Παράλληλα με τις προσπάθειες της Αγκυρας για επανένταξη στο πρόγραμμα των F-35, κίνηση που αποσκοπεί στην εξισορρόπηση του αεροπορικού ισοζυγίου ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, η γειτονική χώρα δεν κρύβει τη στόχευσή της για προβολή ναυτικής ισχύος στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Στις αρχές του έτους η Αγκυρα ανακοίνωσε ένα μεγαλεπήβολο εξοπλιστικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει την «ταυτόχρονη» κατασκευή 31 πολεμικών πλοίων τουρκικής σχεδίασης και ανάπτυξης σε εγχώρια ναυπηγεία. Για τον σκοπό αυτό πρόκειται να κινητοποιηθούν σχεδόν 10 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου. «Είναι σαφές ότι τα πλοία αυτά δεν προορίζονται για υπερπόντιες επιχειρήσεις αλλά για το Αιγαίο και την Αν. Ανατολική Μεσόγειο», σχολιάζουν αρμόδιες στρατιωτικές πηγές στην «Κ».
Στον αντίποδα, η Ελλάδα μέσω στοχευμένων εξοπλιστικών επιλογών φαίνεται πως επιλέγει ένα πιο ευέλικτο σχήμα για την προστασία των συμφερόντων της στις θάλασσες, που αποτελείται από παράκτιες πυροβολαρχίες, αριθμητικά μικρότερο αλλά ποιοτικά ανώτερο συνδυασμό πλοίων και υποβρυχίων και ένα ευρύ πλέγμα ραντάρ και αισθητήρων έγκαιρης προειδοποίησης στον αέρα, την επιφάνεια και τον βυθό.
Από τα 28 δισεκατομμύρια ευρώ που ανακοινώθηκαν στο πλαίσιο του 12ετούς εξοπλιστικού σχεδιασμού, ο οποίος έλαβε την έγκριση του ΚΥΣΕΑ την περασμένη εβδομάδα, για τις άμεσες ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού αναμένεται να διατεθεί περίπου ένα δισεκατομμύριο για την 4η FDI και το σύστημα ηλεκτρονικών παρεμβολών των τεσσάρων νέων πλοίων, γύρω στα 350 εκατομμύρια για τον εκσυγχρονισμό των ΜΕΚΟ και περίπου 600-700 εκατομμύρια ευρώ για τις δύο μεταχειρισμένες ιταλικές φρεγάτες FREMM. Από τον Μακροπρόθεσμο Προγραμματισμό Αμυντικών Εξοπλισμών(ΜΠΑΕ) πρόκειται να διατεθούν κονδύλια για τον εκσυγχρονισμό και την αγορά νέων υποβρυχίων, την αναβάθμιση μέρους των πυραυλακάτων, αλλά και για νέα προγράμματα απόκτησης μονάδων επιφανείας, τα οποία όμως δεν έχουν κοστολογηθεί καθώς βρίσκονται ακόμη στο στάδιο των προθέσεων.
Οι αριθμοί
Στον πυρήνα του τουρκικού εξοπλιστικού προγράμματος βρίσκεται το εθνικό αεροπλανοφόρο MUGEM, το δεύτερο πλοίο με δυνατότητα απονήωσης – προσνήωσης επανδρωμένων και μη αεροσκαφών, μετά το TCG Anadolu. Επιπλέον, εκτός από την αποδοχή των υποβρυχίων τύπου 214, η οποία παρά τις αρχικές καθυστερήσεις εξελίσσεται πλέον ομαλά, η Τουρκία ανακοίνωσε την ανάπτυξη υποβρυχίου εγχώριας σχεδίασης (MILDEN) με δυνατότητα αναερόβιας πρόωσης.
«Καρπούς» αποδίδει και το πρόγραμμα MILGEM που περιλαμβάνει τη ναυπήγηση τεσσάρων ανθυποβρυχιακών κορβετών, οκτώ φρεγατών, οκτώ αντιτορπιλικών με δυνατότητα αεράμυνας περιοχής και δέκα παράκτιων περιπολικών. Το τουρκικό ναυτικό έχει ήδη παραλάβει τις τέσσερις κορβέτες και την πρώτη φρεγάτα κλάσης Istanbul, ενώ το πρώτο αντιτορπιλικό TF-2000 αναμένεται να ενταχθεί στον στόλο το 2030.
Σήμερα, η Τουρκία διαθέτει συνολικά 13 υποβρύχια: τέσσερα κλάσης Atilay, τέσσερα Preveze, τέσσερα Gur και ένα σύγχρονο κλάσης Reis. Η ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου είναι το TCG Anadolu, ενώ σε υπηρεσία βρίσκονται 17 φρεγάτες. Τέσσερις κλάσης Yavuz, τέσσερις Barbaros, οκτώ Gabya και η πρώτη της νέας κλάσης Istanbul. Ο στόλος των γειτόνων διαθέτει εννιά κορβέτες: πέντε κλάσης Burak και τέσσερις Ada, 16 παράκτια περιπολικά, 18 ταχέα σκάφη, 11 ναρκοθηρευτικά, ένα πλοίο ηλεκτρονικού πολέμου και συλλογής πληροφοριών και περίπου 50 αποβατικά διαφόρων τύπων. Πρόσφατα, εντάχθηκαν στο τουρκικό ναυτικό και πέντε μη επανδρωμένα σκάφη επιφανείας.
Ο ελληνικός στόλος
Δεν είναι κρυφό ότι ο ρυθμός «γήρανσης» των μέσων και του προσωπικού του Πολεμικού Ναυτικού είναι ταχύτερος από τον ρυθμό ανανέωσης. Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με την «αιμορραγία» στελεχών, ανώτατων και ανώτερων, προκαλεί προβληματισμό στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία που αναζητά λύσεις για τη διατήρηση του ισοζυγίου στη θάλασσα.
Το Πολεμικό Ναυτικό περιμένει την αποδοχή των τριών FDI Belharra για να προχωρήσει στην απόσυρση αντίστοιχου αριθμού μη εκσυγχρονισμένων φρεγατών τύπου S. Με άλλα λόγια, στα τέλη της δεκαετίας, ο ελληνικός στόλος θα διαθέτει τουλάχιστον 13 φρεγάτες, εκ των οποίων τρεις FDI, τέσσερις ΜΕΚΟ και έξι παλαιότερου τύπου S. Η απόκτηση της 4ης FDI, αν και προβλέπεται στον 12ετή εξοπλιστικό σχεδιασμό, δεν έχει δρομολογηθεί καθώς εκκρεμεί η ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης και η υπογραφή σύμβασης με την κατασκευάστρια Group Naval.
Εντός του 2025 αναμένεται να «κλείσει» και το ζήτημα του εκσυγχρονισμού των τεσσάρων ΜΕΚΟ, πρόγραμμα που αναμένεται να αποδώσει στα τέλη της δεκαετίας. Στον ΜΠΑΕ έχουν εγγραφεί κονδύλια για την απόκτηση δύο ιταλικών φρεγατών τύπου FREMM, οι οποίες όμως δεν είναι ακόμη διαθέσιμες, αν και ασκούνται πιέσεις ώστε να αποδεσμευτούν το συντομότερο δυνατό. Ο στόλος διαθέτει 14 πυραυλακάτους αν και σύντομα μία ακόμη θα παροπλιστεί, ενώ από τις εννιά κανονιοφόρους διαφόρων τύπων μέσα στα επόμενα χρόνια θα απομείνουν οκτώ.
Στον υποβρύχιο στόλο, ο σχεδιασμός προβλέπει τη διατήρηση σε υπηρεσία των παλαιότερων 209 μέχρι να αντικατασταθούν από νέα υποβρύχια, για τα οποία προς το παρόν καταγράφονται μόνο διερευνητικές συζητήσεις, ενώ πρόθεση της ηγεσίας είναι η αναβάθμιση μέρους των τορπιλοπυρυλάκατων (ΤΠΚ) και η ανάπτυξη αυτόνομων συστημάτων, τα οποία βρίσκονται στο στάδιο εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, την άμυνα του Αιγαίου θα αναλάβουν κυρίως οι παράκτιες πυροβολαρχίες ως μέρος του «θόλου», αποδεσμεύοντας δυνάμεις οι οποίες μπορούν να διατεθούν στο θέατρο της Ανατολικής Μεσογείου. Η Τουρκία, ωστόσο, φαίνεται να ακολουθεί διαφορετική στρατηγική στο θέμα, προτεραιοποιώντας την αριθμητική υπεροχή, τόσο στην επιφάνεια και τον αέρα όσο και κάτω από τη θάλασσα.
Το ζήτημα της προβολής ναυτικής ισχύος στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο γίνεται και πάλι επίκαιρο, καθώς η Ελλάδα ολοκλήρωσε τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, προχωρώντας στην ανάρτηση του σχετικού χάρτη, ενώ η Τουρκία ετοιμάζεται να εκδώσει τον δικό της, ο οποίος αναμένεται να αποτυπώνει τις γνωστές μονομερείς διεκδικήσεις της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Εξάλλου, η Αγκυρα δεν δίστασε να κινητοποιήσει μονάδες του στόλου της για να παρεμποδίσει τις ελληνικές έρευνες για την πόντιση του ηλεκτρικού καλωδίου, νοτίως της Κάσου αλλά και στα βόρεια της Κρήτης, γεγονός που κάνει ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη της Αθήνας για τη δημιουργία ενός σύγχρονου Πολεμικού Ναυτικού.
