Στη σημερινή παγκόσμια οικονομία, οι φοιτητές αντιμετωπίζουν πιέσεις που ξεπερνούν κατά πολύ τις ακαδημαϊκές.
Οι μελετητές περιγράφουν όλο και περισσότερο τη σύγχρονη φοιτητική εμπειρία ως μια πράξη ισορροπίας, όπου η μάθηση, η εργασία και η ζωή διασταυρώνονται με πολύπλοκους τρόπους.
Οι δεξιότητες που θεωρούνται απαραίτητες για τους αποφοίτους — τεχνολογική παιδεία, επίλυση προβλημάτων, επικοινωνία, προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα — συζητούνται συχνά, όπως έγινε παραδείγματος χάριν στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, αλλά η πραγματικότητα πολύ πιο δυσοίωνη από ό,τι μπορούν να αποτυπώσουν οι λίστες δεξιοτήτων.
Η άνοδος της πολυδιάστατης φοιτητικής ζωής
Σε όλες τις ηπείρους, πολλοί φοιτητές συνδυάζουν τις πλήρεις σπουδές με την απασχόληση, τον εθελοντισμό και την πρακτική εξάσκηση για να εξασφαλίσουν τόσο το παρόν όσο και το μέλλον τους.
Έρευνες δείχνουν ότι περισσότεροι από τους μισούς προπτυχιακούς φοιτητές παγκοσμίως ασχολούνται με κάποια μορφή εργασίας κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, αντανακλώντας τόσο την οικονομική αναγκαιότητα όσο και την αυξανόμενη ζήτηση για εμπειρίες που ενσωματώνουν την εργασία.
Για πολλούς, αυτή η προσπάθεια να συνδυάσουν τις ευθύνες τους μοιάζει με παράσταση σε τσίρκο, όπου κάθε υποχρέωση αντιπροσωπεύει ένα διαφορετικό «βοηθητικό μέσο» που απαιτεί προσοχή και δεξιότητα.
Ένα αυξανόμενο σώμα ποιοτικής έρευνας υπογραμμίζει την ποικιλομορφία των εμπειριών των φοιτητών.
Φοιτητές από διαφορετικά υπόβαθρα — διεθνείς φοιτητές, φοιτητές πρώτης γενιάς και φοιτητές με αναπηρίες — αντιμετωπίζουν αυτές τις ευθύνες με διαφορετικό τρόπο, αντανακλώντας τις ανισότητες στην πρόσβαση σε πόρους, την οικογενειακή υποστήριξη και τα θεσμικά δίχτυα ασφαλείας.
Ο συνδυασμός των ακαδημαϊκών απαιτήσεων, των οικονομικών πιέσεων και της κοινωνικής προσαρμογής είναι ιδιαίτερα έντονος σε παγκοσμιοποιημένα περιβάλλοντα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπου τα ιδρύματα ανταποκρίνονται όλο και περισσότερο στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των ανταγωνιστικών αγορών εργασίας.
Ζογκλερικά, ακροβατικά και άνθρωποι «λάστιχο»
Με βάση την εμπειρική παρατήρηση, Alison Taylor, καθηγήτρια στο Τμήμα Εκπαιδευτικών Σπουδών, περιγράφει σε πρόσφατο βιβλίο της, Juggling Rhythms, τις ποικίλες τακτικές (και δεξιότητες επιβίωσης) των φοιτητών ως «τέχνες του τσίρκου»
- Για αρχή, τα ζογκλερικά συμβολίζουν τη διαχείριση πολλαπλών, συχνά αντιτιθέμενων ευθυνών, εξηγεί η Taylor σε άρθρο της στο The Conversation.
Πολλοί φοιτητές ισορροπούν ταυτόχρονα τις σπουδές, την αμειβόμενη εργασία, τις εθελοντικές δεσμεύσεις και τις οικογενειακές υποχρεώσεις.
Οι γυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν πρόσθετες προσδοκίες λόγω των απαιτήσεων της φροντίδας, ενώ οι διεθνείς φοιτητές πρέπει να προσαρμοστούν σε νέα πολιτισμικά και θεσμικά περιβάλλοντα παράλληλα με το ακαδημαϊκό τους φόρτο εργασίας.
- Το περπάτημα σε τεντωμένο σχοινί αποτυπώνει την προσεκτική ισορροπία που πρέπει να επιδιώκουν οι φοιτητές.
Όσοι έχουν ισχυρή κοινωνική υποστήριξη και προηγούμενη εμπειρία στην εργασία ή τις σπουδές τείνουν να αντιμετωπίζουν αυτές τις προκλήσεις με μεγαλύτερη ευελιξία.
Αντίθετα, οι φοιτητές με λιγότερους οικονομικούς ή θεσμικούς πόρους συχνά προχωρούν με προσοχή, προσπαθώντας να προβλέψουν τα εμπόδια και να αποφύγουν την εξάντληση.
- Τα ακροβατικά από την άλλη, αντανακλούν τη σωματική και πνευματική ευελιξία που πρέπει να ασκήσουν οι φοιτητές για να ανταποκριθούν στις ανταγωνιστικές προσδοκίες.
Ωστόσο, η ακραία ευελιξία έχει το κόστος της.
Προβλήματα ψυχικής υγείας, άγχος και κίνδυνος εγκατάλειψης των σπουδών είναι κοινά μεταξύ των φοιτητών που πιέζονται υπερβολικά ως απάντηση στον υψηλό ανταγωνισμό και τις αυστηρές θεσμικές απαιτήσεις.
Η κατάποση σπαθιών και το κρυφό κόστος
Ίσως η πιο επίπονη από αυτές τις «τέχνες του τσίρκου» είναι αυτό που ο Taylor αποκαλεί κατάποση σπαθιών: η καταστολή των φυσικών αμυντικών μηχανισμών και της ευημερίας μπροστά στην αμείλικτη ακαδημαϊκή και επαγγελματική πίεση.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι φοιτητές αναφέρουν εξάντληση, άγχος και επιδείνωση της ψυχικής τους υγείας καθώς προσπαθούν να ανταποκριθούν στο γεγονός ότι ένα πτυχίο πανεπιστημίου δεν είναι πλέον αρκετό.
Το φαινόμενο αντανακλά μια ευρύτερη ένταση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Καθώς τα πανεπιστήμια δίνουν έμφαση στην δυνατότητα απασχόλησης, τη συσσώρευση τίτλων σπουδών και την παραγωγικότητα, οι φοιτητές αντιμετωπίζουν μια ιλιγγιώδη ποικιλία επιλογών και υποχρεώσεων.
Η πίεση για αριστεία μπορεί να επισκιάσει τη σημασία της προσωπικής ανάπτυξης, της αυτοφροντίδας και της αναστ
οχαστικής σκέψης σχετικά με τις αξίες και τις φιλοδοξίες του καθενός.
Επανεξέταση του ρόλου των πανεπιστημίων
Οι παραλληλισμοί αυτοί, μας δείχνουν ότι απαιτείται αλλαγή προοπτικής.
Τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να αναγνωρίσουν ότι ο χρονικός τους ορίζοντας —εστιασμένος στην έρευνα, τον προβληματισμό και τη δημιουργία γνώσης—διαφέρει από τον άμεσο ρυθμό της παγκόσμιας οικονομίας.
Η καινοτομία δεν απαιτεί αντίδραση σε κάθε έκθεση για την αγορά εργασίας, ούτε τα πανεπιστήμια πρέπει να αντιμετωπίζουν τους φοιτητές ως προϊόντα που πρέπει να βελτιστοποιηθούν αποκλειστικά για οικονομική απόδοση.
Αντ’ αυτού, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα μπορούν να υποστηρίξουν τους φοιτητές παρέχοντας θεσμικές εγγυήσεις: ισότιμη πρόσβαση σε οικονομική υποστήριξη, ευέλικτες ακαδημαϊκές διαδρομές και ευκαιρίες για εξερεύνηση της προσωπικής και επαγγελματικής ταυτότητας χωρίς αδικαιολόγητη πίεση.
Εξίσου σημαντική είναι η ενθάρρυνση της καθοδήγησης, η προώθηση της στοχαστικής μελέτης και η προώθηση της ευημερίας των φοιτητών.
Οι εργοδότες έχουν επίσης ρόλο στη δημιουργία βιώσιμων, ανταποδοτικών θέσεων για αρχάριους, διασφαλίζοντας ότι το βάρος της προετοιμασίας για την καριέρα δεν βαρύνει αποκλειστικά τους φοιτητές.
Προς ένα ισορροπημένο μέλλον
Οι εμπειρίες των φοιτητών από το να ισορροπούν μεταξύ ευθυνών, να περπατούν σε τεντωμένο σχοινί, να κάνουν ακροβατικά και να καταπίνουν σπαθιά υπογραμμίζουν την πολυπλοκότητα της σύγχρονης εκπαίδευσης.
Ενώ η μεταφορά του τσίρκου αποτυπώνει τις δεξιότητες και τη δημιουργικότητα που φέρνουν οι φοιτητές στις σπουδές τους, φωτίζει επίσης τις συστημικές προκλήσεις που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την ευημερία και τα μαθησιακά αποτελέσματα.
Σε διεθνές επίπεδο, τα πανεπιστήμια, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι εργοδότες πρέπει να συνεργαστούν για να παρέχουν περιβάλλοντα όπου οι φοιτητές μπορούν να ευδοκιμήσουν χωρίς να θυσιάζουν την ψυχική τους υγεία, την προσωπική τους ανάπτυξη ή την κοινωνική ισότητα.
Η μείωση των φραγμών στα δίδακτρα, η προσφορά ισχυρής οικονομικής υποστήριξης και η προώθηση της υπομονετικής και προσεκτικής μελέτης είναι απαραίτητα βήματα.
Με αυτόν τον τρόπο, η τριτοβάθμια εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει τους φοιτητές να αναπτύξουν ανθεκτικότητα, προσαρμοστικότητα και ουσιαστική συμμετοχή — όχι απλώς δεξιότητες επιβίωσης σε μια απρόβλεπτη οικονομία.
