Μία ιδιαίτερης σημασίας δίκη ολοκληρώνεται στη Γαλλία, όπου θύματα που κακοποιήθηκαν σεξουαλικά όταν ήταν ανήλικα, βρέθηκαν στο δικαστήριο και ξαναβίωσαν τις μαρτυρικές στιγμές που έζησαν στα χέρια του γιατρού Ζοέλ Λε Σκουαρνέκ.
Η δίκη αυτή αποτελεί μία καθοριστική στιγμή για την γαλλική κοινωνία, μετά την υπόθεση Πελικό που συγκλόνισε όλο τον κόσμο και έθεσε τη βάση να ανοίξει η συζήτηση για τις νομοθεσίες της σεξουαλικής κακοποίησης στην χώρα.
Εκατοντάδες δημοσιογράφοι ήταν διαπιστευμένοι για μια διαδικασία που, σίγουρα, θα κυριαρχούσε στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της Γαλλίας καθ’ όλη τη διάρκεια των τριών μηνών της, αλλά αντ’ αυτού, η δίκη του παιδόφιλου Λε Σκουαρνέκ, ο οποίος παραδέχτηκε στο δικαστήριο ότι βίασε ή κακοποίησε σεξουαλικά 299 άτομα, σχεδόν όλα παιδιά, ολοκληρώνεται αυτή την Τετάρτη εν μέσω εκτεταμένης απογοήτευσης.
«Είμαι θυμωμένη»
«Είμαι εξαντλημένη. Είμαι θυμωμένη. Αυτή τη στιγμή, δεν έχω πολλές ελπίδες. Η κοινωνία μοιάζει εντελώς αδιάφορη. Είναι τρομακτικό να σκέφτομαι ότι [οι βιασμοί] θα μπορούσαν να ξανασυμβούν», δήλωσε στο BBC ένα από τα θύματα του Λε Σκουαρνέκ, η 36χρονη Μανόν Λεμουάν.
Η κ. Λεμουάν και περίπου 50 άλλα θύματα, απογοητευμένοι από την προφανή έλλειψη δημόσιου ενδιαφέροντος για τη δίκη, δημιούργησαν τη δική τους ομάδα εκστρατείας για να πιέσουν τις γαλλικές αρχές, κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι αγνόησε μια υπόθεση «ορόσημο» που αποκάλυψε ένα «πραγματικό ‘εργαστήριο’ θεσμικών αποτυχιών».
Η ομάδα διερωτήθηκε γιατί δεν συστάθηκε κοινοβουλευτική επιτροπή, όπως σε άλλες υποθέσεις κακοποίησης υψηλού προφίλ, και μίλησε για το γεγονός ότι αισθάνθηκαν «αόρατοι», λες και «ο μεγάλος αριθμός των θυμάτων μας εμπόδισε να αναγνωριστούμε».
Ορισμένα από τα θύματα, τα περισσότερα από τα οποία είχαν αρχικά επιλέξει να καταθέσουν ανώνυμα, αποφάσισαν τώρα να αποκαλύψουν τις ταυτότητές τους δημοσίως – ακόμη και να βγουν φωτογραφίες στα σκαλιά του δικαστηρίου – με την ελπίδα να τραβήξουν τη Γαλλία να δώσει μεγαλύτερη προσοχή και, ίσως, να πάρουν μαθήματα σχετικά με την κουλτούρα του σεβασμού που βοήθησε έναν διάσημο χειρουργό να βιάζει ατιμώρητα επί δεκαετίες.
Τα εγκλήματα για τα οποία δικάζεται ο Λε Σκουαρνέκ συνέβησαν όλα μεταξύ 1998 και 2014.
«Δεν είναι φυσιολογικό να πρέπει να δείξω το πρόσωπό μου. [Αλλά] ελπίζω ότι αυτό που κάνουμε τώρα θα αλλάξει τα πράγματα. Γι’ αυτό αποφασίσαμε να ξεσηκωθούμε, να κάνουμε τη φωνή μας να ακουστεί», δήλωσε η κ. Λεμουάν.
Τι πήγε, όμως, στραβά;
Γιατί, όταν όλος ο κόσμος γνωρίζει το όνομα του Ντομινίκ και της Ζιζέλ Πελικό, μια δίκη με σημαντικά περισσότερα θύματα – παιδιά που κακοποιήθηκαν κάτω από τη μύτη του γαλλικού ιατρικού κατεστημένου – έχει περάσει στα ψιλά γράμματα;
Γιατί ο κόσμος δεν γνωρίζει το όνομα Ζοέλ Λε Σκουαρνέκ;
Μία υπόθεση που δεν απασχόλησε όσο έπρεπε
«Η υπόθεση Λε Σκουαρνέκ δεν «ταρακούνησε» πολύ κόσμο. Ίσως λόγω του αριθμού των θυμάτων. Ακούμε την απογοήτευση, την έλλειψη ευρείας κινητοποίησης, πράγμα που είναι στενάχωρο», δήλωσε η Μαέγ Νορί, από τη φεμινιστική ΜΚΟ Nous Toutes (Όλοι μας).
Ορισμένοι θεωρούν ότι έπαιξε ρόλο η απουσία σε αυτή την περίπτωση μιας διακριτής φιγούρας όπως η Ζιζέλ Πελικό, το δημόσιο θάρρος της οποίας τράβηξε τη φαντασία του κοινού και επέτρεψε στους ανθρώπους να βρουν λίγο φως σε μια κατά τα άλλα ζοφερή ιστορία.
Άλλοι κατέληξαν σε πιο καταστροφικά συμπεράσματα.
Στην τελική της επιχειρηματολογία στο δικαστήριο, η Μύριαμ Γκιουζ-Μπεναγιούν, δικηγόρος που εκπροσωπεί αρκετά από τα θύματα του Λε Σκουαρνέκ, καταδίκασε αυτό που αποκάλεσε «συστημική, οργανωμένη σιωπή» της Γαλλίας σχετικά με την κακοποίηση παιδιών.
Μίλησε για μια πατριαρχική κοινωνία στην οποία οι άνδρες σε αξιοσέβαστες θέσεις όπως η ιατρική παρέμεναν σχεδόν αδιαμφισβήτητοι και επισήμανε «τη σιωπή εκείνων που γνώριζαν, εκείνων που έκαναν τα στραβά μάτια και εκείνων που θα μπορούσαν – θα έπρεπε – να είχαν σημάνει συναγερμό».
Η αποκτήνωση που αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια της δίκης ήταν σοκαριστική – υπερβολική για να την αντέξουν πολλοί.
Το δικαστήριο της Vannes άκουσε με σκληρές λεπτομέρειες πώς ο 74χρονος Λε Σκουαρνέκ διέπραττε τις φρικτές πράξεις του, περιγράφοντας προσεκτικά κάθε βιασμό παιδιού σε μια σειρά από μαύρα σημειωματάρια, συχνά επιδιδόμενος στους ευάλωτους νεαρούς ασθενείς του ενώ βρίσκονταν υπό αναισθησία ή ανάρρωναν από χειρουργική επέμβαση.
Το δικαστήριο ενημερώθηκε επίσης για την αυξανόμενη απομόνωση του συνταξιούχου χειρουργού και για αυτό που ο ίδιος ο δικηγόρος του περιέγραψε ως «την κάθοδό σας στην κόλαση», κατά την τελευταία δεκαετία πριν συλληφθεί, το 2017, αφού κακοποίησε την εξάχρονη κόρη ενός γείτονα.
«Ήμουν συναισθηματικά δεμένος μαζί τους… Έκαναν ό,τι ήθελα», είπε χωρίς ίχνος ντροπής ο Λε Σκουαρνέκ στο δικαστήριο, διατηρώντας τον ήρεμο τόνο του.
Οι βαθιά ριζωμένες θεσμικές αδυναμίες στην Γαλλία
Λίγα τετράγωνα μακριά από το δικαστήριο, σε μια προσαρμοσμένη αίθουσα εκδηλώσεων, δημοσιογράφοι παρακολουθούσαν τη διαδικασία σε μια τηλεοπτική οθόνη. Τις τελευταίες ημέρες, οι θέσεις έχουν αρχίσει να γεμίζουν και η κάλυψη της δίκης έχει αυξηθεί καθώς πλησιάζει προς το τέλος της.
Πολλοί σχολιαστές έχουν επισημάνει πως η δίκη του Λε Σκουαρνέκ, όπως και η υπόθεση Πελικό, έχει αποκαλύψει τις βαθιές θεσμικές αδυναμίες που επέτρεψαν στον χειρουργό να συνεχίσει τους βιασμούς του πολύ καιρό αφότου θα μπορούσαν να είχαν εντοπιστεί και να είχαν σταματήσει.
Αντίστοιχα, ο Ντομινίκ Πελικό είχε συλληφθεί να κοιτάζει κάτω από την φούστα μίας γυναίκας σε ένα σούπερ μάρκετ το 2010 και το DNA του συνδέθηκε γρήγορα με μια απόπειρα βιασμού το 1999 – γεγονός που προκαλεί έκπληξη πώς ήταν δυνατόν να μην δοθεί συνέχεια στο ζήτημα για μία ολόκληρη δεκαετία.
Στη δίκη του Λε Σκουαρνέκ μια σειρά από ιατρικούς υπεύθυνους εξήγησαν πώς ένα υπερφορτωμένο αγροτικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης επέλεξε, επί χρόνια, να αγνοήσει το γεγονός ότι ο χειρουργός είχε καταγγελθεί από το αμερικανικό FBI το 2004, αφού χρησιμοποίησε μια πιστωτική κάρτα για να πληρώσει για να κατεβάσει στον υπολογιστή του βίντεο με βιασμούς παιδιών.
«Με συμβούλευσαν να μη μιλάω για το συγκεκριμένο άτομο», είπε ένας γιατρός που είχε προσπαθήσει να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου.
«Υπάρχει έλλειψη χειρουργών και όσοι εμφανίζονται γίνονται δεκτοί σαν μεσσίας», εξήγησε ένας διευθυντής νοσοκομείου.
«Τα έκανα θάλασσα, το παραδέχομαι, όπως και όλη η ιεραρχία», παραδέχτηκε τελικά ένας διαφορετικός διευθυντής.
Το ψυχολογικό τραύμα των θυμάτων
Μια άλλη σύνδεση μεταξύ των υποθέσεων Πελικό και Λε Σκουαρνέκ είναι αυτό που και οι δύο δίκες αποκάλυψαν σχετικά με την κατανόηση – ή την έλλειψη κατανόησης – του ψυχολογικού τραύματος των θυμάτων.
Χωρίς προειδοποίηση ή υποστήριξη, η Ζιζέλ Πελικό βρέθηκε ξαφνικά μπροστά στα αποδεικτικά βίντεο της δικής της νάρκωσης και των βιασμών της.
Αργότερα, κατά τη διάρκεια της δίκης, ορισμένοι συνήγοροι υπεράσπισης και άλλοι σχολιαστές προσπάθησαν να παρουσιάσουν το γεγονός με μειωμένη αξία, επισημαίνοντας το γεγονός ότι ήταν αναίσθητη κατά τη διάρκεια των βιασμών – τουτέστιν ότι δεν θυμόταν, άρα δεν ήταν και τόσο σοβαρή η ψυχολογική επιβάρυνση.
Στην υπόθεση Λε Σκουαρνέκ, η γαλλική αστυνομία φαίνεται να προχώρησε στην αναζήτηση πολλών θυμάτων του παιδόφιλου με έναν παρόμοιο, κάπως απότομο, τρόπο, καλώντας ανθρώπους για μια ανεξήγητη συνέντευξη και στη συνέχεια ενημερώνοντάς τους, ξαφνικά, ότι είχαν καταχωρηθεί στα σημειωματάρια του χειρουργού.
Όπως αναφέρει το BBC, οι αντιδράσεις των θυμάτων του Λε Σκουαρνέκ ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό. Ορισμένοι απλώς επέλεξαν να μην ασχοληθούν με τη δίκη ή με μια παιδική εμπειρία από την οποία δεν έχουν καμία ανάμνηση.
Για άλλους, η είδηση της κακοποίησης τούς επηρέασε βαθιά.
«Μπήκε στο κεφάλι μου, με καταστρέφει. Έχω γίνει ένα διαφορετικό άτομο – ένα άτομο που δεν αναγνωρίζω», δήλωσε ένα θύμα, απευθυνόμενο στον Λε Σκουαρνέκ στο δικαστήριο.
«Δεν έχω αναμνήσεις και είμαι ήδη κατεστραμμένη», είπε μια άλλη.
«Μου έφερε τα πάνω κάτω», παραδέχτηκε ένας αστυνομικός.
Και έπειτα υπάρχει μια διαφορετική ομάδα ανθρώπων που – όχι σε αντίθεση με τη Ζιζέλ Πελικό – διαπίστωσαν ότι η γνώση της κακοποίησής τους ήταν αποκαλυπτική, επιτρέποντάς τους να εμβαθύνουν σε πράγματα που δεν είχαν προηγουμένως κατανοήσει για τον εαυτό τους ή τη ζωή τους.
Ορισμένοι συνέδεσαν την παιδική τους κακοποίηση με μια γενική αίσθηση δυστυχίας, κακής συμπεριφοράς ή αποτυχίας στη ζωή.
Για άλλους, οι συνδέσεις ήταν πολύ πιο συγκεκριμένες, βοηθώντας να εξηγήσουν μια σειρά από μυστηριώδη συμπτώματα και συμπεριφορές, από το φόβο της οικειότητας μέχρι επαναλαμβανόμενες μολύνσεις των γεννητικών οργάνων και διατροφικές διαταραχές.
«Με τον φίλο μου, κάθε φορά που κάνουμε σεξ, κάνω εμετό», αποκάλυψε μια γυναίκα στο δικαστήριο.
«Είχα τόσα πολλά επακόλουθα από την εγχείρησή μου. Αλλά κανείς δεν μπορούσε να εξηγήσει γιατί είχα αυτόν τον παράλογο φόβο για τα νοσοκομεία», δήλωσε ένα άλλο θύμα, η Αμελί.
Ορισμένοι περιέγραψαν την ίδια τη δίκη ως μια ομαδική συνεδρία θεραπείας, με τα θύματα να συνδέονται για κοινά τραύματα που προηγουμένως πίστευαν ότι υπέφεραν μόνοι τους.
Παρά τις ανησυχίες της για την έλλειψη δημόσιου ενδιαφέροντος, η Μανόν Λεμουάν δήλωσε ότι η δίκη βοήθησε τα θύματα «να ξαναχτίσουμε τους εαυτούς μας, να γυρίσουμε σελίδα. Εκθέτουμε τον πόνο και τις εμπειρίες μας και τα αφήνουμε πίσω μας [στην αίθουσα του δικαστηρίου]. Έτσι, για μένα, πραγματικά, ήταν απελευθερωτικό».
Έχοντας ομολογήσει τα εγκλήματά του, ο Λε Σκουαρνέκ θα λάβει αναπόφευκτα την ετυμηγορία της ενοχής και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα παραμείνει στη φυλακή για το υπόλοιπο της ζωής του.
