“Δεν μπορείς να κερδίσεις έναν αγώνα αν παλεύεις ενάντια στον ίδιο σου τον εαυτό.” – Michelle Hodkin
Οι βαθύτεροι λόγοι του αυτοσαμποτάζ – φόβος επιτυχίας, χαμηλή αυτοεκτίμηση
Το αυτοσαμποτάζ είναι μια παράδοξη συμπεριφορά, γιατί ενώ όλοι επιθυμούμε να πετύχουμε, συχνά οι ίδιοι βάζουμε εμπόδια στον εαυτό μας. Πίσω από αυτήν την τάση κρύβονται ψυχολογικοί μηχανισμοί που έχουν τις ρίζες τους στην αυτοεικόνα μας, τις εμπειρίες μας και τις πεποιθήσεις μας για τον εαυτό μας.
Advertisment
Ο φόβος της επιτυχίας είναι ένας από τους βασικούς λόγους που οδηγούν στο αυτοσαμποτάζ. Η επιτυχία μπορεί να μας βγάλει από τη ζώνη ασφαλείας μας, να αυξήσει τις προσδοκίες από εμάς και να μας φέρει αντιμέτωπους με το άγνωστο. Για κάποιους, η ιδέα ότι η επιτυχία συνεπάγεται περισσότερη ευθύνη ή μεγαλύτερη έκθεση μπορεί να είναι εξαιρετικά τρομακτική.
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση παίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Αν κάποιος έχει μεγαλώσει με την αίσθηση ότι δεν είναι αρκετά καλός, τότε η επιτυχία μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με την εσωτερική του εικόνα. Έτσι, υποσυνείδητα, μπορεί να δημιουργήσει καταστάσεις που να επιβεβαιώνουν την πεποίθηση ότι δεν αξίζει να πετύχει.
Το σύνδρομο του απατεώνα – όταν νιώθεις ότι δεν αξίζεις την επιτυχία σου
Το σύνδρομο του απατεώνα (Imposter Syndrome) είναι ένα φαινόμενο που σχετίζεται στενά με το αυτοσαμποτάζ. Άτομα που το βιώνουν αισθάνονται ότι δεν είναι πραγματικά ικανά ή ότι δεν αξίζουν τις επιτυχίες τους, ακόμη κι αν έχουν αποδείξεις για το αντίθετο. Πιστεύουν ότι η επιτυχία τους οφείλεται στην τύχη ή στην εξαπάτηση των άλλων, και φοβούνται διαρκώς ότι κάποια στιγμή «θα αποκαλυφθούν» ως ανεπαρκείς.
Advertisment
Αυτή η αίσθηση μπορεί να οδηγήσει κάποιον σε συμπεριφορές αυτοσαμποτάζ, όπως το να μην διεκδικεί νέες ευκαιρίες, να αναβάλλει σημαντικές υποχρεώσεις ή να εργάζεται υπερβολικά για να αποδείξει την αξία του, οδηγώντας τον τελικά στην εξουθένωση.
Ο τρόπος που οι πεποιθήσεις μας διαμορφώνουν τη συμπεριφορά μας
Οι βαθύτερες πεποιθήσεις μας για τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας καθορίζουν τον τρόπο που δρούμε. Αν κάποιος πιστεύει ότι δεν είναι άξιος αγάπης ή επιτυχίας, θα συμπεριφέρεται με τρόπους που επιβεβαιώνουν αυτή την πεποίθηση.
Αυτές οι πεποιθήσεις διαμορφώνονται από την παιδική μας ηλικία, τις εμπειρίες μας και τις σχέσεις μας. Αν, για παράδειγμα, ένα παιδί μεγάλωσε με την αίσθηση ότι πρέπει να αγωνίζεται για να αποδείξει την αξία του, μπορεί να συνεχίσει αυτή τη νοοτροπία και στην ενήλικη ζωή, απορρίπτοντας ευκαιρίες που του προσφέρονται με ευκολία.
Το κλειδί είναι να αναγνωρίσουμε αυτές τις πεποιθήσεις και να εξετάσουμε κατά πόσο ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή είναι απλώς προϊόντα παλιών εμπειριών που δεν ισχύουν πια.
Πώς να αναγνωρίσουμε την τάση για αυτοσαμποτάζ
Για να αντιμετωπίσουμε το αυτοσαμποτάζ, πρέπει πρώτα να το αναγνωρίσουμε. Κάποιες κοινές μορφές του περιλαμβάνουν:
- Αναβλητικότητα: Αποφεύγεις να ξεκινήσεις ή να ολοκληρώσεις σημαντικά έργα.
- Αυτοϋποτίμηση: Υποβαθμίζεις τις ικανότητές σου και αποφεύγεις προκλήσεις.
- Καταστροφή σχέσεων: Δημιουργείς συγκρούσεις ή απομακρύνεις άτομα που σε στηρίζουν.
- Υπερβολική τελειομανία: Θέτεις ανέφικτα υψηλά πρότυπα και παραλύεις από το άγχος της αποτυχίας.
Η συνειδητοποίηση αυτών των μοτίβων είναι το πρώτο βήμα για την αλλαγή. Μπορείς να κρατάς ένα ημερολόγιο καταγραφής των συμπεριφορών σου και να αναρωτιέσαι: «Ποιος είναι ο πραγματικός λόγος που διστάζω;»
Στρατηγικές για να σπάσουμε τον κύκλο του αυτοσαμποτάζ
Αφού αναγνωρίσουμε το αυτοσαμποτάζ, το επόμενο βήμα είναι να το ξεπεράσουμε. Ορισμένες στρατηγικές περιλαμβάνουν:
- Αναγνώριση και αναδόμηση πεποιθήσεων: Αμφισβήτησε τις αρνητικές πεποιθήσεις σου και αντικατάστησέ τες με ρεαλιστικές και ενδυναμωτικές σκέψεις.
- Ρεαλιστικοί στόχοι: Αντί να περιμένεις την τελειότητα, εστίασε στην πρόοδο και στα μικρά βήματα.
- Ανάπτυξη της αυτοσυμπόνιας: Αντί να τιμωρείς τον εαυτό σου για λάθη, αντιμετώπισέ τα ως ευκαιρίες μάθησης.
- Αναζήτηση υποστηρικτικών ανθρώπων: Οι θετικές επιρροές μπορούν να σε βοηθήσουν να δεις την αξία σου.
- Βοήθεια από έναν επαγγελματία: Αν το αυτοσαμποτάζ είναι έντονο, η ψυχοθεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει να εντοπίσεις τις ρίζες του και να το ξεπεράσεις.
“Αν δεν αμφισβητήσεις τις περιοριστικές σου πεποιθήσεις, το μόνο που θα κάνεις είναι να αποδεικνύεις συνεχώς ότι είναι αληθινές.” – Jen Sincero
