Μια παγκόσμια κούρσα εξοπλισμών αποτελεί υπαρξιακή απειλή για τους κλιματικούς στόχους, σύμφωνα με ερευνητές που λένε ότι ο προγραμματισμένος επανεξοπλισμός του ΝΑΤΟ αναμένεται να αυξήσει από μόνος του τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά σχεδόν 200 εκατομμύρια τόνους ετησίως.
Σύμφωνα με τον Guardian, καθώς τα τελευταία χρόνια ο πλανήτης έχει εμπλακεί στον μεγαλύτερο αριθμό ένοπλων συγκρούσεων από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι χώρες έχουν αρχίσει να αυξάνουν τις αμυντικές τους δαπάνες, καταρρίπτοντας στο ρεκόρ των 2,46 τρισεκατομμυρίων δολαρίων που είχε σημειωθεί το 2023.
Για κάθε δολάριο που επενδύεται σε νέο εξοπλισμό, δεν υπάρχει μόνο ένα αντίστοιχο κόστος σε εκπομπές άνθρακα, αλλά και ένα κόστος για οποιαδήποτε δράση προς όφελος του κλίματος, λένε οι ειδικοί. Αυτό οφείλεται στον μεγάλο αριθμό θανάτων που προκύπτουν από ένοπλες συγκρούσεις.
«Υπάρχει μια πραγματική ανησυχία για τον τρόπο με τον οποίο δίνουμε προτεραιότητα στη βραχυπρόθεσμη ασφάλεια και θυσιάζουμε τη μακροπρόθεσμη», δήλωσε η Έλι Κίνεϊ, ερευνήτρια στο Παρατηρητήριο Συγκρούσεων και Περιβάλλοντος και συν-συγγραφέας της μελέτης.
«Λόγω έλλειψης πληροφοριών, πλέον επενδύουμε στην ισχυρή στρατιωτική ασφάλεια, αυξάνοντας τις παγκόσμιες εκπομπές κι εξαιτίας αυτού επιδεινώνουμε περαιτέρω την κλιματική κρίση», πρόσθεσε.
Αυτό με τη σειρά του αναμένεται να οδηγήσει σε περαιτέρω βία, με την ίδια την κλιματική αλλαγή να θεωρείται πλέον ολοένα και περισσότερο ως κινητήρια δύναμη συγκρούσεων, έστω και εμμέσως.
Στην περιοχή Νταρφούρ του Σουδάν, η σύγκρουση συνδέθηκε με τον ανταγωνισμό για τους σπάνιους πόρους μετά από παρατεταμένες ξηρασίες και ερημοποίηση. Στην Αρκτική, η κίνηση των πάγων οδηγεί σε εντάσεις σχετικά με το ποιος θα πρέπει να ελέγχει το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τους κρίσιμους ορυκτούς πόρους.
Λίγοι στρατοί παρέχουν διαφάνεια σχετικά με την έκταση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, αλλά οι ερευνητές έχουν εκτιμήσει ότι συλλογικά ευθύνονται ήδη για το 5,5% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Αυτό το ποσοστό αναμένεται να αυξηθεί καθώς οι εντάσεις κλιμακώνονται σε μια σειρά από περιοχές και καθώς οι ΗΠΑ, που εδώ και δεκαετίες είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός στρατιωτικού υλικού στον πλανήτη, δείχνουν ότι αναμένουν από τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις δαπάνες για τις ένοπλες δυνάμεις τους.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ειρήνης, η στρατιωτικοποίηση έχει αυξηθεί σε 108 χώρες από το 2023. Με 92 χώρες να εμπλέκονται σε ένοπλες συγκρούσεις, από την Ουκρανία και τη Γάζα έως το Νότιο Σουδάν και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, με εντάσεις που σιγοβράζουν μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ για την Ταϊβάν και μια παγωμένη σύγκρουση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, οι κυβερνήσεις που φοβούνται τον πόλεμο επενδύουν σε αυτόν.
Στην Ευρώπη, η αύξηση ήταν ιδιαίτερα δραματική: μεταξύ 2021 και 2024, οι δαπάνες των κρατών της ΕΕ για όπλα αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 30%, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Οικονομικών και Ειρήνης.
Τον Μάρτιο, η ΕΕ, θορυβημένη από τις περικοπές του Ντόναλντ Τραμπ στη στρατιωτική βοήθεια και τη διπλωματική υποστήριξη προς την Ουκρανία, προειδοποίησε ότι η εξοπλιστική της κούρσα θα προχωρήσει περαιτέρω, προτείνοντας επιπλέον 800 δισεκατομμύρια ευρώ σε δαπάνες σε ολόκληρη την Ένωση, μέσω ενός σχεδίου που ονομάζεται «Επανεξοπλισμός της Ευρώπης».
Σε ανάλυση του Γραφείου του ΟΗΕ για Θέματα Αφοπλισμού, η Κίνεϊ και οι συνεργάτες της εξέτασαν τον πιθανό αντίκτυπο της αυξημένης στρατιωτικοποίησης στην επίτευξη των κλιματικών στόχων.
Η ανάλυση σημειώνει ότι η δαπάνη περισσότερων χρημάτων για στρατιωτικούς σκοπούς μειώνει τους διαθέσιμους πόρους για πολιτικές που αποσκοπούν στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Αυτό έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει, με το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, να προβαίνει σε στην αύξηση των στρατιωτικών δαπανών του μειώνοντας τον προϋπολογισμό του για βοήθεια στο εξωτερικό, μια κίνηση που αντικατοπτρίζεται στο Βέλγιο, τη Γαλλία και την Ολλανδία.
Πίεση για 5% του ΑΕΠ
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε δήλωσε τη Δευτέρα (26/05) ότι υποθέτει ότι τα μέλη της συμμαχίας θα συμφωνήσουν στην αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής στη Χάγη τον επόμενο μήνα.
«Υποθέτω ότι στη Χάγη θα συμφωνήσουμε σε έναν υψηλό στόχο για τις αμυντικές δαπάνες που θα ανέρχεται συνολικά στο 5%», δήλωσε ο Ρούτε κατά τη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του ΝΑΤΟ στο Ντέιτον.
«Ας πούμε ότι αυτό το ποστοστό φτάνει στο 5%, αλλά δεν θα πω ποια είναι η επιμέρους κατανομή, αλλά θα είναι σημαντικά πάνω από το 3% όταν πρόκειται για τις σκληρές δαπάνες, και θα είναι επίσης ένας στόχος για τις δαπάνες που σχετίζονται με την άμυνα», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με το Reuters, ο Ρούτε είχε προτείνει στα μέλη του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες στο 3,5% του ΑΕΠ τους και επιπλέον 1,5% σε ευρύτερα αντικείμενα που σχετίζονται με την ασφάλεια, ώστε να ικανοποιήσουν την απαίτηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για στόχο 5%.
Το ΝΑΤΟ στοχεύει να συμφωνήσει επί των νέων στόχων στη σύνοδο κορυφής των ηγετών της συμμαχίας στη Χάγη στις 24-25 Ιουνίου.
Ο Ολλανδός πρωθυπουργός Ντικ Σούφ δήλωσε νωρίτερα αυτό το μήνα ότι «ο Ρούτε έστειλε επιστολή σε όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ για να πει ότι αναμένει ότι η δέσμευση στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ θα είναι 3,5% για τις σκληρές στρατιωτικές δαπάνες, που θα επιτευχθεί το 2032, και 1,5% για συναφείς δαπάνες, όπως για υποδομές, ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και παρόμοια πράγματα, που επίσης θα επιτευχθούν μέχρι το 2032».
