Αμαρτίες του παρελθόντος παραμένουν εμπόδιο στη ρύθμιση του χώρου και, κατά συνέπεια, στην προστασία του περιβάλλοντος – φυσικού, αστικού και επενδυτικού – εντός και εκτός σχεδίου πόλεων και οικισμών. Οι υποθέσεις που παραμένουν άλυτες εδώ και χρόνια είναι πολλές και απειλούν να ρίξουν στα… βράχια τον πολεοδομικό σχεδιασμό.
Στα βασικά «αγκάθια» περιλαμβάνονται κατ’ αρχάς οι «τρύπες» στους Δασικούς Χάρτες που μπλοκάρουν την ολοκλήρωση των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ και ΕΠΣ), τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη για το 80% της ελληνικής επικράτειας, ώστε να προσδιορίσουν τη χωρική ανάπτυξη και οργάνωση της χώρας.
Εάν οι εκατοντάδες μελέτες που «τρέχουν» με τα 600 εκατ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης δεν παραδοθούν έως τα τέλη Μαΐου του 2026, η απώλεια σημαντικών κονδυλίων θεωρείται δεδομένη.
Κάτω από το χαλί
Πώς προέκυψαν αυτές οι «τρύπες» στους Δασικούς Χάρτες που προκαλούν αλυσιδωτές αντιδράσεις στον σχεδιασμό; Πριν από κάποια χρόνια, με δεδομένο ότι κατά την εκπόνηση των Δασικών Χαρτών αναδείχθηκε σωρεία προβλημάτων που έως τότε κρύβονταν κάτω από το χαλί, ο νομοθέτης προέβλεψε τη δυνατότητα μερικής κύρωσής τους μόνο για τις περιοχές όπου το καθεστώς ήταν ξεκάθαρο, εξαιρώντας εκείνες για τις οποίες δεν μπορούσαν άμεσα να βρεθούν λύσεις. Ετσι, οι προβληματικές περιοχές αποτυπώθηκαν με κίτρινα και ιώδη περιγράμματα – αφορούν εκατοντάδες οικισμούς που στερούνται νόμιμης έγκρισης και δασικά χωριά αυθαιρέτων αντίστοιχα – και η επίλυση των προβλημάτων μετατέθηκε στο μέλλον.
Ωστόσο, τα χρόνια πέρασαν, οι λύσεις δεν ήρθαν ποτέ, με συνέπεια σήμερα μελετητές των πολεοδομικών σχεδίων σε πολλές περιοχές να μην μπορούν να προχωρήσουν καθώς οι μερικώς κυρωμένοι Δασικοί Χάρτες δεν τους δίνουν σαφή εικόνα.
Γι’ αυτό το επιτελείο του γενικού γραμματέα Δασών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) Στάθη Σταθόπουλου έχει ετοιμάσει σειρά διορθωτικών ρυθμίσεων οι οποίες αναμένεται να εγκριθούν από τη νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ. Ορισμένες είχαν περιληφθεί σε ερανιστικό νομοσχέδιο που είχε παρουσιαστεί στο Υπουργικό Συμβούλιο πριν από τον τελευταίο ανασχηματισμό, αλλά δεν πρόλαβε να φτάσει στη Βουλή.
Η πρώτη ρύθμιση αφορά τους εν δυνάμει οικισμούς (μη οριοθετημένους ή περιοχές με μη εγκεκριμένα σχέδια πόλεων κ.λπ.) που έχουν εξαιρεθεί από τους κυρωμένους Δασικούς Χάρτες. Πρόκειται για οικισμούς ή τμήματά τους που το σχέδιό τους είχε εγκριθεί με διάφορες διαδικασίες που «έτρεξαν» από την ελληνική Διοίκηση, κυρίως μεταξύ 1923 και 1975, με αποφάσεις νομαρχών, υπουργών Γεωργίας, επιτροπών απαλλοτριώσεων κ.ά., αλλά μετά την ισχύ του Συντάγματος του ‘75 μετέπεσαν σε ένα μετέωρο καθεστώς. Τέτοιες περιπτώσεις εντοπίζονται σε πολλές περιοχές της χώρας όπως στον Νομό Ηλείας, στην Ανατολική Αττική κ.λπ.
Η οριοθέτηση
Η διαδικασία που προβλέπεται για τη νόμιμη οριοθέτησή τους εδώ και μία 15ετία (νόμος 3889/2010) δεν εφαρμόστηκε ποτέ, καθώς ήταν πολυδαίδαλη, δύσκαμπτη και χρονοβόρα.
Προέβλεπε διαδικασία εντοπισμού δασικού χαρακτήρα εκτάσεων από ειδικές επιτροπές με σύνταξη ειδικής έκθεσης που θα περιελάμβανε υφιστάμενες χρήσεις γης, τον χρόνο μεταβολής της μορφής τυχόν δασικών εκτάσεων, υποβολή αντιρρήσεων κατά της έκθεσης από πολίτες, την έγκρισή της μετά την εκδίκαση των υποβληθεισών αντιρρήσεων και, τέλος, τη συμπλήρωση του Δασικού Χάρτη.
Τρεις προθεσμίες
Ετσι, σε κάποιο από τα επόμενα νομοσχέδια που θα πάνε στη Βουλή αναμένεται να προστεθεί η σχετική ρύθμιση για τους στερούμενους νόμιμης έγκρισης οικισμούς, καθώς δίχως αυτούς δεν μπορεί να υπάρξει πλήρες πολεοδομικό σχέδιο.
Η ρύθμιση θα προβλέπει τρεις πολύ στενές προθεσμίες: η πρώτη για τις Πολεοδομίες των δήμων, οι οποίες θα πρέπει να υποβάλουν αναλυτικά τα σχέδια για τα «μαύρα» περιγράμματα των Δασικών Χαρτών, η δεύτερη για τις Δασικές Υπηρεσίες, οι οποίες θα πρέπει να τα ξεκαθαρίσουν και να πάψουν να δηλώνουν ως ιδιοκτησία του Δημοσίου δασικά τμήματα εντός αυτών των οικισμών, και μία τρίτη για την εξέταση ενστάσεων πολιτών που θα προκύψουν από τις Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ), ώστε σε ένα έτος από τη στιγμή που θα ψηφιστεί η ρύθμιση να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία.
Οι αντιρρήσεις
Παράλληλα, εκκρεμεί ρύθμιση για την επιτάχυνση των ρυθμών εξέτασης αντιρρήσεων πολιτών κατά των Δασικών Χαρτών οι οποίες έχουν υποβληθεί εδώ και μία επταετία και δεν έχουν ακόμη εξεταστεί. Από τις περίπου 460.000 αντιρρήσεις, μόνο για το 35% έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία, με συνέπεια ιδιοκτήτες περίπου 300.000 ακινήτων να βρίσκονται στο… περίμενε και οι χάρτες να είναι ημιτελείς.
Οι σχετικές διατάξεις είχαν περιληφθεί σε νομοσχέδιο που είχε ετοιμάσει η προηγούμενη πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, αλλά δεν πρόλαβε να το προωθήσει στη Βουλή. Προβλέπει την αύξηση του αριθμού των επιτροπών, ακόμη και με μέλη από άλλες περιοχές, αλλά θα επιτρέπει και την αντιμετάθεση, δηλαδή θα δίνει τη δυνατότητα σε επιτροπές που έχουν σχεδόν ολοκληρώσει το έργο τους της εξέτασης φακέλων από άλλες περιοχές που έχουν καθυστερήσει, όπως της Κρήτης, της Θεσσαλίας κ.ά.
Σχετικά με το θέμα των οικιστικών πυκνώσεων (χωριά αυθαιρέτων εντός δασών και δασικών εκτάσεων), οι οποίες επίσης είχαν εξαιρεθεί από την ανάρτηση των Δασικών Χαρτών και αποτυπώνονται με ιώδη περιγράμματα ώστε να εξεταστεί μελλοντικά η τύχη τους, ακόμη δεν έχει βρεθεί λύση.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
