Την 1η Μαΐου 2025, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα στον Κήπο του Λευκού Οίκου, εγκαινιάζοντας μια νέα «Επιτροπή Θρησκευτικής Ελευθερίας».
Εκείνη τη μέρα, η παλιά μορφή της αμερικανικής θρησκευτικής δεξιάς έφτασε στο τέλος της, σύμφωνα με το Vox.
Για δεκαετίες, η λεγόμενη «θρησκευτική δεξιά» βασιζόταν σε ένα χριστιανικό εθνικισμό που ήθελε τον Θεό στα σχολεία, στη δημόσια ζωή και στους νόμους. Ήταν θεοκρατική – πίστευε ότι η πολιτεία πρέπει να ακολουθεί τις επιταγές της Εκκλησίας.
Αυτό που δημιουργεί τώρα ο Τραμπ είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Η νέα αυτή θρησκευτική δεξιά δεν στοχεύει στο να φέρει το κράτος πιο κοντά στην Εκκλησία.
Το αντίθετο: βάζει την Εκκλησία να υπηρετεί την πολιτική ατζέντα του αμερικανικού εθνικισμού. Όχι τον Θεό, αλλά την Αμερική — και πιο συγκεκριμένα, μια λευκή, ετεροφυλόφιλη, παραδοσιακή Αμερική.
Το νέο αυτό μοντέλο θυμίζει περισσότερο τη Ρωσία του Πούτιν παρά μια δημοκρατία με διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας. Εκεί, η Εκκλησία δεν καθοδηγεί την πολιτική. Αντιθέτως, υπηρετεί την κρατική προπαγάνδα.
Η νέα επιτροπή του Τραμπ αποτελεί μέρος αυτού του σχεδίου. Αντί να προωθεί συνεργασίες για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προβλημάτων (όπως έκαναν οι προηγούμενοι πρόεδροι), έχει σκοπό να ετοιμάσει μια «επίσημη έκθεση» για την ιστορία της θρησκευτικής ελευθερίας στην Αμερική — βασισμένη όμως σε μια ιδεολογική, όχι θεολογική, οπτική.
Αυτή η νέα ιδέα της «θρησκευτικής ελευθερίας» δεν έχει να κάνει με την προστασία των θρησκευτικών δικαιωμάτων όλων. Αντιθέτως, έχει χρησιμοποιηθεί για να αρνούνται κάποιοι υπηρεσίες σε ομοφυλόφιλους, γυναίκες ή εμβολιασμένους, στο όνομα της θρησκείας. Στην πραγματικότητα, είναι ένα πολιτικό όπλο για να πολεμηθεί η κοινωνική πρόοδος.
Η παράξενη σύνθεση της Επιτροπής
Οι 39 διορισμοί του Τραμπ στην επιτροπή είναι αποκαλυπτικοί. Δεν περιλαμβάνεται ούτε ένας παραδοσιακός προτεστάντης.
Αντίθετα, κυριαρχούν ευαγγελικοί χριστιανοί, συντηρητικοί καθολικοί, ορθόδοξοι Εβραίοι, μουσουλμάνοι προσήλυτοι, ακόμη και ο Έλληνας Ορθόδοξος Αρχιεπίσκοπος.
Παραδοσιακά, οι κυρίαρχες θρησκευτικές ομάδες στην Αμερική ήταν οι προτεστάντες μετριοπαθείς, που στήριζαν τον διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας. Η απουσία τους εδώ δείχνει πόσο διαφορετική είναι αυτή η νέα «θρησκευτική δεξιά».
Η εξήγηση ότι οι προτεστάντες απουσιάζουν επειδή έγιναν πιο φιλελεύθεροι δεν επαρκεί. Υπάρχουν ακόμα συντηρητικές φωνές ανάμεσά τους. Το ότι αποκλείστηκαν σημαίνει πως το νέο κίνημα δεν βασίζεται σε θεολογικές ή παραδοσιακές αξίες — αλλά στην πολιτιστική πολιορκία.
Ενώνεται από το αίσθημα ότι η παραδοσιακή κοινωνία απειλείται, ιδιαίτερα γύρω από ζητήματα φύλου, σεξουαλικότητας και φυλής.
Ο Τραμπ παρουσίασε αυτή τη νέα διαθρησκευτική συμμαχία δημόσια, στις συγκεντρώσεις του, και την ενισχύει με διορισμούς, εκδηλώσεις και πολιτικό λόγο. Δεν είναι μια συμμαχία που επιστρέφει στην παράδοση. Είναι μια κίνηση ριζικής μεταμόρφωσης.
Πώς λειτουργεί αυτή η νέα «θρησκεία»
Η παλιά θρησκευτική δεξιά ξεκινούσε από τη θεολογία και κατέληγε στην πολιτική. Τώρα γίνεται το αντίθετο: η πολιτική υπαγορεύει μια καινούργια «θεολογία».
Ο Τραμπ παρουσιάζεται ως σωτήρας της Αμερικής — όχι των ψυχών, αλλά του έθνους. Ακόμα και οι σεξουαλικές του παραβάσεις συγχωρούνται, γιατί —όπως λένε οι υποστηρικτές του— έχει «σταλεί από τον Θεό» για να σώσει τη χώρα.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Ismail Royer, ενός από τους τρεις μουσουλμάνους διορισμένους στην επιτροπή. Ο Royer έχει καταδικαστεί στο παρελθόν για σχέσεις με τρομοκρατική οργάνωση και εξέτισε ποινή πάνω από 10 χρόνια. Τώρα, είναι επικεφαλής ομάδας για την «ισλαμική θρησκευτική ελευθερία». Παρά τις ακραίες θέσεις του παρελθόντος, έγινε αποδεκτός επειδή συμμερίζεται τη νέα εθνικιστική αφήγηση.
Η νέα αυτή μορφή «θρησκείας» δεν έχει στόχο να ενισχύσει την πίστη. Έχει στόχο να ενισχύσει την πολιτική εξουσία. Χρησιμοποιεί τα σύμβολα και τη ρητορική της πίστης για να προωθήσει ένα εθνικιστικό όραμα.
Και επειδή το κάνει με διαθρησκευτικό μανδύα, με ανθρώπους από πολλές διαφορετικές θρησκευτικές παραδόσεις, γίνεται ακόμα πιο δύσκολο να το αντιμετωπίσεις.
Δεν είναι η Εκκλησία που μπαίνει στην πολιτική. Είναι η πολιτική που μεταμφιέζεται σε Εκκλησία.
