Τα γαλλικά μουσεία φαίνεται να έχουν μπει στο στόχαστρο επιτήδειων, δημιουργώντας ερωτήματα για τα χαλαρά μέτρα ασφαλείας που αφήνουν ανοιχτές τις «πόρτες» (κυριολεκτικά και μεταφορικά) για τους ληστές να εισέλθουν και να πάρουν τα πολύτιμα εκθέματα.
Φυσικά, μεγαλύτερη εντύπωση είχε προκαλέσει προ ολίγου καιρό η ληστεία στο Λούβρο, ενός από τα μεγαλύτερα μουσεία παγκοσμίως. Οι ληστές μπήκαν και βγήκαν σαν κύριοι, κλέβοντας μέσα σε λίγα λεπτά αντικείμενα εκατομμυρίων, οδηγώντας σε θύελλα αντιδράσεων κατά της διοίκησης του μουσείου, καθιστώντας το μία σοβαρή «αποτυχία» για τη Γαλλία.
Όμως, οι περιπτώσεις δεν σταματάνε εκεί.
Τα γαλλικά μουσεία στο «μάτι» των ληστών
Μόλις 24 ώρες είχαν περάσει από τη διάρρηξη του Λούβρου, όταν ο δήμαρχος της Λανγκρ, μιας μεσαιωνικής πόλης με τείχη στην ανατολική Γαλλία, έλαβε ένα ανησυχητικό τηλεφώνημα.
Ο διευθυντής του μουσείου της πόλης ήταν στο τηλέφωνο για να του αναφέρει ότι και αυτό είχε υποστεί ληστεία. Οι κλέφτες είχαν εισχωρήσει στο Maison des Lumières Denis Diderot κατά τη διάρκεια της νύχτας και είχαν κατευθυνθεί κατευθείαν προς μια βιτρίνα που περιείχε τη συλλογή ιστορικών χρυσών και ασημένιων νομισμάτων.
«Είναι σαν να έχουν κλαπεί τα κοσμήματα της πόλης», είπε ο Πιερίκ Γουάιτ, επικεφαλής του προσωπικού του δημάρχου.
Η ληστεία στο Λούβρο ήταν μόνο μία από τις εννέα διαφορετικές ληστείες που έλαβαν χώρα στη Γαλλία κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, αναφέρει χαρακτηριστικά δημοσίευμα της Wall Street Journal.
Μόνο από τις αρχές Σεπτεμβρίου έχουν πληγεί πέντε γαλλικά μουσεία – ένα από αυτά δύο φορές – μεταξύ των οποίων το μεγαλοπρεπές Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο κέντρο του Παρισιού και το Musée du Désert, που βρίσκεται σε ένα απομακρυσμένο χωριό στη νότια Γαλλία. Λίγα από τα κλεμμένα έργα έχουν ανακτηθεί.
Η κυβέρνηση του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν προσπαθεί επί του παρόντος να καταγράψει τα πιο πολύτιμα έργα τέχνης της χώρας, προκειμένου να καθορίσει ποιοι πολιτιστικοί χώροι θα ενισχυθούν πρώτα.
Καθώς οι ληστείες συσσωρεύονται, οι γαλλικές αρχές συνειδητοποιούν μια ανησυχητική πραγματικότητα: η Γαλλία είναι πλούσια σε πολιτιστικούς θησαυρούς, αλλά διαθέτει ελάχιστους πόρους για να τους προστατεύσει από τους κλέφτες. Οι διαδοχικές κυβερνήσεις έχουν καταρρεύσει λόγω των προσπαθειών τους να περιορίσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας, αφήνοντας το κράτος χωρίς τα απαραίτητα οικονομικά μέσα για να επενδύσει σε σημαντικές αναβαθμίσεις της ασφάλειας για τα περισσότερα από 1.200 μνημεία που έχουν χαρακτηριστεί από την κυβέρνηση ως μουσεία.
Η κυβέρνηση του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν προσπαθεί επί του παρόντος να καταγράψει τα πιο πολύτιμα έργα τέχνης της χώρας, προκειμένου να καθορίσει ποιοι πολιτιστικοί χώροι θα ενισχυθούν πρώτα.
Στην υπόλοιπη Ευρώπη έχουν σημειωθεί τέσσερις γνωστές ληστείες μουσείων κατά το τελευταίο έτος.
Αφύλακτοι οι μουσειακοί χώροι
Με την άνοδο της τιμής του χρυσού και άλλων μετάλλων, τα μουσεία στη Γαλλία – και γενικότερα σε όλη την Ευρώπη – έχουν καταστεί εύκολος στόχος για τους κλέφτες. Τα μουσεία τείνουν να έχουν λιγότερο αυστηρά μέτρα ασφαλείας από τους παραδοσιακούς στόχους όπως οι τράπεζες, με πολλά από αυτά να παρακολουθούνται από παλαιά συστήματα παρακολούθησης και συναγερμού που είναι αργά στην ειδοποίηση της αστυνομίας. Οι φρουροί των μουσείων είναι συχνά άοπλοι και τα πολύτιμα έργα φυλάσσονται σε ευάλωτες προθήκες και όχι σε θησαυροφυλάκια.
«Ορισμένοι εγκληματίες έχουν καταλάβει ότι τα μουσεία δεν είναι απόρθητα πολιτιστικά φρούρια», δήλωσε ο Πιέρ Νουάλ, Γάλλος δικηγόρος ειδικευμένος στο δίκαιο πολιτιστικής κληρονομιάς. «Στην πραγματικότητα, είναι πολύ πιο εύκολο να ληστέψεις ένα μουσείο παρά ένα κοσμηματοπωλείο», πρόσθεσε.
Πολλά από τα μουσεία της ηπείρου βρίσκονται σε ιστορικά παλάτια, αρχοντικά και άλλα κτίρια που χτίστηκαν πριν από αιώνες για να στεγάσουν ευγενείς οικογένειες, και όχι για να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες απειλές για την ασφάλεια. Το Λούβρο, που κάποτε ήταν η κατοικία της γαλλικής βασιλικής οικογένειας, έχει αμέτρητα σημεία εισόδου, όπως παράθυρα και μπαλκόνια, συμπεριλαμβανομένου εκείνου που οι κλέφτες σκαρφάλωσαν για να φτάσουν στη Galerie d’Apollon και να κλέψουν κοσμήματα αξίας 102 εκατομμυρίων δολαρίων.
Σύμφωνα με την Wall Street Journal, τα μουσεία που προσπαθούν να αναβαθμίσουν την ασφάλεια των ιστορικών κτιρίων πρέπει να αντιμετωπίσουν μια δαιδαλώδη γραφειοκρατία για να εξασφαλίσουν τις άδειες. Πρέπει επίσης να αναλάβουν το κόστος εκσυγχρονισμού της υποδομής που αποτελεί τη βάση κάθε συστήματος παρακολούθησης.
«Ένας αυξανόμενος αριθμός κλοπών φαίνεται να στοχεύει σε μουσειακά αντικείμενα με υψηλή υλική αξία και όχι μόνο καλλιτεχνική», δήλωσε ο Μπερντ Εμπέρτ, γενικός διευθυντής των Κρατικών Συλλογών Τέχνης της Δρέσδης.
Η αύξηση της αξίας του χρυσού και άλλων πολύτιμων υλικών ενισχύει τα κίνητρα των κλεφτών να στοχεύουν μουσεία με «αξία τήξης», δηλαδή συλλογές που μπορούν να διαλυθούν για να εξαχθεί η πρώτη ύλη τους. Οι περισσότερες ληστείες μουσείων τα τελευταία χρόνια —συμπεριλαμβανομένων εκείνων στη Γερμανία, την Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Κάτω Χώρες— αφορούσαν συλλογές πλούσιες σε χρυσό.
«Ένας αυξανόμενος αριθμός κλοπών φαίνεται να στοχεύει σε μουσειακά αντικείμενα με υψηλή υλική αξία και όχι μόνο καλλιτεχνική», δήλωσε ο Μπερντ Εμπέρτ, γενικός διευθυντής των Κρατικών Συλλογών Τέχνης της Δρέσδης.
Μία επιδημία κλοπών
Η επιδημία κλοπών που είχε ξεκινήσει το 2017 από τη Γερμανία εξαπλώθηκε στη Γαλλία στα τέλη του 2024 και εξερράγη μόλις η τιμή του χρυσού άρχισε να ανεβαίνει.
Οι γαλλικές αρχές αιφνιδιάστηκαν όταν κλέφτες κάθε είδους, από μεμονωμένους δράστες έως οργανωμένες ομάδες, έκαναν γρήγορη δουλειά στα μουσεία της χώρας.
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Σεπτεμβρίου, ένας μοναχικός κλέφτης χρησιμοποίησε έναν γωνιακό τροχό για να κόψει δύο πόρτες στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Παρίσι. Στη συνέχεια, ο κλέφτης κατόρθωσε να ανοίξει μια βιτρίνα που περιείχε περίπου 6 κιλά χρυσού από τη Βολιβία, τη Ρωσία, τη Γουιάνα, την Αυστραλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, κλέβοντας χρυσό αξίας περίπου 1,73 εκατομμυρίων δολαρίων.
Η κλοπή δεν εντοπίστηκε μέχρι που μια καθαρίστρια έφτασε για δουλειά το πρωί και ειδοποίησε τις αρχές. Λίγες μέρες αργότερα, η αστυνομία συνέλαβε μια 24χρονη Κινέζα στη Βαρκελώνη ενώ προσπαθούσε να ξεφορτωθεί λιωμένο χρυσό που οι Γάλλοι εισαγγελείς υποψιάζονταν ότι προέρχονταν από το μουσείο του Παρισιού.
Μια εβδομάδα αργότερα, τη νύχτα της 6ης Οκτωβρίου, ένας κλέφτης μπήκε από μια πλαϊνή πόρτα στο Musée du Désert, ένα μουσείο αφιερωμένο στην ιστορία του Προτεσταντισμού στις Cévennes, μια ορεινή περιοχή στο νότιο τμήμα της Γαλλίας. Το μουσείο, που βρίσκεται στο ιστορικό σπίτι ενός ηγέτη των Ουγενότων του 17ου αιώνα, δεν διαθέτει ασφάλεια στις εγκαταστάσεις του.
Ο κλέφτης δεν συνάντησε καμία αντίσταση καθώς έσπασε μια βιτρίνα με ένα βαρύ σφυρί και πήρε περίπου 100 χρυσούς σταυρούς Ουγενότων, σύμφωνα με τον επιμελητή Ντενί Καρμπονιέρ, ο οποίος είδε το βίντεο από τις κάμερες ασφαλείας. Ο συναγερμός χτύπησε, αλλά χρειάστηκαν 30 λεπτά για να φτάσει η ιδιωτική εταιρεία ασφαλείας στο μουσείο. Ο κλέφτης είχε φύγει σε λιγότερο από πέντε λεπτά.
Το Musée du Président Jacques Chirac, το οποίο φιλοξενεί πολύτιμα δώρα που έλαβε ο αείμνηστος πρόεδρος κατά τη διάρκεια της θητείας του, υπέστη δύο διαδοχικές ληστείες. Τέσσερις κουκουλοφόροι άνδρες εισέβαλαν στο μουσείο στις 12 Οκτωβρίου, απειλώντας το προσωπικό και τους επισκέπτες με καραμπίνα και μαχαίρια, πριν κλέψουν το ταμείο και ένα συλλεκτικό ρολόι. Αργότερα την ίδια μέρα, η αστυνομία συνέλαβε τέσσερις υπόπτους.
Την επόμενη νύχτα, το μουσείο δέχτηκε επίθεση από μια ομάδα κλεφτών που έκλεψαν κοσμήματα και ρολόγια αξίας άνω του 1,1 εκατομμυρίου δολαρίων.
Η έξαρση των ληστειών έθεσε υπό πίεση μια ομάδα 30 αστυνομικών που είχαν αναλάβει την έρευνα των κλοπών σε μουσεία σε ολόκληρη τη χώρα. Καθώς οι ληστείες σε μουσεία αυξάνονταν, η γαλλική κυβέρνηση δεν έλαβε κανένα αξιοσημείωτο μέτρο για να αντιμετωπίσει το φαινόμενο ή να ενισχύσει την προστασία των σημαντικότερων μουσείων της.
Εν τω μεταξύ, μια τετραμελής ομάδα ληστών ετοιμαζόταν να χτυπήσει το μεγαλύτερο μουσείο του κόσμου.
Στις 19 Οκτωβρίου, οι κλέφτες πάρκαραν ένα ανυψωτικό όχημα κάτω από ένα μπαλκόνι του Λούβρου, σε πρωινές ώρες, σε έναν από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους του Παρισιού. Το όχημα βρισκόταν ακριβώς σε ένα από τα τυφλά σημεία του παλαιού συστήματος καμερών ασφαλείας του Λούβρου. Η κίνηση αυτή τους επέτρεψε να φτάσουν γρήγορα σε μια ανώτερη γκαλερί και να κλέψουν μια σειρά από κοσμήματα, μεταξύ των οποίων και ένα σμαραγδένιο κολιέ που ο Ναπολέων είχε χαρίσει στη δεύτερη σύζυγό του.
«Επί 40 χρόνια, δεν υπήρχε ενδιαφέρον για την ασφάλεια αυτών των μεγάλων μουσείων», δήλωσε.
Λίγες ώρες αργότερα, η υπουργός Πολιτισμού Ρασίντα Ντατί εμφανίστηκε στην τηλεόραση από το εσωτερικό του Λούβρου, αρκετά σοκαρισμένη. Όταν ο δημοσιογράφος την ρώτησε πώς ήταν δυνατόν να συμβεί μια τέτοια κλοπή, απάντησε ότι ήταν «ένα παλιό πρόβλημα», όπως γράφει η Wall Street Journal.
«Επί 40 χρόνια, δεν υπήρχε ενδιαφέρον για την ασφάλεια αυτών των μεγάλων μουσείων», δήλωσε.
Η κυβέρνηση διέταξε τους νομάρχες σε όλη τη χώρα να εντοπίσουν και να προστατεύσουν τα πιο πολύτιμα έργα τέχνης της χώρας. Το υπουργείο Εσωτερικών έστειλε ένα εσωτερικό δελτίο προειδοποιώντας την αστυνομία σε όλη τη χώρα για μια «αύξηση» των ληστειών.
