Υπό έγκριση είναι στη Γερμανία μια πρόταση να παραγάγει πυρηνικά καύσιμα, σε εργοστάσιο που θα φτιάξει γαλλορωσική κοινοπραξία. Η κίνηση αυτή έρχεται την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να αποδεσμευθεί πλήρως από την ενέργεια της Ρωσίας, έχοντας απαγορεύσει σχεδόν πλήρως τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Politico, η γαλλορωσική κοινοπραξία θα κατασκευάζει ράβδους και συγκροτήματα πυρηνικών καυσίμων στο Λίνγκεν στη βορειοδυτική Γερμανία. Και το έργο αυτό παρουσιάζεται ως κλειδί για την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ, καθώς πλέον η πυρηνική ενέργεια θεωρείται απαραίτητη για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.
Η απόφαση των γερμανικών αρχών αναμένεται τις επόμενες εβδομάδες.
Η γαλλορωσική κοινοπραξία
Το έργο θα πραγματοποιήσει η Framatome, θυγατρική της γαλλικής κρατικής ενεργειακής εταιρείας EDF. Και το εργοστάσιο θα χρησιμοποιεί ρωσικά εξαρτήματα που παρέχονται από την TVEL, μέρος του ρωσικού κρατικού πυρηνικού γίγαντα Rosatom. Η ρωσική εταιρεία δεν θα εμπλέκεται άμεσα στη λειτουργία του εργοστασίου. Ο ρόλος της θα περιορίζεται στην προμήθεια των εξαρτημάτων που είναι απαραίτητα για να παραχθούν τα πυρηνικά καύσιμα.
Πρόκειται για καύσιμο ρωσικού σχεδιασμού, που χρησιμοποιείται σήμερα από 19 πυρηνικούς αντιδραστήρες σε πέντε χώρες της ΕΕ και σε 15 στην Ουκρανία.
Η Framatome ασκεί έντονη πίεση στις γερμανικές αρχές να εγκρίνουν το έργο, ωστόσο στη Γερμανία υπάρχει ανησυχία. Αιτία είναι οι κίνδυνοι ασφάλειας και η ρωσική κατασκοπεία. Αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι δεν πρέπει να επιτραπεί σε ρωσική εταιρεία να αποκτήσει πρόσβαση στη Γερμανία, την ώρα που το Βερολίνο στηρίζει την Ουκρανία στον εν εξελίξει πόλεμο.
Ούτε οι γερμανικές περιφερειακές αρχές δείχνουν ενθουσιασμό για το σχέδιο για τα πυρηνικά καύσιμα, με τον υπουργό Περιβάλλοντος της Κάτω Σαξονίας να δηλώνει στο Politico:
«Η Γερμανία κάποτε επέτρεψε στην Gazprom πρόσβαση σε κρίσιμες ενεργειακές υποδομές στην εγκατάσταση αποθήκευσης φυσικού αερίου στο Ρέχντεν. Και έγινε ευάλωτη σε εκβιασμούς όταν ο Πούτιν έκλεισε την κάνουλα φυσικού αερίου κατά τη διάρκεια της κρίσης».
Παλιοί συνεργάτες
Η συνεργασία μεταξύ Framatome και Rosatom δεν είναι κάτι καινούργιο. Το 2021, οι δύο εταιρείες συμφώνησαν σε μια μακροπρόθεσμη συνεργασία για να παραγάγουν πυρηνικά καύσιμα. Ίδρυσαν επίσης μια κοινοπραξία στη Γαλλία, στην οποία η Framatome κατέχει το 75% των μετοχών και η θυγατρική της Rosatom, TVEL, κατέχει το 25%.
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η θυγατρική της Framatome, Advanced Nuclear Fuels, υπέβαλε αίτηση στο υπουργείο περιβάλλοντος της Κάτω Σαξονίας για άδεια για την παραγωγή ρωσικού σχεδιασμού συγκροτημάτων πυρηνικών καυσίμων στο Λίνγκεν. Και παρά το γεγονός ότι η Rosatom συνέβαλε στην κατάληψη του πυρηνικού σταθμού στη Ζαπορίζια από τη Μόσχα, η Framatome συνέχισε να προωθεί το σχέδιό της.
Η γαλλική εταιρεία υποστηρίζει ότι το έργο της θα οδηγήσει τελικά σε «μια πραγματικά ευρωπαϊκή λύση, 100% κυρίαρχη». Σύμφωνα με τον Λιονέλ Γκεφ, αντιπρόεδρο της εταιρείας, «μόνο η Framatome μπορεί να το κάνει αυτό». Υποστήριξε, μιλώντας στο Politico, ότι το έργο για τα πυρηνικά καύσιμα θα επιτρέψει στην Ευρώπη να μειώσει «πολύ γρήγορα» την εξάρτησή της από τα ρωσικά πυρηνικά καύσιμα.
Η Framatome υποστηρίζει ότι κανένας Ρώσος μηχανικός δεν έχει πατήσει ποτέ το πόδι του στο εργοστάσιο του Λίνγκεν και ότι οι επαφές με εκπροσώπους της ρωσικής εταιρείας είναι περιορισμένες από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
«Μπορούμε να έχουμε ανταλλαγές, μπορούμε να έχουμε επαφές και μερικές φορές μπορούμε να συναντηθούμε μεταξύ Ρωσίας και Γαλλίας για να συζητήσουμε», είπε. «Ό,τι κάνουμε, εξ ορισμού, γίνεται με τις αρμόδιες διοικήσεις και εποπτικές αρχές. Δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό».
Βιομηχανική κατασκοπεία
Έκθεση εμπειρογνωμόνων του 2023, που ανατέθηκε από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας, προειδοποίησε ότι η συνεργασία με τη Rosatom στο εργοστάσιο του Λίνγκεν θα μπορούσε να θέσει σοβαρές απειλές για την εθνική και εξωτερική ασφάλεια. Μεταξύ αυτών, ο κίνδυνος άμεσης παρέμβασης στις λειτουργίες του εργοστασίου, η επιρροή σε αποφάσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια, η συλλογή πληροφοριών σχετικά με εσωτερικές διαδικασίες και η βιομηχανικής κατασκοπείας. Η TVEL και η Rosatom δεν απάντησαν σε αίτημα για σχολιασμό.
Κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Σολτς, η κυβέρνηση της Κάτω Σαξονίας ζήτησε και άλλες έρευνες. Η κατάρρευση όμως της ομοσπονδιακής κυβέρνησης τα σταμάτησε όλα. Η νέα κυβέρνηση υπό τον Φρίντριχ Μερτς αναβίωσε τη διαδικασία και η τοπική κυβέρνηση στην Κάτω Σαξονία ζητά εκ νέου αξιολογήσεις ασφαλείας. Ωστόσο, φαίνεται ότι το Βερολίνο θέλει να υλοποιηθεί το έργο, όπως και η γαλλική κυβέρνηση.
Οι Φρίντριχ Μερτς και Εμανουέλ Μακρόν, σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Politico, έχουν συζητήσει το ζήτημα του πυρηνικού εργοστασίου στο Λίνγκεν.
Η γαλλική Framatome επιμένει ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για να εγκριθεί το έργο. Και γιατί θα συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, αλλά και γιατί θα επιτρέψει στην Ευρώπη να μην εξαρτηθεί από τα αμερικανικά.
Στέλεχος της γαλλικής EDF συνόψισε το σκεπτικό ως εξής: «Πρέπει τα ρωσικά καύσιμα να αντικατασταθούν από γαλλικά ή αμερικανικά καύσιμα; Είναι θέμα εμπορικού και οικονομικού πολέμου», εναντίον των ΗΠΑ, πρόσθεσε.
Καθυστερεί η απόφαση
Σύμφωνα με το Politico, η εταιρεία ανέμενε απόφαση για τις εγκαταστάσεις της στο Λίνγκεν πριν από τα τέλη Νοεμβρίου. Μέχρι σήμερα, δεν έχει ληφθεί απόφαση. Οι γερμανικές αρχές δεν επιβεβαιώνουν το χρονοδιάγραμμα. Εκπρόσωπος του γερμανικού ομοσπονδιακού υπουργείου περιβάλλοντος έγραψε στις 11 Νοεμβρίου: «Η απόφαση σχετικά με την αίτηση θα ληφθεί τελικά στην Κάτω Σαξονία. Δεν μπορούμε να δώσουμε συγκεκριμένη ημερομηνία».
Η κυβέρνηση στην Κάτω Σαξονία υποστηρίζει ότι «δεν διαθέτει ακόμη όλες τις απαραίτητες αξιολογήσεις και τις τρέχουσες αξιολογήσεις από τις ομοσπονδιακές αρχές σχετικά με τους εσωτερικούς και εξωτερικούς κινδύνους ασφαλείας που θέτει η ρωσική εμπλοκή και τους κινδύνους δολιοφθοράς, κατασκοπείας και παραπληροφόρησης». Και πρόσθεσε ότι αυτές οι αξιολογήσεις «είναι απαραίτητα βήματα στη διαδικασία και θα ληφθούν υπόψη στην απόφαση έγκρισης του έργου».
Ωστόσο η Framatome κάνει ό,τι μπορεί να πιέσει και να επιταχύνει την απόφαση, μέσω και εταιρείας lobbying.
Δεν υπάρχουν ευρωπαϊκές κυρώσεις
Πέρα από την όποια απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης, πρέπει να σημειωθεί ότι η ΕΕ δεν έχει μέχρι στιγμής επιβάλει κυρώσεις στην πυρηνική βιομηχανία της Ρωσίας ή στη Rosatom.
Ερωτηθείς σχετικά, εκπρόσωπος της Κομισιόν δήλωσε ότι «η Επιτροπή είναι αποφασισμένη να αποσύρει σταδιακά όλη τη ρωσική ενέργεια από το ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα. Όπως ορίζεται στον Χάρτη Πορείας REPowerEU, θα παρουσιάσουμε μέτρα που στοχεύουν και στη ρωσική πυρηνική ενέργεια. Οι εργασίες γι’ αυτά τα μέτρα βρίσκονται σε εξέλιξη».
Παρ’ όλα αυτά, η Framatome είναι μεταξύ των εταιρειών που υποστηρίζονται οικονομικά από την ΕΕ για την ανάπτυξη εναλλακτικών καυσίμων, που θα παράγονται εξ ολοκλήρου στην Ευρώπη.
