Λίγες εβδομάδες προτού ολοκληρώσει τη θητεία του στην Ελλάδα, ο πρέσβης των ΗΠΑ Γιώργος Τσούνης κάνει στην «Κ» τον απολογισμό των πεπραγμένων του, περιγράφει αυτά που θεωρεί ως σημαντικότερα επιτεύγματά του και δίνει έμφαση στην ισχυρή διμερή σχέση ΗΠΑ – Ελλάδας, η οποία, όπως εκτιμά, θα διατηρηθεί και κατά τη νέα διακυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ.
– Κύριε πρέσβη, καθώς ολοκληρώνετε τη θητεία σας, ποιο θεωρείτε το πιο σημαντικό επίτευγμά σας; Αυτό που νομίζετε πως θα καθορίσει την παρουσία σας στην Ελλάδα;
– Eχουμε επιτύχει τόσο πολλά για να ενισχύσουμε τους δεσμούς μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας και να βοηθήσουμε τον ελληνικό λαό που είναι δύσκολο να ξεχωρίσω μονάχα ένα επίτευγμα. Νιώθω ιδιαίτερα υπερήφανος για την αναβίωση των Ναυπηγείων Ελευσίνας. Είμαι υπερήφανος όχι μόνο γιατί το ποσό των 125 εκατ. δολαρίων, από την Οικονομική Αναπτυξιακή Εταιρεία των ΗΠΑ, συνέβαλε στην αναζωογόνηση ενός ιστορικού ναυπηγείου. Οχι μόνο γιατί το ναυπηγείο αυτό επισκευάζει πλοία LNG, ενισχύοντας έτσι την περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια και στηρίζοντας τη μετάβαση της Ελλάδας στην πράσινη ενέργεια. Είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος γιατί έχω δει με τα μάτια μου ότι έχει δώσει στους ανθρώπους ελπίδα, έχει επαναφέρει εκατοντάδες εργαζομένους στις δουλειές τους και έχει δημιουργήσει εκατοντάδες νέες, ποιοτικές θέσεις εργασίας. Αυτή η συνεργασία με την Onex θα δημιουργήσει έως και 3.000 θέσεις εργασίας τα επόμενα τρία χρόνια.
– Μια και μιλάμε για επενδύσεις, η αύξηση των αμερικανικών επενδύσεων στην Ελλάδα είναι πράγματι εντυπωσιακή. Υπάρχουν συγκεκριμένοι τομείς στους οποίους πιστεύετε ότι η μεγαλύτερη συνεργασία θα μπορούσε να αποφέρει σημαντικά οφέλη και στις δύο χώρες;
– Διανύουμε μια συναρπαστική περίοδο για την ελληνική οικονομία. Με την επιστροφή της Ελλάδας σε επενδυτική βαθμίδα το 2023, η χώρα προσελκύει σταθερά νέες αμερικανικές και άλλες διεθνείς επενδύσεις. Τα κέντρα δεδομένων και η ψηφιακή τεχνολογία είναι ένας τομέας που αναπτύσσεται δυναμικά, καθώς όλο και περισσότερες εταιρείες επιλέγουν να αξιοποιήσουν τη στρατηγική θέση της Ελλάδας για να δημιουργήσουν περιφερειακούς κόμβους. Πρόσφατα πήγα με μια ελληνική αντιπροσωπεία στη Σίλικον Βάλεϊ, ώστε να συνδεθεί με μεγάλους παράγοντες του αμερικανικού τεχνολογικού και startup οικοσυστήματος, και αμέσως μετά την επιστροφή μου φιλοξένησα Αμερικανούς επενδυτικούς εταίρους εδώ στην Ελλάδα. Η ομάδα μου στη Θεσσαλονίκη φιλοξένησε επίσης πρόσφατα μια αντιπροσωπεία συνεργασίας με ειδικούς από τον αμερικανικό ιδιωτικό τομέα, την κυβέρνηση και τον ακαδημαϊκό χώρο, με επίκεντρο τη μετάβαση της Βόρειας Ελλάδας από τον λιγνίτη σε πιο βιώσιμες μορφές ενέργειας. Υπάρχει, επίσης, η ευκαιρία να αξιοποιηθεί το απίστευτο ανθρώπινο κεφάλαιο της Ελλάδας, εξασφαλίζοντας ότι οι απόφοιτοι πανεπιστημίων και επαγγελματικών σχολών διαθέτουν τις δεξιότητες για να ενταχθούν στις θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν σε αυτό το αναπτυσσόμενο τεχνολογικό και startup οικοσύστημα.
– Τι θα λέγατε σε όσους ανησυχούν για πιθανές αλλαγές που μπορεί να φέρει η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ στη διμερή σχέση, στον ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή ή σε ορισμένες από τις παραδοσιακές συμμαχίες των Ηνωμένων Πολιτειών;
– Η Ελλάδα είναι σημαντικός σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν μπορώ να προβλέψω το μέλλον, αλλά μπορώ να σας πω τι μας έχει δείξει η Ιστορία. Τα τελευταία 15 χρόνια, η Ελλάδα είχε πέντε διαφορετικούς πρωθυπουργούς και οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν τρεις διαφορετικούς προέδρους από διαφορετικά κόμματα και υπόβαθρα. Σε αυτό το διάστημα και παρά όλες αυτές τις αλλαγές, η σχέση ΗΠΑ – Ελλάδας ισχυροποιήθηκε και διευρύνθηκε. Εκτιμώ ότι αυτή η πορεία θα συνεχιστεί.
– Μιλώντας για πιθανές αλλαγές, η Ελλάδα έχει αποκτήσει κρίσιμο ρόλο στην ενεργειακή διπλωματία των Ηνωμένων Πολιτειών, ιδιαίτερα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Βλέπετε αλλαγές στον ρόλο της Ελλάδας, ειδικά αν η νέα κυβέρνηση μειώσει την έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή περιορίσει τη στήριξη προς την Ουκρανία;
– Η ενέργεια είναι ένα κρίσιμο κομμάτι της σχέσης μας, και έχω εντυπωσιαστεί από τον ηγετικό περιφερειακό ρόλο της Ελλάδας. Η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικές στρατηγικές επενδύσεις. Την επέκταση του τερματικού σταθμού LNG στη Ρεβυθούσα, την ολοκλήρωση του ελληνοβουλγαρικού διασυνδετήριου αγωγού και τώρα τη λειτουργία της πλωτής μονάδας αποθήκευσης και επαναεριοποίησης (FSRU) στην Αλεξανδρούπολη. Ολα αυτά προσφέρουν στην Ελλάδα και στους γείτονές της μεγαλύτερη ενεργειακή ασφάλεια. Οσον αφορά την ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, η Ελλάδα δεν είναι απλώς ευρωπαϊκός ηγέτης, αλλά και παγκόσμιος. Σε τρία χρόνια, το 80% της ενέργειας της Ελλάδας θα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό ποσοστό. Πρέπει να συνεχίσουμε να στηρίζουμε τις προσπάθειες για τη διαφοροποίηση των διαδρομών και των πηγών φυσικού αερίου στην περιοχή, όπως η πρωτοβουλία του Κάθετου Διαδρόμου. Αυτά τα έργα θα παρέχουν σε χώρες από την Ελλάδα μέχρι την Ουκρανία ασφαλείς και οικονομικά προσιτές προμήθειες από πηγές που δεν φέρουν τους υψηλούς κινδύνους εξάρτησης από το ρωσικό αέριο. Αυτή η εξέλιξη δίνει στην Ελλάδα ισχυρή διαπραγματευτική θέση για καλύτερες συμβάσεις στο μέλλον. Χρειαζόμαστε περισσότερη περιφερειακή συνεργασία. Χρειαζόμαστε καλύτερες περιφερειακές υποδομές. Στο τέλος της ημέρας, καμία χώρα δεν πρέπει να είναι όμηρος ενεργειακών προμηθευτών που χρησιμοποιούν τους πόρους τους εκβιαστικά για την προώθηση των εξωτερικών πολιτικών τους στόχων.
– Παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί στον τομέα της ασφάλειας ΗΠΑ – Ελλάδας κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Μπάιντεν –όπως η νέα MDCA και η έγκριση των F-35– υπάρχει δυσαρέσκεια σε ελληνικούς αμυντικούς κύκλους σχετικά με την εκπλήρωση των όρων της λεγόμενης «επιστολής Μπλίνκεν», η οποία συνδέθηκε με την έγκριση της Τουρκίας για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Πώς φτάσαμε έως εδώ και ποιες είναι οι πιθανότητες να επιλυθεί αυτό το ζήτημα πριν αποχωρήσει η κυβέρνηση Μπάιντεν;
– Οι σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Ελλάδας είναι ισχυρότερες από ποτέ, και αυτό περιλαμβάνει τη συνεργασία μας στον τομέα της άμυνας. Ως γενική πολιτική, δεν σχολιάζουμε δημοσίως ιδιωτική διπλωματική αλληλογραφία, αλλά μπορώ να πω ότι οι δύο χώρες απολαμβάνουν στενή και ευρεία συνεργασία σε όλα τα επίπεδα της αμυντικής σχέσης. Η Ελλάδα ως σύμμαχός μας στο ΝΑΤΟ αποτελεί προτεραιότητα. Συνεργαζόμαστε καθημερινά με τους Ελληνες εταίρους μας για να προωθήσουμε τη συλλογική άμυνα και να εκσυγχρονίσουμε τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις. Eχουν σημειωθεί σημαντικές εξελίξεις στις αμυντικές προμήθειες. Η σχέση μας περιλαμβάνει σχεδόν 16,5 δισ. δολάρια σε πωλήσεις στρατιωτικού υλικού, οι οποίες ενισχύουν τις αμυντικές ικανότητες της Ελλάδας και τη διαλειτουργικότητα με το ΝΑΤΟ. Κατά τη διάρκεια της θητείας μου η Ελλάδα υπέγραψε επιστολές προσφοράς και αποδοχής για 20 μαχητικά αεροσκάφη F-35 Lightning II Joint Strike Fighters και 35 ελικόπτερα UH-60M Black Hawk. Παραδώσαμε τρία ελικόπτερα MH-60R «Romeo», ενώ αναμένονται άλλα τέσσερα. Μέσω του προγράμματος πλεονάζοντος αμυντικού εξοπλισμού, οι ΗΠΑ παρέδωσαν τέσσερα περιπολικά σκάφη κλάσης Island και πάνω από 1.200 θωρακισμένα οχήματα ασφαλείας M1117. Επιπλέον, έχουμε προσφέρει στις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις τρία σκάφη κλάσης Protector και αρκετό άλλο σημαντικό υλικό, το οποίο βρίσκεται ακόμα υπό εξέταση. Εξετάζουμε επίσης τη συμπαραγωγή φρεγατών κλάσης Constellation με την Ελλάδα, συνεργασία που θα φέρει απτά οικονομικά οφέλη στα ελληνικά ναυπηγεία και θα ενισχύσει τη διαλειτουργικότητα και την ανθεκτικότητα του ΝΑΤΟ.
– Σε σχέση με τις διεθνείς πωλήσεις αμυντικού υλικού από τις ΗΠΑ και δεδομένης της συνεχιζόμενης απομάκρυνσης της Τουρκίας από τις δυτικές αξίες και συμμαχίες, εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι η απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να της δώσουν F-16 ήταν η σωστή;
– Είμαι ο πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελληνική Δημοκρατία, που σημαίνει ότι είμαι υπεύθυνος για τη διμερή σχέση ΗΠΑ – Ελλάδας. Δεν είναι η θέση μου να μιλήσω για άλλες διμερείς σχέσεις. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι είναι προς το συμφέρον όλων μας οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ να επιλύουν τις διαφορές τους διπλωματικά. Η ειρήνη και η σταθερότητα δεν εξυπηρετούν μόνο το συλλογικό συμφέρον μας, αλλά αποτελούν και προτεραιότητα του ΝΑΤΟ.
– Βλέπετε τον ρόλο της Τουρκίας να ενισχύεται περαιτέρω υπό τη διακυβέρνηση Τραμπ, ειδικότερα λόγω των εξελίξεων στη Συρία;
– Δεν θα κάνω εικασίες για το τι μπορεί να συμβεί υπό μια μελλοντική αμερικανική κυβέρνηση. Οσον αφορά τις αλλαγές στη Μέση Ανατολή, στις 14 Δεκεμβρίου οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι μας στην περιοχή συμφώνησαν σε ένα σύνολο κοινών αρχών για την υποστήριξη της Συρίας και του λαού της. Οπως τόνισε ο υπουργός Εξωτερικών Μπλίνκεν στην Ιορδανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι περιφερειακοί εταίροι συμφώνησαν ότι η διαδικασία μετάβασης θα πρέπει να ορίζεται από τους Σύρους και να ανήκει στους Σύρους, και να παράγει μια αντιπροσωπευτική κυβέρνηση χωρίς αποκλεισμούς, ότι τα δικαιώματα όλων των Σύρων –συμπεριλαμβανομένων των μειονοτήτων και των γυναικών– πρέπει να γίνονται σεβαστά, ότι η ανθρωπιστική βοήθεια πρέπει να φτάσει σε εκείνους που τη χρειάζονται, ότι οι κρατικοί θεσμοί θα πρέπει να παρέχουν βασικές υπηρεσίες στον συριακό λαό, ότι η Συρία δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως βάση για τρομοκρατικές ομάδες ή άλλους που απειλούν τον συριακό λαό, τους γείτονές του ή τον κόσμο, ότι τα αποθέματα χημικών όπλων πρέπει να ασφαλιστούν και να καταστραφούν με ασφάλεια, ότι η Συρία πρέπει να έχει ειρηνικές σχέσεις με τους γείτονές της, και ότι οι αρμόδιοι οργανισμοί θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε εγκαταστάσεις που μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό των αγνοούμενων Σύρων και αλλοδαπών – και τελικά να οδηγήσουν τους υπαιτίους στη Δικαιοσύνη. Οπως σημείωσε ο υπουργός, κανείς δεν τρέφει ψευδαισθήσεις για το πόσο δύσκολη θα είναι αυτή η περίοδος, αλλά υπάρχει και κάτι απίστευτα ισχυρό: ένας λαός αποφασισμένος να αφήσει πίσω του το παρελθόν και να διαμορφώσει ένα καλύτερο μέλλον.
– Κύριε πρέσβη, υπήρξαν στιγμές στη θητεία σας κατά τις οποίες η ευθύνη να προωθήσετε τα αμερικανικά συμφέροντα δεν ευθυγραμμίστηκε με τη δική σας προσωπική σχέση με την Ελλάδα;
– Είχα την τιμή να υπηρετήσω ως πρέσβης σε μια περίοδο που οι αξίες και οι στόχοι μας ήταν στενά ευθυγραμμισμένοι. Η ελληνική καταγωγή μου και η αγάπη μου για αυτή τη χώρα και τον λαό της υπήρξαν ένα σημαντικό πλεονέκτημα καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας μου.
Αναμνήσεις από την Ελλάδα
– Τι συμβουλή θα δίνατε στη διάδοχό σας για να μπορέσει να διατηρήσει και να ενισχύσει τις διμερείς σχέσεις;
– Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις έχουν ενισχυθεί σταθερά υπό πολλές κυβερνήσεις, τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στην Ελλάδα. Είμαι βέβαιος ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί. Η συμβουλή μου είναι να βγει από το γραφείο και να μιλήσει με τον κόσμο. Το να υπηρετήσω ως πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελληνική Δημοκρατία υπήρξε η μεγαλύτερη τιμή της ζωής μου. Μερικές από τις καλύτερες αναμνήσεις μου είναι να τρώω σε ταβέρνες στην Καισαριανή, να περπατώ στον Λυκαβηττό, να περνάω χρόνο στην όμορφη Χαλκιδική, να συναντώ Eλληνες από όλα τα κοινωνικά στρώματα και να απολαμβάνω την απίστευτη φιλοξενία, η οποία δεν έχει όμοια πουθενά αλλού στον κόσμο.
___________________________________________________________________________
Κεντρική φωτό: «Είχα την τιμή να υπηρετήσω ως πρέσβης σε μια περίοδο που οι αξίες και οι στόχοι μας ήταν στενά ευθυγραμμισμένοι. Η ελληνική καταγωγή μου και η αγάπη μου για αυτή τη χώρα και τον λαό της υπήρξαν ένα σημαντικό πλεονέκτημα καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας μου», λέει ο Γιώργος Τσούνης. [Γιώργος Καπλανίδης / This is not another agency]
