Οι 30 στους 3.000 δισεκατομμυριούχους στον κόσμο, επενδύουν τεράστια ποσά κατά της γήρανσης. Ίσως επειδή, όπως, έλεγε ο Γάλλος ιστορικός Philippe Ariès, ενώ οι πρόγονοί μας διατηρούσαν μια ισότιμη σχέση με τον θάνατο, εμείς οι σύγχρονοι υποφέρουμε από μια «φρίκη του θανάτου», την οποία περιγράφει ως «βίαιη προσκόλληση στα πράγματα της ζωής… ένα πάθος για ύπαρξη, ένα άγχος να μην είμαστε επαρκείς».
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ιντζεμάρ Πάτρικ Λίντεν, λέκτορα στο Κολέγιο Επιστημών Μακροζωϊας της Γενεύης, η καθιερωμένη άποψη ότι η σύγχρονη δυτική κουλτούρα είναι ξεκάθαρα θανατοφοβική μπορεί να αποδειχτεί μύθος.
Ο Λίντεν, επικαλούμενος τόσο την εμπειρία του στους φοιτητές τους, όσο και σχετικές έρευνες, υποστηρίζει στο Psyche, ότι ο κόσμος αγωνιά να ζήσει ποιοτικά όχι απαραίτητα πολλά χρόνια.
Ρωτώντας, παλαιότερα, σε κάθε μάθημα τους φοιτητές του στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης πόσο καιρό ήθελαν να ζήσουν υγιής, η μέση απάντηση ήταν περίπου 85 χρόνια. Μόνο 2-3 φοιτητές σε κάθε τάξη εξέφρασαν ενδιαφέρον να ζήσουν πέραν των 120 ετών, που συνήθως αναγνωρίζεται ως το φυσικό όριο διάρκειας ζωής.
«Τα επιχειρήματα ενάντια στη θεωρούμενη ως δεδομένη αντίληψη ότι ο πολιτισμός μας είναι θανατοφοβικός είναι, νομίζω, εκπληκτικά ισχυρά»
Οι περισσότεροι είπαν ότι ήθελαν να ζήσουν αρκετά για να αποκτήσουν εγγόνια και στη συνέχεια να πεθάνουν με ανώδυνο θάνατο περιτριγυρισμένοι από τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Ακόμη και εκείνοι που επιθυμούσαν να ζήσουν πέρα από τη φυσική διάρκεια ζωής είχαν αυτή την πεποίθηση με χαλαρό, διανοητικό τρόπο.
«Δεν ήταν τόσο πολύ που φοβόντουσαν τον θάνατο, μάλλον, σκέφτηκαν ότι «θα μπορούσε να είναι διασκεδαστικό να ζεις περισσότερο». Δεν υπήρχε καμία αίσθηση επείγοντος ή κάποιου αισθήματος ότι ήταν σημαντικό για αυτούς να μην πεθάνουν» λέει ο Λίντεν.
Τι δείχνουν έρευνες στις ΗΠΑ
Δημοσκοπική έρευνα του 2013 του Ερευνητικού Κέντρου Pew στις ΗΠΑ έδειξε ότι περισσότερα από τα 2/3 είπαν ότι η ιδανική διάρκεια ζωής ήταν μεταξύ 78 και 100 ετών
Μόνο το 4% των συμμετεχόντων είπε ότι ήθελε να ζήσει πέρα από τα 120. Όταν ρωτήθηκαν αν θα ήθελαν μια ασφαλή θεραπεία που θα επιβραδύνει τη γήρανση και θα τους επιτρέπει να ζήσουν τουλάχιστον έως τα 120, μόνο μια μειοψηφία -το 38%- απάντησε ναι.
«Αυτά τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά εκπληκτικά, δεδομένης της υπόθεσης ότι ο σύγχρονος πολιτισμός κατακλύζεται από έναν ακραίο φόβο του θανάτου. Σε τελική ανάλυση, όποιος φοβάται πραγματικά τον θάνατο θα πρέπει να αναμένεται να θέλει να τον αποφύγει για όσο το δυνατόν περισσότερο» λέει.
Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη ετήσια έρευνα του Πανεπιστημίου Chapman στην Καλιφόρνια για το τι φοβούνται περισσότερο οι Αμερικανοί, μόνο το 32% των συμμετεχόντων αναφέρει ότι «φοβάται ή φοβάται πολύ» τον θάνατο. Αυτό κατατάσσει το θάνατο στην 51η θέση στη λίστα με τους 90 πιο συνηθισμένους φόβους, πίσω από τους φόβους ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα καταλάβει τις δουλειές τους, τις κυβερνητικές κατασκοπεύσεις, τα ύψη και τους καρχαρίες.
Το κυρίαρχο κοινωνικό ήθος δεν είναι «η ζωή με οποιοδήποτε κόστος», αλλά μάλλον ότι η ποιότητα ζωής είναι πιο σημαντική από την ποσότητα ζωής, λέει ο επιστήμονας.
Ποιότητα ζωής πριν την ποσότητα
Σε μια άλλη έρευνα του Pew Research Center το 2013, αυτή για τη στάση απέναντι στη φροντίδα στο τέλος της ζωής, μόνο το 31% των συμμετεχόντων είπε ότι το ιατρικό προσωπικό πρέπει πάντα να κάνει ό,τι είναι δυνατό για να σώσει έναν ασθενή. Όταν ρωτήθηκαν για τις προσωπικές τους προτιμήσεις στο τέλος της ζωής τους, το 52% είπε ότι θα ήθελαν ο γιατρός τους να σταματήσει τη θεραπεία και να τους αφήσει να πεθάνουν εάν είχαν μια ανίατη ασθένεια που τους έκανε να εξαρτώνται πλήρως από κάποιον άλλο για φροντίδα.
Το 2024, η ευθανασία θεωρείται επίσης ηθικά αποδεκτή: μια πρόσφατη δημοσκόπηση της Gallup διαπίστωσε ότι το 71% των Αμερικανών πιστεύει ότι οι γιατροί πρέπει «να επιτρέπεται από το νόμο να τερματίσουν τη ζωή του ασθενούς με κάποιο ανώδυνο μέσο, εάν ο ασθενής και η οικογένειά του το ζητήσουν». Η υποβοηθούμενη θάνατος είναι νόμιμη σε εννέα ευρωπαϊκές χώρες, στον Καναδά και σε 10 πολιτείες των ΗΠΑ, με ενδείξεις ότι αυτό μπορεί να επεκταθεί σε περισσότερες δικαιοδοσίες.
Αυτοί οι νόμοι, μαζί με τον αριθμό των ανθρώπων υποβάλεται σε ευθανασία και τη στάση του κοινού απέναντι στη φροντίδα στο τέλος της ζωής, αποκαλύπτουν ότι αξίες όπως η υγιής λειτουργία, η ανεξαρτησία και η ελευθερία από τον πόνο θεωρούνται συχνά πιο σημαντικές από την απλή αποφυγή του θανάτου, λέει ο ειδικός.
«Τα επιχειρήματα ενάντια στη θεωρούμενη ως δεδομένη αντίληψη ότι ο πολιτισμός μας είναι θανατοφοβικός είναι, νομίζω, εκπληκτικά ισχυρά. Προτείνω μια αντίθετη αφήγηση: οι κυρίαρχες στάσεις απέναντι στον θάνατο στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες και στις περισσότερες άλλες σύγχρονες κοινωνίες σε όλο τον κόσμο είναι εφησυχαστικές για τον θάνατο» σημειώνει.
