Οι συνέπειες του πολέμου που διεξάγει το Ισραήλ στη Γάζα είναι πλέον περισσότερο από ορατές για το Τελ Αβίβ και την κυβέρνηση Νετανιάχου. Η απομόνωση από τη διεθνή κοινότητα, με εξαίρεση τις ΗΠΑ, δεν είναι πλέον θεωρητική.
Ο ανθρωπογενής λιμός των αμάχων στη Γάζα και οι συνεχιζόμενες επιχειρήσεις του ισραηλινού στρατού, με πλήγματα χωρίς διάκριση επί μαχητών της Χαμάς και απλών πολιτών, έχουν προκαλέσει οργή. Και οι αντιδράσεις έχουν ξεπεράσει το διπλωματικό επίπεδο, αλλά πλήττουν την οικονομία, τον αθλητισμό και τον πολιτιστικό τομέα της χώρας.
Το μήνυμα για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό είναι σαφές
Εν αναμονή της απάντησης της Χαμάς στο σχέδιο Τραμπ για την εκεχειρία στη Γάζα, το στοίχημα για το Ισραήλ και την κυβέρνηση Νετανιάχου είναι να ανακτήσει την έξωθεν καλή μαρτυρία.
Καραβάνι άμαχων εκτοπισμένων στη ΛΩρίδα της Γάζας / REUTERS/Mahmoud Issa
Ο κίνδυνος της απομόνωσης
Τα σημάδια της απομόνωσης είναι ορατά. Τόσο από τις ενέργειες του ίδιου του Μπενιαμίν Νετανιάχου όσο και από τις ενέργειες των άλλοτε αταλάντευτων συμμάχων του Ισραήλ.
Πετώντας από το Ισραήλ προς τη Νέα Υόρκη, την περασμένη εβδομάδα, για να συμμετάσχει στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, το αεροσκάφος του Μπενιαμίν Νετανιάχου απέφυγε σε μεγάλο βαθμό τον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο. Η υπόθεση που κυριάρχησε για το γεγονός αυτό ήταν η προσπάθεια να αποφύγει χώρες που θα μπορούσαν να αποφασίσουν να εκτελέσουν ένταλμα σύλληψης που εκδόθηκε από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός και ο πρώην υπουργός Άμυνας, Γιοάβ Γκάλαντ, κατηγορούνται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Ανεξάρτητη έρευνα του ΟΗΕ κατέληξε για πρώτη φορά την περασμένη εβδομάδα στο συμπέρασμα ότι το Ισραήλ είχε διαπράξει γενοκτονία εναντίον Παλαιστινίων στη Γάζα. Έτσι, επιβεβαίωσε τα συμπεράσματα οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και άλλων εμπειρογνωμόνων. Η ισραηλινή κυβέρνηση όχι μόνο απέρριψε την έρευνα, αλλά ζήτησε να πεταχτεί στο καλάθι των αχρήστων.
Παράλληλα, η ΕΕ, ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ισραήλ, πρότεινε κυρώσεις που θα ανέστειλαν εν μέρει τη συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών με το Ισραήλ. Αρκετά δυτικά κράτη έχουν ήδη εφαρμόσει στοχευμένες κυρώσεις εναντίον ορισμένων Ισραηλινών, αλλά και οργανώσεων εποίκων, που εμπλέκονται σε βίαια επεισόδια στη Δυτική Όχθη.
Καπνός από επίθεση του ισραηλινου στρατού στη Γάζα / REUTERS/Mahmoud Issa
Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Ισπανία, Βρετανία και άλλες χώρες έχουν επιβάλει μερικό ή πλήρες εμπάργκο όπλων στο Ισραήλ.
Και στον ΟΗΕ, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου μίλησε στη Γενική Συνέλευση με αντιπροσωπείες πολλών χωρών να αποχωρούν από την αίθουσα όταν ανέβηκε στο βήμα.
Σαφές μήνυμα
Το μήνυμα για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό είναι σαφές. Όπως επισημαίνει το Politico, η απομόνωσή του στο διεθνές περιβάλλον, είτε διπλωματική είτε συμβολική, έχει καταστεί πρόβλημα. Και πρέπει να μπορέσει να το αντιμετωπίσει. Κάποτε θα σιγήσουν τα όπλα στη Γάζα και θα πρέπει να ανανεώσει τις σχέσεις του Ισραήλ με τους συμμάχους του.
Η συμπαιγνία με το σχέδιο Τραμπ
Παρουσιάζοντας με τον Ντόναλντ Τραμπ το σχέδιο 20 σημείων για την εκεχειρία στη Γάζα και την απελευθέρωση των ομήρων, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ δήλωσε: «Αντί να μας απομονώσει η Χαμάς, αλλάξαμε τα πράγματα και απομονώσαμε τη Χαμάς. Τώρα όλος ο κόσμος, συμπεριλαμβανομένου του αραβικού και μουσουλμανικού κόσμου, πιέζει τη Χαμάς να αποδεχτεί τους όρους».
Η Χαμάς τώρα μελετά το σχέδιο, που όπως αποκαλύφθηκε, άλλαξε την τελευταία στιγμή, για να εγκριθεί από τον Νετανιάχου. Και οι αραβικές χώρες είχαν συμφωνήσει σε κάτι λίγο διαφορετικό από αυτό που ανακοινώθηκε τελικά. Αρκετές αραβικές χώρες έχουν εκνευριστεί με την ασάφεια του σχεδίου σχετικά με την αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τη Γάζα. Αλλά και σχετικά με την πορεία προς τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Χαμηλή δημοτικότητα
Επιπλέον, ακόμη και στην υπόθεση ότι το σχέδιο Τραμπ θα υλοποιηθεί κατά γράμμα, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι όλα θα ξεχαστούν για το Ισραήλ.
Παλαιστίνιοι ψάχνουν στα χαλάσματα έπειτα από ισραηλινή επίθεση στη Γάζα / REUTERS/Dawoud Abu Alkas
Στη διάρκεια του πολέμου που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου 2023, περίπου 66.000 Παλαιστίνιοι έχασαν τη ζωή τους, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας. Ο ΟΗΕ αποδέχεται τα στοιχεία ως έγκυρα και το Ισραήλ αναγνωρίζει ότι περίπου οι μισοί ήταν άμαχοι. Επίσης, η κοινή γνώμη στο εξωτερικό έχει επηρεαστεί από τη στρατηγική λιμού που έχει επιβάλει το Ισραήλ στους αμάχους στη Γάζα.
Έρευνα του YouGov έδειξε ότι η καθαρή εύνοια των πολιτών πολλών δυτικών χωρών προς το Ισραήλ βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά, σε σύγκριση με το 2016, όταν άρχισαν οι μετρήσεις. Ενδεικτικά, η καθαρή ευνοϊκή στάση προς το Ισραήλ στη Γερμανία είναι -44, στη Γαλλία -48 και στη Δανία -54. Στην Ιταλία και την Ισπανία είναι ακόμη χαμηλότερα τα επίπεδα, -52 και -55 αντίστοιχα.
Συνολικά, μόνο το 13-21% σε οποιαδήποτε χώρα έχει ευνοϊκή γνώμη για το Ισραήλ, σε σύγκριση με το 63-70% που έχει αρνητική άποψη.
Δημόσιες καταγγελίες
Και δεν είναι μόνο οι απλοί πολίτες. Επιφανείς προσωπικότητες στην Ευρώπη έχουν καταγγείλει το Ισραήλ για γενοκτονία. Ακόμη και στις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί οι εκκλήσεις για εμπάργκο όπλων. Κυρίως από πολιτικούς του Δημοκρατικού Κόμματος, συμπεριλαμβανομένου του πρώην Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας Τζέικ Σάλιβαν. Ακόμα και στις ΗΠΑ, που παραμένει μέχρι στιγμής ο ισχυρότερος σύμμαχος του Ισραήλ, η κοινή γνώμη έχει μετατοπιστεί λόγω των γεγονότων στη Γάζα.
Αθλητική και πολιτιστική απομόνωση
Ακόμη και αν ο ίδιος ο Μπενιαμίν Νετανιάχου κάνει ότι δεν καταλαβαίνει, υπάρχει ανησυχία για την απομόνωση της χώρας στο εσωτερικό του Ισραήλ.
Ο Νίμροντ Γκόρεν, Ισραηλινός ακαδημαϊκός και συνεργάτης στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής, δήλωσε στο Politico ότι οι απειλές για πολιτιστικά, ακαδημαϊκά και αθλητικά μποϊκοτάζ είναι ηχηρή προειδοποίηση.
Επίσης, ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ, Εχούντ Όλμερτ, σφοδρός επικριτής του Μπενιαμίν Νετανιάχου, προειδοποίησε: «Έχουμε γίνει κράτος παρίας. Υπάρχει ένα διαρκώς διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ των φρικτών φρικαλεοτήτων που προκάλεσε η Χαμάς στους Ισραηλινούς στις 7 Οκτωβρίου και αυτών που εμείς τώρα προκαλούμε στους Παλαιστίνιους».
Και πρόσθεσε: «Χάνουμε το είδος της διεθνούς υποστήριξης που πάντα έδενε το Ισραήλ με τα ισχυρότερα, πιο ισχυρά, πιο σημαντικά, πιο φωτισμένα στοιχεία στον Δυτικό κόσμο».
Ο Όλμερτ αμφιβάλλει επίσης και για την επιτυχία του σχεδίου Τραμπ. Πιστεύει ότι οι αλλαγές που επέβαλε ο Μπενιαμίν Νετανιάχου στο σχέδιο είναι πιθανότατα σαμποτάζ για να αναγκάσουν τη Χαμάς να απορρίψει τη συμφωνία. «Ο Μπίμπι δεν θέλει συμφωνία και δεν θέλει να σταματήσει τον πόλεμο», είπε ο Όλμερτ.
Χειραψία Ντόναλντ Τραμπ και Μπενιαμίν Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο
Το αφήγημα του αντισημιτισμού
Προς το παρόν, σύμφωνα με το Politico, η αντιμετώπιση της διεθνούς κριτικής ως αντισημιτισμού από τον Νετανιάχου εξακολουθεί να έχει απήχηση στο εσωτερικό. Πολλοί Ισραηλινοί έχουν την προδιάθεση να πιστεύουν ότι το κράτος τους κάνει αγώνα ενάντια στην εξόντωση των Εβραίων. Και αυτή η αίσθηση υπαρξιακού κινδύνου επιδεινώθηκε στις 7 Οκτωβρίου.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός συμβαδίζει επίσης με το εγχώριο δημόσιο αίσθημα. Πολλοί Ισραηλινοί δεν πιστεύουν ότι ένα εβραϊκό κράτος μπορεί να συνυπάρχει με ένα παλαιστινιακό. Η υποστήριξη για μια λύση δύο κρατών μεταξύ των Εβραίων Ισραηλινών έχει μειωθεί στο περίπου ένα τέταρτο σε πρόσφατες έρευνες.
Σύμφωνα με τον Νίμροντ Γκόρεν, «οι περισσότεροι Ισραηλινοί συνεχίζουν να αισθάνονται ότι ο κόσμος είναι εναντίον μας και ότι κανείς δεν μας καταλαβαίνει. Αυτή είναι η δεξιά αφήγηση και τώρα, νομίζω, λειτουργεί προς όφελος του Νετανιάχου».
Η κυβέρνηση Νετανιάχου αρνείται ότι το Ισραήλ είναι απομονωμένο. Αξιωματούχος, που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, είπε στο Politico: «Μην σας μπερδεύει ο θόρυβος της δυνατής μειοψηφίας και της ριζοσπαστικής αριστεράς». Επιπλέον, επισήμανε ότι οι ξένοι επενδυτές «επενδύουν στο Ισραήλ. Η αγορά μας έχει αυξηθεί περισσότερο από 50%, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη αγορά τους τελευταίους 12 μήνες. Και στη μέση ενός πολέμου επτά μετώπων. Γιατί; Επειδή κερδίζουμε τον πόλεμο και οι άνθρωποι πιστεύουν ότι υπάρχει ένα λαμπρό μέλλον στο Ισραήλ».
Ο πρώην σύμβουλος στρατηγικής του Νετανιάχου, Ναντάβ Στράουχλερ, η λογική είναι απλή: Κερδίστε τον πόλεμο με τους όρους του Ισραήλ και όλα θα εξομαλυνθούν. Η επιτυχία θα καταστήσει περιττή κάθε προσπάθεια αποκατάστασης σχέσεων.
Ο ρόλος του Ντόναλντ Τραμπ
Αυτό που είναι προφανές είναι ότι ο πρωθυπουργός του Ισραήλ έχει ποντάρει στον Ντόναλντ Τραμπ. Σύμφωνα με τον Ναντάβ Στράουχλερ, «ο μέσος Ισραηλινός, κοιτάζει τον Τραμπ και την Ουάσιγκτον. Αν οι ΗΠΑ είναι στο πλευρό μας, τότε είναι εντάξει, τα πράγματα δεν είναι τόσο άσχημα». Έτσι και ο Μπενιαμίν Νετανιάχου «βλέπει ότι ο Τραμπ είναι σύμμαχό του και δεν θα τον αναγκάσει να κάνει πράγματα. Θα τον υποστηρίξει. Νιώθει σίγουρος ότι για τη συμμαχία με τον Τραμπ. Αν ήταν η Καμάλα Χάρις στον Λευκό Οίκο, δεν νομίζω ότι θα ένιωθε το ίδιο».
