Την ευθυγράμμισή της με την παγκόσμια στρατηγική του Ντόναλντ Τραμπ σε θέματα υγείας εξετάζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με δημοσίευμα του Euractiv. Το έγγραφο το οποίο επικαλείται το δημοσίευμα αναφέρει ότι η ΕΕ θα μπορούσε να σταματήσει να χρηματοδοτεί διεθνείς οργανισμούς υγείας και ανοσοποίησης όπως η Gavi, η Συμμαχία για τα Εμβόλια, και το Παγκόσμιο Ταμείο έως το 2030.
Στόχος, να δρομολογήσει πόρους ώστε να ενισχύσει την υπερπόντια επιρροή του μπλοκ σε άλλους τομείς, την ώρα που ο ΟΗΕ προειδοποιεί για τους κινδύνους για τους αδύναμους.
Στο έγγραφο, που συντάχθηκε από επίτροπο Διεθνών Συνεργασιών της ΕΕ, Γιόζεφ Σίκελα, αναφέρεται ότι το μπλοκ θα πρέπει να «δώσει μεγαλύτερο βάρος σε τομείς όπου η ΕΕ μπορεί πραγματικά να διαμορφώσει τη διακυβέρνηση».
Τι έκανε ο Ντόναλντ Τραμπ
Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε διάταγμα με το οποίο αποσύρει τη χώρα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Επίσης, έκλεισε τη USAID, μείωσε την αμερικανική χρηματοδότηση προς την Gavi και το Παγκόσμιο Ταμείο, υπονομεύοντας τις παγκόσμιες πρωτοβουλίες υγείας.
Η Gavi, από το 2000, έχει συμβάλει στον εμβολιασμό περισσότερων από 1,1 δισεκατομμυρίου παιδιών σε 78 χώρες. Αυτοί οι εμβολιασμοί έχουν αποτρέψει περισσότερους από 18 εκατομμύρια θανάτους από μηνιγγίτιδα, διφθερίτιδα, τέτανο, πολιομυελίτιδα και άλλες θανατηφόρες ασθένειες. Οι ΗΠΑ ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος δωρητής της Gavi, μετά τη Βρετανία και το Ίδρυμα Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς.
To Παγκόσμιο Ταμείο είναι ο μεγαλύτερος διεθνής οργανισμός που ασχολείται με την καταπολέμηση του AIDS, της φυματίωσης και της ελονοσίας. Οι περικοπές που αποφάσισε η αμερικανική κυβέρνηση οδήγησε στις γεννήσεις παιδιών-φορέων του ιού HIV, αλλά και σε πρόωρες αποβολές και σοβαρές μολύνσεις.
Gavi και Παγκόσμιο Ταμείο υποστηρίζουν ότι έχουν σώσει συνολικά περίπου 90 εκατομμύρια ζωές, αντίστοιχα, μέσω προγραμμάτων εμβολιασμού και πρόληψης για την ελονοσία, τον Έμπολα, τον ιό της μυοκαρδιοπάθειας, τη διφθερίτιδα και την πολιομυελίτιδα, καθώς και μέσω της χορήγησης προφύλαξης πριν από την έκθεση (PrEP) για τον HIV σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Τι λέει η ΕΕ
Από την πλευρά της η ΕΕ, στο έγγραφό της, σύμφωνα με το Euractiv, προτείνει την αναθεώρηση της μελλοντικής αναπτυξιακής βοήθειας στο εξωτερικό και την εισαγωγή ρητρών λήξης για «επικαλυπτόμενες» πρωτοβουλίες όπως το Gavi και το Παγκόσμιο Ταμείο.
Επίσης ότι η Ευρώπη θα πρέπει να δείξει καλύτερη «στρατηγική» στα σχέδιά της για την αναπτυξιακή βοήθεια στο εξωτερικό. Επισημαίνει ότι η ΕΕ είναι από τους μεγαλύτερους συνεισφέροντες στον κόσμο στην αναπτυξιακή βοήθεια στο εξωτερικό, αλλά, παρά την κλίμακα της χρηματοδότησης, «η πολιτική μας επιρροή δεν αντιστοιχεί ακόμη στο οικονομικό μας βάρος».
Εκπρόσωπος της Κομισιόν, που ερωτήθηκε σχετικά δεν διέψευσε την ύπαρξη του εγγράφου, ούτε επιβεβαίωσε ότι αυτό θα υλοποιηθεί με βεβαιότητα. Ωστόσο περιορίστηκε να πει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται σε στενή επαφή με τα κράτη μέλη και άλλους εταίρους τους τελευταίους μήνες για να «διερευνήσει επιλογές για τέτοιες μεταρρυθμίσεις».
Οι κίνδυνοι για την αναπτυξιακή βοήθεια
Τόσο οι κινήσεις του Αμερικανού προέδρου, που κόβει τη βοήθεια προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, με επιχείρημα ότι βάζει «πρώτα την Αμερική», όσο και αυτό το έγγραφο είναι ενδεικτικά των κινδύνων για τις φτωχές χώρες. Αλλά και για τη μείωση του παγκόσμιου ενδιαφέροντος για την αναπτυξιακή βοήθεια.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ, από το 2021, έχει συνεισφέρει 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε παγκόσμια ταμεία. Σε αυτά περιλαμβάνονται 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως μέσω οργανισμών του ΟΗΕ, και 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε 152 καταπιστευματικά ταμεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.
REUTERS/Feisal Omar
Κόβουν σε βοήθεια, χάριν της… άμυνας
Η περικοπή της διεθνούς βοήθειας από την ΕΕ θα είναι ακόμη ένα πλήγμα, καθώς τα τελευταία χρόνια, η παγκόσμια χρηματοδότηση για την υγεία μειώνεται σταθερά.
Εκτός από τις ΗΠΑ, και άλλες κυβερνήσεις και δωρητές, έχουν μειώσει τα χρήματα για τα διεθνή αναπτυξιακή βοήθεια. Μεταξύ αυτών η Γερμανία, η Γαλλία και το Βέλγιο, αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να απελευθερώσουν πόρους και να χρηματοδοτήσουν αμυντικά προγράμματα.
Η Βρετανία επίσης μείωσε τη χρηματοδότηση κατά 400 εκατομμύρια λίρες στην Gavi, η οποία εργάζεται για να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για το ήδη βελτιστοποιημένο πενταετές σχέδιό της για την ανοσοποίηση 500 παιδιών.
Πιέσεις στην ΕΕ
Την ώρα που όλοι αποσύρονται, η Ευρωπαϊκή Ένωση δέχεται μεγαλύτερη πίεση για να καλύψει τα κενά που άφησαν άλλοι διεθνείς εταίροι. Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης, προανήγγειλε μια νέα Πρωτοβουλία για την Ανθεκτικότητα στην Παγκόσμια Υγεία. Υποστήριξε ότι η Ευρώπη πρέπει να «προχωρήσει εκεί από όπου άλλοι έχουν απομακρυνθεί».
Ωστόσο, η ΕΕ μετατοπίζει σταδιακά τη χρηματοδότηση της παγκόσμιας υγείας από την παροχή προβλέψιμων μετρητών σε περισσότερα δημόσια-ιδιωτικά και υπό όρους κεφάλαια που εξυπηρετούν εθνικά συμφέροντα. Τον Οκτώβριο, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε έναν νέο Παγκόσμιο Κόμβο Επενδύσεων Πύλης. Πρόκειται για ένα «ευέλικτο» ενιαίο σημείο εισόδου για δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς ώστε να συνεισφέρουν στις προσπάθειες βοήθειας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ.
Απειλή για όσους κινδυνεύουν
Η Gavi έχει καταστήσει σαφές ότι δεν μπορεί να εργαστεί χωρίς τη διεθνή βοήθεια, την ώρα που οι άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες χώρες θα εξακολουθούν να χρειάζονται στήριξη.
Στόχος της είναι, σύμφωνα με την έκθεση σχεδιασμού για το μέλλον, που παρουσίασε τον Απρίλιο, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ώστε, όταν αποσυρθεί, οι φτωχότερες χώρες να έχουν δημιουργήσει αυτόνομες ικανότητες εμβολιασμού. Αλλά τόνιζε, σε αυτό το σχέδιο, «δεν υπάρχει αυστηρό και γρήγορο χρονοδιάγραμμα».
Σε μια προσπάθεια να συγκεντρώσει κεφάλαια, η Gavi διοργάνωσε μια εκδήλωση αναπλήρωσης για το 2026-2030 στις Βρυξέλλες. Σε αυτή συγκέντρωσε υποσχέσεις για βοήθεια περίπου 8,1 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η ΕΕ υποσχέθηκε βοήθεια 360 εκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο η Gavi δεν πέτυχε τον στόχο των 10,2 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Το Παγκόσμιο Ταμείο διοργανώνει τη δική του εκδήλωση στα τέλη Νοεμβρίου.
Πότε λήγει η χρηματοδότηση
Η ΕΕ παρέχει αυτήν τη στιγμή βοήθεια στη Gavi και το Παγκόσμιο Ταμείο. Οι ρήτρες λήξης για τη χρηματοδότηση των δύο οργανισμών τέμνονται με τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για το 2028-2034.
Το Euractiv σημειώνει ότι ο νέος προϋπολογισμός θα επιδιώξει την προσέλκυση επενδύσεων του ευρωπαϊκού ιδιωτικού τομέα, προωθώντας τα εθνικά συμφέροντα του μπλοκ εν μέσω «αυξημένης γεωπολιτικής αντιπαλότητας και αβεβαιότητας».
Η Κομισιόν, ερωτηθείσα σχετικά, σε γραπτή της δήλωση, αναφέρει ότι διατηρεί «ανοιχτή και ειλικρινή συνεργασία» με τους οργανισμούς. Αλλά λαμβάνοντας υπόψη τους «μειωμένους πόρους και τα μεταβαλλόμενα παραδείγματα υπέρ των εθνικών προγραμμάτων παροχής υγείας και ενίσχυσης της υγειονομικής περίθαλψης».
