Την Κυριακή, ο τότε πρωθυπουργός του Νεπάλ, Κέι Πι Σάρμα Όλι, χλεύασε τους νεαρούς διαδηλωτές, οι οποίοι σχεδίαζαν μια μεγάλη κινητοποίηση την επόμενη μέρα στην πρωτεύουσα, Κατμαντού, κατά της διαφθοράς και του νεποτισμού.
Λιγότερο από 48 ώρες αργότερα, ο Όλι ήταν πια πρώην πρωθυπουργός, και το κίνημα διαμαρτυρίας της Gen Z, για το οποίο είχε μιλήσει περιφρονητικά, συζητούσε ποιος θα έπρεπε να ηγηθεί του Νεπάλ.
Αυτό συνέβη μετά την ένοπλη επίθεση της αστυνομίας εναντίον των διαδηλωτών τη Δευτέρα, που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 19 ανθρώπων, πυροδοτώντας περαιτέρω την ένταση.
Την Τρίτη, οι διαδηλωτές έβαλαν φωτιά στο κτίριο του κοινοβουλίου και στα σπίτια αρκετών επιφανών πολιτικών, καθώς τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του Όλι παραιτήθηκαν και η πίεση στον ίδιο τον πρωθυπουργό αυξήθηκε, οδηγώντας τελικά στην παραίτησή του.
Ο συνολικός αριθμός των νεκρών από τις συγκρούσεις της Δευτέρας και της Τρίτης έχει πλέον φτάσει τους 31, σύμφωνα με το Al Jazeera.
Sabin Tamang, 20, who works in a restaurant and participated in a Gen-Z protest, holds up a shovel while posing for a photograph next to a graffiti as he takes part in a cleaning campaign following Monday’s deadly anti-corruption protests in Kathmandu, Nepal, September 10, 2025. «
Μία περιοχή που σιγοβράζει
Αυτά τα δραματικά γεγονότα έχουν μετατρέψει τη χώρα των Ιμαλαΐων σε ένα νέο καζάνι πολιτικών αλλαγών, μετά από παρόμοια κινήματα με ηγεσία των νέων στη Σρι Λάνκα το 2022 και στο Μπαγκλαντές το 2024, που οδήγησαν επίσης στην ανατροπή των κυβερνήσεων σε αυτές τις χώρες της Νότιας Ασίας.
Οι ειδικοί λένε ότι η πολιτική αναταραχή στο Νεπάλ έχει συνέπειες όχι μόνο για τη χώρα των 30 εκατομμυρίων κατοίκων, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή και τον κόσμο, λόγω της ταραχώδους πολιτικής ιστορίας της χώρας και της κληρονομιάς της εξισορρόπησης των σχέσεων μεταξύ Ινδίας, Κίνας και Πακιστάν.
Αλλά αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που το Νεπάλ αντιμετώπισε μαζικές φοιτητικές αναταραχές.
Η σύγχρονη πολιτική ιστορία της χώρας είναι γεμάτη από φοιτητικά κινήματα, παρεμβάσεις του παλατιού και κύκλους βίας, συμπεριλαμβανομένου ενός δεκαετούς εμφυλίου πολέμου.
«Το Νεπάλ, με μία ματιά»
Πηγή: Al Jazeera
Από την κυριαρχία των Ράνα έως την εποχή του
Αρκετοί μορφωμένοι Νεπαλέζοι είχαν συμμετάσχει στον αγώνα της ενωμένης Ινδίας για την απελευθέρωση από τους Βρετανούς και, εμπνευσμένοι από την ανεξαρτησία της υπο-ηπείρου από την αποικιοκρατία το 1947, έγιναν μέρος ενός ευρύτερου κινήματος που ζητούσε το τέλος της άμεσης κυριαρχίας της μοναρχίας των Ράνα στο Νεπάλ.
Το 1951, η αντίσταση στους Ράνα κορυφώθηκε με την πρώτη σύγχρονη επανάσταση της χώρας. Οι Ράνα αναγκάστηκαν να αποδεχθούν την έμμεση κυριαρχία μέσω μιας τριμερούς συμφωνίας.
Ο βασιλιάς του Νεπάλ Τριμπουβάν, ο οποίος είχε καταφύγει στην Ινδία λόγω των διαμαρτυριών, επέστρεψε.
Σχηματίστηκε κυβέρνηση με μέλη της φατρίας Ράνα και του Νεπαλέζικου Κογκρέσου (NC) – του κύριου πολιτικού κόμματος της εποχής.
Στη συνέχεια, το 1959, η χώρα πραγματοποίησε τις πρώτες γενικές εκλογές, με τον Μπισβέσβαρ Πρασάντ Κοϊράλα του NC να αναλαμβάνει πρωθυπουργός.
Ωστόσο, μόλις ένα χρόνο αργότερα, ο βασιλιάς Μαχέντρα Μπιρ Μπικράμ απέλυσε την κυβέρνηση Κοϊράλα, αφού οι δημοφιλείς αγροτικές μεταρρυθμίσεις της προκάλεσαν την οργή τμημάτων της κυβερνώσας ελίτ της χώρας.
Η πιο ισχυρή ομάδα της οικογένειας Ράνα: ο πρωθυπουργός Τσάντρα Σ.Τ.Μ. Ράνα (απεβ. 1929) με τους οκτώ γιους του. Από αριστερά προς τα δεξιά: Κάιζερ, Βισνού, Μοχάν, Σίνγκα, Μπάμπερ, Μαντάν (καθισμένος), ο ίδιος ο Τσάντρα, Κρίσνα και Σάνκερ.
Αντ’ αυτού, ο βασιλιάς επέβαλε το σύστημα που έγινε γνωστό ως «παντσάγιατ», ένα σύστημα χωρίς κόμματα που κυβέρνησε το Νεπάλ για σχεδόν τρεις δεκαετίες, με τον μονάρχη στο τιμόνι.
Με την περιορισμένη πολιτική δραστηριότητα, οι φοιτητικές διαμαρτυρίες έγιναν ένα από τα λίγα μέσα έκφρασης της διαφωνίας.
Οι αναταραχές στα πανεπιστήμια για τις πολιτικές και εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 και του 1980.
Οι συνεχιζόμενες πολιτικές διαμαρτυρίες κατά τη διάρκεια των ετών τελικά οδήγησαν στην κατάρρευση του συστήματος παντσάγιατ το 1990 και άνοιξαν ξανά την πόρτα στην κοινοβουλευτική πολιτική.
Η ένοπλη εξέγερση και η εμφάνιση μιας δημοκρατίας
Μεταξύ 1996 και 2006, το Κομμουνιστικό Κόμμα του Νεπάλ (Μαοϊκό) διεξήγαγε έναν πόλεμο υπό την ηγεσία των ανταρτών με στόχο την ανατροπή της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση δημοκρατικού καθεστώτος. Ο σύγκρουση στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 10.000 ανθρώπους.
Το 2006, διαμαρτυρίες στις οποίες συμμετείχαν πολιτικά κόμματα, η κοινωνία των πολιτών και φοιτητές ανάγκασαν τον μονάρχη, βασιλιά Γκιανέντρα, να παραδώσει την εξουσία.
Το κίνημα άνοιξε τον δρόμο για την κατάργηση της μοναρχίας και, το 2008, την ανακήρυξη του Νεπάλ σε δημοκρατία.
De mayoría hindú, la República Federal Democrática de Nepal se estableció en 2008 tras el derrocamiento de siglos de monarquía y una brutal guerra civil que enfrentó al régimen absolutista y grupos antimonárquicos variados (con facciones del Partido Comunista como dominantes). pic.twitter.com/KVi5iFFnv9
— Felipe Galli (@FEscrutinio) September 9, 2025
Έκτοτε, οκτώ άνδρες από τα τρία κύρια κόμματα έχουν ηγηθεί της χώρας 14 φορές μεταξύ τους.
Ο Ολί, ο οποίος παραιτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου, υπηρετούσε την τέταρτη θητεία του.
«Η κατάχρηση εξουσίας και η διαφθορά των ηγετών των διαφόρων πολιτικών κομμάτων οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση. Υπήρχε μια μακροχρόνια δυσαρέσκεια και ανικανοποίητο απέναντι στην παλαιότερη γενιά των τριών κύριων πολιτικών κομμάτων, που απλώς έπαιζαν μουσικές καρέκλες με την πρωθυπουργική θέση», δήλωσε στο Al Jazeera ο Άσιρβαντ Τριπάθι, ακτιβιστής για τα πολιτικά και ψηφιακά δικαιώματα στο Κατμαντο.
Γεωγραφία, γείτονες και πολιτική εξουσίας
Αλλά τα γεγονότα στο Νεπάλ έχουν σημασία πολύ πέρα από τα σύνορα της χώρας.
Με έκταση περίπου 885 χλμ. από ανατολικά προς δυτικά και περίπου 193 χλμ. από βορρά προς νότο, βρίσκεται ανάμεσα σε δύο περιφερειακούς γίγαντες: την Κίνα στα βόρεια και την Ινδία στα νότια, ανατολικά και δυτικά.
Αν και ιστορικά κοντά στην Ινδία, οι εξωτερικές συμμαχίες του Νεπάλ έχουν αλλάξει ανάλογα με την εσωτερική πολιτική.
Ο Όλι θεωρούνταν ευρέως ότι κλίνει προς το Πεκίνο, και η απομάκρυνσή του έχει προκαλέσει εικασίες για μια αναπροσαρμογή της επιρροής στο Κατμαντού.
Ο Λοκραντζάν Παρατζαούλι, κοινωνικός επιστήμονας που έχει γράψει εκτενώς για τα κοινωνικά κινήματα και την πολιτική, υποθέτει ότι ο επόμενος ηγέτης θα είναι πιθανώς μια «ανεξάρτητη» προσωπικότητα που δεν θα είναι συνδεδεμένη με κανένα κόμμα.
Just days ago, Nepal’s Prime Minister was enjoying red-carpet in China with his wife. Today, he is in hiding while the people have burned his wife alive. That is the all strength of a chair, if one can understand. pic.twitter.com/u9tSWHCCyT
— 𝐂𝐡𝐚𝐮𝐝𝐡𝐫𝐲 𝐒𝐡𝐚𝐡𝐢𝐝 🌐 (@ShahidFurqanCh) September 10, 2025
Ωστόσο, ένας μακροχρόνιος ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Κατμαντού, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, είπε ότι ανεξάρτητα από την ταυτότητα του νέου ηγέτη, τόσο η Ινδία όσο και η Κίνα θα επιδιώξουν σταθερότητα και μια κυβέρνηση που «σέβεται τα συμφέροντά τους».
«Κανένα από τα δύο γειτονικά κράτη δεν θέλει να δει το άλλο να ασκεί υπερβολική επιρροή στο Νεπάλ», δήλωσε ο ακτιβιστής στο Al Jazeera.
Ο Τριπάθι τόνισε την ιστορική θέση του Νεπάλ:
«Το Νεπάλ είχε πάντα φιλικές σχέσεις και με τα δύο γειτονικά του κράτη, την Κίνα και την Ινδία. Πολιτισμικά, είμαστε πιο κοντά στην Ινδία στο νότιο τμήμα, ενώ το βόρειο τμήμα έχει πολιτισμικές ομοιότητες με την Κίνα. Ωστόσο, το σύνθημά μας ήταν πάντα να διατηρούμε ισορροπημένες σχέσεις και με τις δύο χώρες, και θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε την ίδια πολιτική», είπε.
Περιφερειακοί υπολογισμοί
Η πτώση του Όλι στο Νεπάλ, σύμφωνα με τον ειδικό Αλί Χασάν, θεωρείται πλήγμα για την κινεζική επιρροή στο Κατμαντού και ταυτόχρονα πιθανή ευκαιρία για την Ινδία. Στην πραγματικότητα, τμήματα του κυβερνώντος BJP του πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι έχουν συνδεθεί με το φιλομοναρχικό κίνημα, το οποίο ζητά την επιστροφή της βασιλικής οικογένειας στην εξουσία.
Η θερμή υποδοχή που έτυχε ο πρώην βασιλιάς Γκιανέντρα δείχνει ότι παραμένει κοινωνική βάση υπέρ της μοναρχίας, αν και η νεότερη γενιά διαδηλωτών, που συνέβαλε στην πτώση του Όλι, δεν φαίνεται να στηρίζει μια τέτοια προοπτική.
During my talks with PM Oli, we reviewed the full range of our bilateral ties and the ground covered since our last meeting in Delhi. Cooperation in boosting connectivity, through waterways and railways was actively discussed. There were also deliberations to improve trade ties. pic.twitter.com/7q54TkR6vq
— Narendra Modi (@narendramodi) May 11, 2018
Παράλληλα, το Πακιστάν παρακολουθεί τις εξελίξεις με προσοχή. Οι σχέσεις του με το Νεπάλ υπήρξαν ιστορικά εγκάρδιες αλλά περιορισμένες. Παρ’ όλα αυτά, οι Νεπαλέζοι ηγέτες αξιοποιούσαν συχνά τη σχέση αυτή για να υπενθυμίζουν στην Ινδία ότι διαθέτουν εναλλακτικές περιφερειακές επιλογές.
Χαρακτηριστικές είναι οι επισκέψεις του βασιλιά Μαχέντρα στο Ισλαμαμπάντ τη δεκαετία του ’60, αλλά και η πρόσφατη φιλοξενία πακιστανικής αντιπροσωπείας στο Κατμαντού, γεγονός που προκάλεσε δυσφορία στο Νέο Δελχί.
Με το ίδιο το Πακιστάν να βιώνει πολιτική αστάθεια μετά την απομάκρυνση του Ιμράν Χαν, η κρίση στο Νεπάλ εγείρει ανησυχίες για πιθανές ομοιότητες.
Ωστόσο, αναλυτές εκτιμούν ότι, σε αντίθεση με την Ινδία και την Κίνα, το Πακιστάν δύσκολα θα αποτελέσει στρατηγική προτεραιότητα για τον επόμενο Νεπαλέζο ηγέτη.
