις το 2026 και το 2028 είναι έτοιμες να αποτελέσουν σημεία ανάφλεξης, λέει η Μπ. Γουόλτερ.
Ένα αυτοσχέδιο μνημείο στήθηκε στα κεντρικά γραφεία της Turning Point USA μετά τον θάνατο από πυροβολισμούς σε κολέγιο της Γιούτα την Τετάρτη, του Charlie Kirk, συνιδρυτή και διευθύνοντος συμβούλου του οργανισμού, την Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου 2025, στο Φοίνιξ.
AP Photo/Ross D. Franklin
Υπάρχει, όμως, ένα σημείο όπου η πραγματική πρόοδος είναι ακόμα εφικτή. Οι περισσότερες πράξεις πολιτικής βίας στην Αμερική τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχουν διαπραχθεί από μεμονωμένους δράστες – νεαρούς άνδρες που ριζοσπαστικοποιήθηκαν στο διαδίκτυο.
«Ο αγωγός ριζοσπαστικοποίησης διατρέχει μια χούφτα αμερικανικών εταιρειών τεχνολογίας που παραμένουν σχεδόν εξ ολοκλήρου ανεξέλεγκτες. Εάν οι νομοθέτες ήταν πρόθυμοι να περιορίσουν τους αλγόριθμους που ενισχύουν τις θεωρίες συνωμοσίας, την παραπληροφόρηση και το μίσος, θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν τον αγωγό που τροφοδοτεί τον βίαιο εξτρεμισμό», υποστηρίζει η Μπ. Γουόλτερ.
«Αποδυναμώνεται το πλαίσιο κανόνων»
Για μία ανησυχητική αύξηση της πολιτικής βίας στις ΗΠΑ κάνει λόγο γο Τζόελ Μπούσερ, καθηγητής κοινωνιολογίας στο Κέντρο για την Ειρήνη και την Ασφάλεια, στο Πανεπιστήμιο Coventry, Κόβεντρι, του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αυτή η αύξηση αποδεικνύει ότι το πλαίσιο των κανόνων που εμποδίζουν αυτή τη βία ολοένα και αποδυναμώνονται, σε αντίθεση με εκείνους που την προωθούν που φαίνεται να εδραιώνονται.
Πλακάτ έξω από το Περιφερειακό Νοσοκομείο Τιμπανόγκος στο Όρεμ της Γιούτα αναγράφει: «Τσάρλι Κερκ, Αμερικάνος ήρωας… Αθάνατος», μετά τη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ που δολοφονήθηκετην στις 10 Σεπτεμβρίου 2025.
AP Photo/Alex Goodlett
Η εμπειρία από άλλες χώρες δείχνουν πόσο δύσκολο είναι να επιβραδυνθούν τέτοιοι κύκλοι πολιτικής βίας, αλλά ότι δεν είναι εντελώς αδύνατο. Για να επιτευχθεί αυτό, δύο πράγματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά:
- Πρώτον, οι πολιτικοί ηγέτες και οι ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών από ολόκληρη την κοινωνία πρέπει να συνεργαστούν για να αποκαταστήσουν τους κανόνες που αναστέλλουν τη βία και γι’ αυτό απαιτείται ισχυρή κριτική και καταδίκη κάθε τέτοιας βίας, ανεξάρτητα από πολιτικές τάσεις ή υποτιθέμενες αιτίες. Αυτό, φυσικά, είναι δύσκολο σε ένα πλαίσιο όπου η κριτική της πολιτικής βίας ακολουθεί εδώ και καιρό κομματικές γραμμές.
- Δεύτερον, είναι κρίσιμο να αναγνωρίσουμε ότι αυτή η βία δεν περιορίζεται σε ένα συγκεκριμένο τμήμα της κοινωνίας καθώς δεν πρόκειται για πρόβλημα ενός βίαιου κινήματος, αλλά για ένα κοινωνικό και πολιτικό σύστημα που, στο σύνολό του, ευνοεί ολοένα και περισσότερο τη βία.
«Αυτό είναι ένα επιχείρημα που δύσκολα μπορεί να πουληθεί σε οποιαδήποτε πολιτική βάση, ειδικά όταν οι άνθρωποι υποφέρουν και, όπως είναι κατανοητό, αισθάνονται οργή, αλλά είναι απαραίτητο εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να αποφύγουν την εντατικοποίηση του τρέχοντος κύκλου κλιμάκωσης της βίας», καταλήγει ο καθηγητής Μπούσερ.
«Ατομικές επιθέσεις χωρίς κομματικό κίνητρο»
Η δολοφονία μιας υψηλού προφίλ πολιτικής προσωπικότητας όπως ο Τσάρλι Κερκ σηματοδοτεί τη συνέχιση της τάσης προς τη βία από μεμονωμένους δράστες και όχι την εμφάνιση οργανωμένης πολιτικής ή κομματικής σύγκρουσης, υποστηρίζει ο Clionadh Raleigh, Διευθύνων Σύμβουλος της Armed Conflict Location and Event Data, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που ειδικεύεται στη συλλογή, ανάλυση και χαρτογράφηση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο σχετικά με την πολιτική βία και τις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας σε όλο τον κόσμο.
«Οι ΗΠΑ έχουν συγκέντρωση σοβαρής βίας σε μεμονωμένες επιθέσεις χωρίς κομματικό κίνητρο ή τάση. Οι δράστες και τα θύματα πυροβολισμών σε σχολεία, επιθέσεων με φυλετικά κίνητρα και στοχευμένων δολοφονιών πολιτικών ηγετών, εταιρικών στελεχών και δημόσιων αξιωματούχων δεν είναι κομματικοί ή έστω συνεκτικά πολιτικοί. Επειδή οι δολοφονίες δεν υποκινούνται από μια κοινή πολιτική ατζέντα, αποτελούν εκδήλωση της μοναδικής ευπάθειας των ΗΠΑ στην ατομική βία σε μια πολωμένη, βαριά οπλισμένη κοινωνία», εξηγεί ο Raleigh.
Και προσθέτει: «Αυτό υποδηλώνει ότι οι ΗΠΑ δεν οδεύουν προς μαζική οργανωμένη πολιτική βία. Αντίθετα, η πρόκληση που αντιμετωπίζουν είναι να αποτρέψουν την κανονικοποίηση της σποραδικής, εξατομικευμένης βίας ως τίμημα της πολιτικής ζωής. Το έργο δεν είναι ανυπέρβλητο, αλλά απαιτεί διαρκή επένδυση στην ασφάλεια, την κοινωνική ανθεκτικότητα και τη δημόσια υγεία».
«Δεν πρέπει να αποδεχθούμε τη βία ως τη νέα κανονικότητα»
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν ένα εξαιρετικά περίπλοκο περιβάλλον κινδύνου για πολιτική βία. Εκτός από τη σειρά πρόσφατων δολοφονιών και επιθέσεων, οι απειλές πολιτικής βίας βρίσκονται σε άνοδο, παρατηρεί η Σάνον Χίλερ, εκτελεστική διευθύντρια της Πρωτοβουλίας Γεφύρωσης Χασμάτων στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον.
Πλακάτ έξω από το Περιφερειακό Νοσοκομείο Τιμπανόγκος έχουν τοποθετηθεί σε ένα αυτοσχέδιο μνημείο για τον Τσάρλι Κερκ.
AP Photo/Alex Goodlett
«Η ομάδα μας στην Πρωτοβουλία Γεφύρωσης Χασμάτων του Πανεπιστημίου του Πρίνστον παρακολούθησε πάνω από 250 περιστατικά απειλών και παρενόχλησης εναντίον τοπικών δημόσιων αξιωματούχων σε περισσότερες από 40 πολιτείες κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, σημειώνοντας αύξηση 9% σε σχέση με την ίδια χρονική περίοδο το 2024. Παρόμοιες τάσεις έχουν καταγραφεί για πολιτειακούς και ομοσπονδιακούς αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένων των δικαστών», αναφέρει.
Ωστόσο, η Χίλερ τονίζει ότι δεν πρέπει να αποδεχθούμε τη βία ως τη νέα κανονικότητα.
«Η δολοφονία του Κερκ είναι ένα ακόμη σημείο καμπής για την ασφάλεια των κοινοτήτων μας και την υγεία της δημοκρατίας μας. Για να σπάσει ο κύκλος της κλιμάκωσης, οι ηγέτες πρέπει να αρνηθούν τις εκκλήσεις για αντίποινα και να απέχουν από την ομαλοποίηση της βίας», λέει χαρακτηριστικά.
