“Ο δρόμος της αναβλητικότητας είναι στρωμένος με χαμένες ευκαιρίες” – William Arthur Ward
Όλοι γνωρίζουν εκείνη τη φωνή στο κεφάλι που ψιθυρίζει: «Άστο για αργότερα». Υπάρχει μια ολόκληρη τέχνη στην αναβολή, μια τεχνική αποφυγής που εξασκείται σχεδόν ασυναίσθητα. Αλλά γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί ένας άνθρωπος, ενώ ξέρει τι πρέπει να κάνει, καταλήγει να το αποφεύγει;
Advertisment
Ο εγκέφαλος και η άμεση απόλαυση
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει εξελιχθεί για να επιδιώκει την άμεση ανταμοιβή. Αν μια επιλογή προσφέρει στιγμιαία ικανοποίηση, κερδίζει τη μάχη απέναντι σε μια άλλη που υπόσχεται όφελος στο μακρινό μέλλον. Το να σκρολάρει κανείς στα κοινωνικά δίκτυα δίνει άμεση ευχαρίστηση, ενώ η ολοκλήρωση μιας δύσκολης εργασίας απαιτεί κόπο και αναβολή της ανταμοιβής.
Ο μηχανισμός αυτός είναι βαθιά ριζωμένος στη βιολογία. Το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου πυροδοτείται με κάθε μικρή απόλαυση, ενισχύοντας την αναβλητικότητα. Η επιθυμία για άνεση και ευχαρίστηση είναι πιο δυνατή από τη λογική σκέψη που υπαγορεύει ότι «αυτό πρέπει να γίνει τώρα».
Ο ρόλος του φόβου και της τελειομανίας
Δύο από τους μεγαλύτερους συμμάχους της αναβλητικότητας είναι ο φόβος και η τελειομανία. Ο φόβος αποτυχίας κάνει το μυαλό να αντιστέκεται: «Αν δεν το κάνω, δεν μπορώ να αποτύχω». Έτσι, η αναβολή γίνεται μια στρατηγική προστασίας του εγωισμού.
Advertisment
Η τελειομανία από την άλλη, παγιδεύει σε έναν ατελείωτο κύκλο αμφιβολίας: «Δεν είναι αρκετά καλό ακόμα». Αυτό οδηγεί σε ένα είδος παράλυσης, όπου το άτομο αποφεύγει τη δράση επειδή φοβάται ότι το αποτέλεσμα δεν θα είναι τέλειο.
Η υπερφόρτωση των καθηκόντων και η παράλυση
Όταν οι υποχρεώσεις συσσωρεύονται, δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι είναι αδύνατο να γίνουν όλα. Το αποτέλεσμα; Καμία κίνηση. Είναι σαν να στέκεται κανείς μπροστά σε έναν τεράστιο βράχο και να σκέφτεται: «Δεν μπορώ να τον μετακινήσω», αντί να εστιάζει στο να σπάσει τον βράχο σε μικρότερα κομμάτια.
Η υπερφόρτωση καθήκοντος συχνά συνδυάζεται με την έλλειψη σαφούς σχεδίου δράσης. Όταν μια εργασία φαίνεται ασαφής ή υπερβολικά δύσκολη, το μυαλό την τοποθετεί αυτόματα στην κατηγορία «αναβολή».
Τεχνικές για την αντιμετώπιση της αναβλητικότητας
Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που βοηθούν στην καταπολέμηση της αναβλητικότητας:
- Η μέθοδος Pomodoro – Περιλαμβάνει εργασία για 25 λεπτά αδιάκοπα και στη συνέχεια διάλειμμα 5 λεπτών. Αυτό σπάει τις μεγάλες εργασίες σε μικρά, διαχειρίσιμα κομμάτια, μειώνοντας την αίσθηση της υπερφόρτωσης.
- Η μέθοδος των 5 δευτερολέπτων – Αναπτύχθηκε από τη Mel Robbins και βασίζεται στην ιδέα ότι μόλις μια απόφαση ληφθεί, το άτομο πρέπει να ενεργήσει μέσα σε 5 δευτερόλεπτα, πριν ο εγκέφαλος βρει λόγους να αναβάλλει.
- Ο κανόνας των δύο λεπτών – Αν κάτι μπορεί να γίνει σε λιγότερο από δύο λεπτά, πρέπει να γίνει αμέσως. Αυτό αποτρέπει τη συσσώρευση μικρών καθηκόντων που δημιουργούν ψυχολογική επιβάρυνση.
Αλλάζοντας τη νοοτροπία: Από την αναβολή στη δράση
Η μάχη με την αναβλητικότητα είναι κυρίως εσωτερική. Ο τρόπος με τον οποίο κάποιος βλέπει τις υποχρεώσεις του επηρεάζει τη συμπεριφορά του. Η αλλαγή της νοοτροπίας από «πρέπει να το κάνω» σε «επιλέγω να το κάνω» μεταφέρει τον έλεγχο από το αίσθημα του καταναγκασμού στην αίσθηση της επιλογής.
Επιπλέον, η αποδοχή ότι η τελειότητα είναι μια ψευδαίσθηση βοηθά στο να ξεκινήσει κανείς δράση χωρίς φόβο. Το να γίνει κάτι «αρκετά καλά» είναι συχνά πολύ πιο χρήσιμο από το να μην γίνει καθόλου.
Τελικά, η αναβολή δεν είναι τίποτα άλλο από ένα παιχνίδι του νου. Και όπως κάθε παιχνίδι, μόλις γίνουν κατανοητοί οι κανόνες, μπορεί κανείς να αρχίσει να τους αλλάζει υπέρ του.
“Η αναβλητικότητα είναι σαν την πιστωτική κάρτα: είναι πολύ διασκεδαστική μέχρι να έρθει ο λογαριασμός” – Christopher Parker
