Ίσως να έχετε ακούσει και εσείς κάποιον… Gen Z να αναπολεί τα χρόνια προτού η τεχνολογία εισβάλει για τα καλά στη ζωή μας.
Και καλά να το κάνουν όλοι όσοι ζούσαν πριν την τεχνολογία, αλλά το παράδοξο πλέον είναι ότι τις… απλές εποχές όταν ο κόσμος ήταν συνδεδεμένος κανονικά και όχι μέσω μιας οθόνης, τις νοσταλγούν και όσοι έχουν γεννηθεί μετά το 1997.
Τα μέλη της γενιάς αυτής μεγάλωσαν με την τεχνολογία.
Και εξηγούμε: Η ιδέα ότι οι νέοι σήμερα έχουν μια καταστροφική σχέση με την ψηφιακή τεχνολογία —μια σχέση που τους αφήνει ανεπαρκώς γειωμένους στον πραγματικό κόσμο και ψυχολογικά και κοινωνικά ανεκπαίδευτους— δεν είναι απλώς ένα παράπονο ενός ηλικιωμένου. Και οι νέοι εκφράζουν αυτές τις ανησυχίες.
Μια έρευνα του 2023 που διεξήχθη από την Harris Poll σε συνεργασία με την ερευνητική μου ομάδα διαπίστωσε ότι το 80% των ενηλίκων της Gen Z— δηλαδή, όσων γεννήθηκαν μετά το 1997 — ανησυχούσαν ότι η γενιά τους ήταν υπερβολικά εξαρτημένη από την τεχνολογία. Το 75% ανησυχούσε για τον αντίκτυπο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην ψυχική υγεία των νέων και το 58% δήλωσε ότι οι νέες τεχνολογίες ήταν πιο πιθανό να χωρίσουν τους ανθρώπους παρά να τους φέρουν κοντά.
Πώς τα εξηγεί όλα αυτά ένας ειδικός;
Γιατί η Gen Z νοσταλγεί μία εποχή που δεν έζησε
Ας διαβάσουμε τι έχει μας μας πει ο Clay Routledge, κοινωνικός ψυχολόγος που ειδικεύεται στη νοσταλγία και είναι αντιπρόεδρος έρευνας και διευθυντής του Human Flourishing Lab στο Archbridge Institute, ένα ανεξάρτητο think tank, όπως τα αποτύπωσε σε άρθρο του, στους New York Times.
«Ως ερευνητής που ειδικεύεται στην ψυχολογία της νοσταλγίας, μου έκανε εντύπωση ένα συγκεκριμένο εύρημα: Το 60% των ενηλίκων της Gen Z δήλωσαν ότι εύχονται να μπορούσαν να επιστρέψουν σε μια εποχή πριν όλοι ήταν «συνδεδεμένοι».
Αυτό, φυσικά, θα σήμαινε την επιστροφή σε μια εποχή που προηγείται σε μεγάλο βαθμό της δικής τους ζωής.
Προχωράμε μπροστά ανατρέχοντας στο παρελθόν;
Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνάς μου για τη νοσταλγία έχει επικεντρωθεί στη συναισθηματική εμπλοκή με αγαπημένες αναμνήσεις από τη ζωή κάποιου. Αλλά οι άνθρωποι μπορούν επίσης να νιώσουν νοσταλγία για ένα παρελθόν που προηγείται αυτών, κάτι που είναι γνωστό ως ιστορική νοσταλγία.
Οι καταναλωτικές τάσεις υποδηλώνουν ότι πολλά μέλη της Gen Z λαχταρούν μια γεύση από την προ-ψηφιακή εποχή. Η συχνά αναφερόμενη αύξηση στις πωλήσεις δίσκων βινυλίου, CD, φυσικών βιβλίων και επιτραπέζιων παιχνιδιών οφείλεται εν μέρει μόνο σε ηλικιωμένους που επιθυμούν να ξαναζήσουν τη νεότητά τους. Οι νέοι που μεγάλωσαν με ψηφιακές ψυχαγωγίες αποτελούν επίσης μια σημαντική δύναμη πίσω από αυτή την αναβίωση του ρετρό.
Αυτά τα προκαταρκτικά στοιχεία ήταν ενδιαφέροντα. Αλλά είναι όντως η Gen Z στη δίνη της ιστορικής νοσταλγίας — και αν ναι, είναι αυτό καλό ή κακό; Ήθελα να το μάθω.
Πώς η νοσταλγία βοηθά τους ανθρώπους
Η νοσταλγία έχει κακή φήμη. Συχνά χαρακτηρίζεται ως μια μη παραγωγική εμμονή με ένα ιδεαλισμένο παρελθόν, ένα παρελθόν που εμποδίζει τους ανθρώπους να ζουν στο παρόν και να σχεδιάζουν για το μέλλον.
Στην πραγματικότητα, όμως, η νοσταλγία βοηθά τους ανθρώπους να ευδοκιμήσουν στο παρόν και να χτίσουν ένα καλύτερο μέλλον. Εγώ και πολλοί άλλοι μελετητές καταλήξαμε σε αυτό το συμπέρασμα μετά από μια ευρεία γκάμα μελετών, συμπεριλαμβανομένων εργαστηριακών πειραμάτων και ποσοτικών και ποιοτικών ερευνών στις οποίες συμμετείχε μια μεγάλη ποικιλία ανθρώπων από όλο τον κόσμο.
Αυτή η έρευνα έχει διαπιστώσει ότι οι νοσταλγικές αναμνήσεις αποτελούν συχνά πηγή παρηγοριάς, καθοδήγησης και έμπνευσης. Ακόμα και το να αφιερώσετε λίγα λεπτά για να αναλογιστείτε μια αγαπημένη ανάμνηση ή να ακούσετε ένα παλιό, οικείο τραγούδι μπορεί να βελτιώσει τη διάθεσή σας, να αυξήσει το αίσθημα του ανήκειν και να ενσταλάξει μια αίσθηση νοήματος στη ζωή.
Με άλλα λόγια, η νοσταλγία είναι, αντίθετα με τη διαίσθηση, μια προσπάθεια προσανατολισμένη στο μέλλον. Αντλούμε από αυτήν για να επιλύσουμε τις δυσαρέσκειές μας στο παρόν και να προχωρήσουμε μπροστά με ελπίδα και αποφασιστικότητα. Ναι, η νοσταλγία μπορεί να ενδώσει. Αλλά για τους περισσότερους ανθρώπους, τις περισσότερες φορές, είναι μια σταθεροποιητική και ενεργητική δύναμη.
Οι αποδείξεις
Δεδομένου ότι τα μέλη της Gen Z ανησυχούν για τις σχέσεις τους με τις ψηφιακές τεχνολογίες που έχουν κατακλύσει τη ζωή τους, ίσως εστιάζουν παραγωγικά τη νοσταλγία τους σε μια τεχνολογική εποχή πριν από την εποχή που ζούσαν.
Για να ξεκινήσω τη διερεύνηση αυτής της πιθανότητας, η ερευνητική μου ομάδα συνεργάστηκε με μια εμπορική εταιρεία που ονομάζεται Discover.ai, η οποία βοηθά τις καταναλωτικές μάρκες να κατανοήσουν καλύτερα τις πολιτισμικές τάσεις αναλύοντας διαδικτυακές συνομιλίες. Ο οργανισμός χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για να αποσπάσει μεγάλες ποσότητες διαδικτυακού λόγου — σε ιστολόγια, ιστότοπους, μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πιο παραδοσιακά δημοσιογραφικά μέσα — σχετικά με τις δημοφιλείς αντιλήψεις.
Συνεργαζόμενοι, διερευνήσαμε τις απόψεις της Gen Z για τα προ-ψηφιακά πολιτιστικά προϊόντα, τα μέσα ενημέρωσης, τα χόμπι και τις παραδόσεις. Η ανάλυση που προέκυψε, που πραγματοποιήθηκε πέρυσι, διαπίστωσε ότι τα μέλη της Gen Z φαίνεται να νοσταλγούν το παρελθόν για να εμπλουτίσουν την παρούσα ζωή τους — ειδικά καλλιεργώντας μια μεγαλύτερη εκτίμηση για την offline ζωή.
Ένας χρήστης μέσων κοινωνικής δικτύωσης, για παράδειγμα, περιέγραψε ότι εμπνεύστηκε να αγοράσει «ένα μεγάλο άλμπουμ φωτογραφιών και έναν εκτυπωτή φωτογραφιών υψηλής ποιότητας» επειδή συγκινήθηκε συναισθηματικά από το γεγονός ότι οι προηγούμενες γενιές δημιουργούσαν φυσικά άλμπουμ φωτογραφιών και τα μοιράζονταν με τους επισκέπτες στα σπίτια τους.
Μία ακόμη έρευνα
Για να ενισχύσουμε την ανάλυσή μας, η ερευνητική μου ομάδα διεξήγαγε επίσης μια αντιπροσωπευτική έρευνα φέτος σε περισσότερους από 2.000 ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Διαπιστώσαμε ότι οι περισσότεροι ενήλικες της Gen Z – το 68% – ανέφεραν ότι ένιωθαν νοσταλγία για εποχές πριν από τη ζωή τους.
Το 73% έλκονταν από τα μέσα ενημέρωσης, τα στυλ, τα χόμπι ή τις παραδόσεις από αυτές τις εποχές και το 78% δήλωσε ότι πίστευε ότι οι νέες τεχνολογίες και τα προϊόντα θα πρέπει να ενσωματώνουν ιδέες και στοιχεία σχεδιασμού από αυτές τις περιόδους.
Επιπλέον, περίπου τα δύο τρίτα ανέφεραν ότι η εξερεύνηση εποχών που προηγήθηκαν της ζωής τους τους βοήθησε όταν ήταν αγχωμένοι για τη σύγχρονη ζωή ή ανήσυχοι για το μέλλον.
Στο ίδιο μήκος… νοσταλγίας millennials και οι Gen X
Η Gen Z δεν έχει σχεδόν καθόλου το μονοπώλιο στην ιστορική νοσταλγία. Η ερευνητική μας ομάδα διαπίστωσε ότι οι millennials και οι Gen X βίωσαν επίσης υψηλά επίπεδα ιστορικής νοσταλγίας σε σύγκριση με τους baby boomers και τη σιωπηλή γενιά.
Οι μνήμες από παλιές εποχές μας δίνουν μια αίσθηση παρηγοριάς, ασφάλειας και υπενθύμισης απλούστερων καταστάσεων
Αλλά αυτό που κάνει αξιοσημείωτη την ιστορική νοσταλγία μεταξύ των μελών της Gen Z νομίζω, είναι ότι γοητεύονται συγκεκριμένα από το πώς ήταν η ζωή στο αναλογικό παρελθόν – ένα χάσμα που είναι μεγαλύτερο από αυτό που χωρίζει, ας πούμε, τους Gen X και τους boomer γονείς τους.
Συχνά ακούω ανθρώπους να αναρωτιούνται αν οι σημερινοί νέοι ενήλικες γεννήθηκαν πολύ αργά για να καρπωθούν τα οφέλη του κόσμου πριν από το διαδίκτυο. Η έρευνά μας μου δίνει ελπίδα ότι η απάντηση είναι όχι, επειδή η ιστορική νοσταλγία τους βοηθά να κάνουν ακριβώς αυτό.
Για παράδειγμα, η πρακτική της ακρόασης ενός ολόκληρου δίσκου βινυλίου είναι μια πολύτιμη άσκηση διαρκούς εστίασης, καθώς δεν μπορείτε να μεταβείτε στο Spotify σε ένα άλλο άλμπουμ ή τραγούδι ή να κάνετε κλικ σε ένα βίντεο YouTube στη μέση. Αλλά η πρακτική μπορεί επίσης να διδάσκει στους νέους ευρύτερα μαθήματα – ας πούμε, ότι μπορούν να κάνουν μια μεγάλη βόλτα στη φύση χωρίς να χρειάζεται να ελέγχουν τα τηλέφωνά τους μέχρι να επιστρέψουν.
Ακόμα και κάτι τόσο απλό όσο μια βραδιά επιτραπέζιων παιχνιδιών με φίλους μπορεί να τους βοηθήσει να αισθάνονται πιο άνετα και σίγουροι σε επαγγελματικά κοινωνικά περιβάλλοντα.
Κοιτάμε στο παρελθόν για να φτιάξουμε το μέλλον
Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι τα μέλη της Gen Z στρέφονται ενάντια στη σύγχρονη τεχνολογία. Με βάση πολλές μετρήσεις, φαίνεται να είναι ενθουσιώδη για τις τελευταίες καινοτομίες.
Και σε άλλες έρευνες , το εργαστήριό μου διαπίστωσε ότι οι περισσότεροι από αυτούς έχουν θετικά συναισθήματα για πολλές πτυχές της διαδικτυακής τους ζωής.
Αλλά η πρόοδος συνεπάγεται πάντα αντίδραση και αναθεώρηση. Η ιστορική νοσταλγία μπορεί να βοηθά μια νεότερη γενιά να αξιοποιήσει τα οφέλη της νέας τεχνολογίας, διατηρώντας παράλληλα τις αρετές των απτών, φυσικών εμπειριών που παραμένουν απαραίτητες για την ανθρώπινη ευημερία.
Με την άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στο μέλλον. Αλλά αξίζει να κοιτάξουμε στο παρελθόν, όπως φαίνεται να κάνει η Gen Z, για να αποκαλύψουμε το μέλλον που πραγματικά θέλουμε.
